Η Ειρήνη Εφεσίου είναι Αρχιτέκτων Ομότιμη Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. και επισκέπτρια Καθηγήτρια στο Frederick University στην Κύπρο.

Η Αρχιτεκτονική σταδιοδρομία της χαρακτηρίζεται από το έργο της ως Καθηγήτρια και ερευνήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και από το εφαρμοσμένο έργο της ως ελεύθερη επαγγελματίας.

Η Ε. Εφεσίου πάντα πίστευε και πιστεύει ότι στην Αρχιτεκτονική η θεωρία, η εκπαίδευση, η έρευνα και η πράξη είναι αλληλένδετοι τομείς, με σχέση διαδραστική, δημιουργικά αλληλο-τροφοδοτούμενη.

Η Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς με όρους βιώσιμης ανάπτυξης, η διεπιστημονική συνεργασία, η συνεχής έρευνα και ενημέρωση, η γνώση της παραδοσιακής και σύγχρονης τεχνολογίας, o αρχιτεκτονικός σχεδιασμός σε σχέση με την κατασκευή, καθώς και το άνοιγμα σε διεθνείς ορίζοντες αποτελούν βασικούς άξονες που διαμόρφωσαν την πορεία της.

Στη Σχολή Αρχιτεκτόνων δίδαξε από το 1981 έως το 2018 στην επιστημονική περιοχή της Οικοδομικής του Τομέα Τεχνολογικής Αιχμής με γνωστικό αντικείμενο “Αρχιτεκτονική Τεχνολογία και Σχεδιασμός σε Υφιστάμενα και νέα Κτήρια”. Από το 2006 διδάσκει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Προστασία Μνημείων”, όπου και διετέλεσε Διευθύντρια κατά τα Ακαδημαϊκά έτη 2016-2018.

Από το 2018 διδάσκει στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Frederick University “Συντήρηση και Αποκατάσταση Ιστορικών κατασκευών και μνημείων” στη Λευκωσία Κύπρου.

Τα Αρχιτεκτονικά της ενδιαφέροντα -σε ερευνητικό-εκπαιδευτικό και επαγγελματικό επίπεδο- εστιάζονται κυρίως στην τεκμηρίωση και αποκατάσταση ιστορικών και νεώτερων μνημείων και συνόλων, στην ανακαίνιση – αναδιαρρύθμιση κατοικιών και καταστημάτων, αλλά και στο σχεδιασμό και την επίβλεψη νέων σύγχρονων έργων.

Το επαγγελματικό της έργο που έχει γίνει σε συνεργασία ή ατομικά, έχει μεγάλο θεματικό εύρος εκτεινόμενο από εξειδικευμένες διεπιστημονικές μελέτες αποκατάστασης και ανάδειξης μνημείων έως σύγχρονα ειδικά έργα, κινητό θέατρο, σχεδιασμό καταστημάτων, κατοικιών, γραφείων, επίπλων και διαμορφώσεων εσωτερικού χώρου.

Έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια, σεμινάρια, διεθνή workshops, διεπιστημονικά ερευνητικά προγράμματα και έχει δημοσιεύσει ανακοινώσεις, επιστημονικά άρθρα και σημειώσεις με αντίστοιχο επιστημονικό αντικείμενο.

Μιλά και γράφει άριστα Αγγλικά και Γαλλικά. Είναι μητέρα του Αλέξανδρου Αντύπα, 34 ετών.

* Το υλικό της ανάρτησης έχει παραχωρηθεί στο Αρχείο από την ίδια τη βιογραφούμενη -την οποία και ευχαριστούμε πολύ- τoν χειμώνα του 2021. Ακόμα η ίδια η βιογραφούμενη είχε την τελική θεώρηση των κειμένων της ανάρτησης.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Γεννήθηκε το 1951 στο Π. Ψυχικό στην Αθήνα, όπου και έχει ζήσει όλα αυτά τα χρόνια, με μικρά διαλείμματα στο εξωτερικό.

Ο πατέρας της Νίκος Εφέσιος ήταν αρχιτέκτων – πολεοδόμος και ίσως αυτό να την επηρέασε στην επιλογή του επαγγέλματος, σε συνδυασμό με την επιρροή από φίλους, που τότε ήταν σπουδαστές της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων.

Κατά τη διάρκεια της Σχολικής της εκπαίδευσης ο πατέρας της εργαζόταν στο γραφείο Δοξιάδη (Doxiadis Assossiates) και έτσι η οικογένεια τον ακολούθησε στο εξωτερικό. Η Ειρήνη Εφεσίου μαθήτευσε 1 χρόνο σε Γαλλικό Σxολείο στην Βαγδάτη και 1 χρόνο σε Αμερικάνικο σχολείο στην Washigton DC. Η εμπειρία αυτή την βοήθησε να γίνει άριστη μαθήτρια, ανταγωνιστική με πολύ καλή γνώση Αγγλικών και Γαλλικών.

Αποφοίτησε από το Αρσάκειο Ψυχικού με άριστα, έδωσε Πανελλήνιες εξετάσεις και πέτυχε να εισαχθεί στην Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.

Το 1986 απέκτησε ένα γιo τον Αλέξανδρο Αντύπα.

ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Σπούδασε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. Ήταν πολύ καλή σπουδάστρια σε όλα τα μαθήματα σε μια εποχή πολύ φορτισμένη, αγωνιστική, γεμάτη έμπνευση και οραματισμό για ένα καλλίτερο αύριο, μια αρχιτεκτονική με κέντρο τον άνθρωπο στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου. Τα χρόνια των σπουδών της σε συνδυασμό με το δημιουργικό κλίμα της Σχολής ήταν καθοριστικά για την εξέλιξη της. Η αγάπη για την Αρχιτεκτονική και τη γνώση γενικότερα σε άμεση σχέση με το κοινωνικό γίγνεσθαι και την νέα γενιά την ώθησαν να ακολουθήσει το δρόμο του Ακαδημαϊκού δασκάλου στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο, στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.

Μετά την αποφοίτηση της από το ΕΜΠ εκπόνησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Πολεοδομία στο Πανεπιστήμιο Vincennes-Paris VIII.

Για λόγους οικογενειακούς σε ένα χρόνο αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές της στο εξωτερικό λαμβάνοντας το πτυχίο της Licence d’ Urbanisme.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Α. ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Το καλοκαίρι 1975 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου άρχισε να εργάζεται αρχικά σαν άμισθη επιστημονική συνεργάτης στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ. Το 1981 εκλέχτηκε Επιστημονικός Συνεργάτης στην γνωστική περιοχή της Οικοδομικής.

Στη συνέχεια η ακαδημαϊκή της πορεία στον Τομέα Συνθέσεων Τεχνολογικής Αιχμής είχε ως εξής: Το 1988 εκλέχτηκε Λέκτορας Ε.Μ.Π.(ΦΕΚ 41 τ. ΝΠΔΔ 28/2/89), το 1999 εκλέχτηκε Επίκουρη Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. (ΦΕΚ 39/τα. ΝΠΔΔ 18/2/00), το 2005 εκλέχτηκε Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. (ΦΕΚ 387 τ. Γ 03.11.06) και το 2011 εκλέχτηκε Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. με γνωστικό αντικείμενο “ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΚΤΗΡΙΑ” (ΦΕΚ 656 τ. Γ 10-7-12).

Όλα αυτά τα χρόνια δίδαξε προπτυχιακά μαθήματα σε συνδυασμό με έρευνα και ακαδημαϊκά καθήκοντα. Από το 2006 δίδαξε στο Δ.Π.Μ.Σ. “Προστασία Μνημείων”, όπου συνεχίζει να διδάσκει ως σήμερα. Παράλληλα παρακολούθησε διδακτορικές διατριβές και ασχολήθηκε ενεργά με τα κοινά, ως μέλος διαφόρων Επιτροπών. Για περισσότερο από 20 έτη ήταν υπεύθυνη των προγραμμάτων ανταλλαγής σπουδαστών και διδασκόντων ERASMUS. Την περίοδο 1999-2005 δίδαξε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ιονίου Πανεπιστημίου στην Κέρκυρα: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΤΗΡΙΟΔΟΜΙΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ 16ο ΑΙΩΝΑ».

Παράλληλα με τη διδασκαλία στο Ε.Μ.Π. ασχολήθηκε και ασχολείται ενεργά με την έρευνα, ενώ συμμετείχε και συμμετέχει σε συνέδρια, ημερίδες, workshops στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει δείξει για την έρευνα σε θέματα τεκμηρίωσης, πρόληψης – ενίσχυσης και αποκατάστασης των βλαβών από σεισμό σε σύγχρονα και ιστορικά σύνολα και κτήρια.

Έχει λάβει μέρος σε περισσότερα από 15 ερευνητικά προγράμματα, μεταξύ των οποίων ενδεικτικά αναφέρονται:

1990

• Αποτύπωση κτιρίου Ιστορικών Αρχείων Κέρκυρας. [Υπ. Παιδείας – ΕΜΠ].

1993

• Δημιουργία Αρχείου Ιστορικών Οικοδομικών Συστημάτων ”ΑΡΙΣΤΟΣ”. [ΓΓΕΤ-ΕΜΠ] – Επ. Υπεύθυνος Ν.Καλογεράς.

1995 – 1998

• Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. 3 Διεπιστημονικά ερευνητικά προγράμματα ΕΜΠ: Τεκμηρίωση / Έρευνα για τις Άμεσες Σωστικές Επεμβάσεις. / Επανάχρηση του κτηρίου του Ξυλουργείου”. Επ. Υπεύθυνοι: Π.Τουλιάτος – Φ.Γουλιέλμος.

1995 – 2001

• Μνήμη Κτιρίων – Δημιουργία Βάσης δεδομένων Ιστορικών Οικοδομικών Συστημάτων. [ΓΓΕΤ -Ε.Ε.-ΕΜΠ ] – Επ. Υπεύθυνος Ν. Καλογεράς.

1999

• Προδιαγραφές ξύλινων στεγάστρων Αρχαιολογικών χώρων. (ΥΠΠΟ -ΕΜΠ) – Επ. Υπεύθυνος Π.Τουλιάτος.

2001

• Κατασκευαστική ανάλυση τοπικού δομικού συστήματος Ανάβατου Χίου. (ΔΕΠΟΣ – Υπ.  Αιγαίου – ΕΜΠ) – Επ. Υπεύθυνος Π. Τουλιάτος.

2002 – 2004

• Διερεύνηση δυνατότητας επανάχρησης Ιστορικού κτιρίου ΚΕΘΕΑ στα Πετράλωνα. (ΕΜΠ. – ΚΕΘΕΑ) – Επ. Υπεύθυνη Ε. Εφεσίου.

2009 – 2010

• Πιλοτική έρευνα για την οικοδομική τεκμηρίωση και τη διερεύνηση της παθολογίας μνημειακού κτίσματος. Η VILLA ROSSA, διατηρητέο κτήριο του 20ου αιώνα στην πόλη της Κέρκυρας ως παράδειγμα εφαρμογή.  Επ. Υπεύθυνος Π. Τουλιάτος.

2012 – 2013

• Ολοκληρωμένη διαγνωστική έρευνα της φθοράς και της παθολογίας των Υλικών και των Κατασκευών. Ολοκληρωμένος Σχεδιασμός. Σύνταξη οδηγιών για την συντήρηση – ενίσχυση – αποκατάσταση των κτηρίων”. (Δήμος Αθηναίων -ΕΜΠ.) – Επ. Υπεύθυνη Α. Μωροπούλου.

2015 – 2017

• Γεφύρι της Πλάκας. Το έργο του Ε.Μ.Π. για την αποκατάσταση του Διεπιστημονικό Ερευνητικό Πρόγραμμα Ε.Μ.Π. Επ. Υπεύθυνος Ι. Γκόλιας Πρύτανης Ε.Μ.Π.

2018 – 19

• Γαλλική Σκάλα Μεταλλείων Λαυρίου Διεπιστημονικό Ερευνητικό Πρόγραμμα Ε.Μ.Π. – Δήμος Λαυρεωτικής

Τα έτη 2008 – 2010 και 2013 – 15 ήταν Διευθύντρια του Τομέα Τεχνολογικής Αιχμής και του Εργαστηρίου Οικοδομικής. Επίσης από το 2014 – 2018 ήταν Διευθύντρια του Εργαστηρίου Τεχνικών Υλικών της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.

Το διάστημα 2007 – 2018, ήταν μέλος της ΕΔΕ του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών “Προστασία Μνημείων” της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ.

Τα ακαδημαϊκά έτη 2016 – 2018 εκλέχτηκε Διευθύντρια του ΔΠΜΣ “Προστασία Μνημείων”.

Τον Αύγουστο 2018 συνταξιοδοτήθηκε από το ΕΜΠ και το 2019 η Σύγκλητος της απένειμε τον τίτλο της Ομότιμης Καθηγήτριας ΕΜΠ.

Από το ακαδημαϊκό έτος 2017 – 2018 μέχρι σήμερα διδάσκει μαθήματα στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών της Σχολής Αρχιτεκτόνων Frederick University Κύπρου “Συντήρηση και Αποκατάσταση Ιστορικών Κατασκευών και μνημείων”.

Β. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ

Στις αρχές της δεκαετίας 1980 ασχολήθηκε με  τη σκηνογραφία ως βοηθός του σκηνογράφου Γιάννη Λεκκού, θέλοντας να ερευνήσει τη σχέση της θεατρικής διαρρύθμισης του χώρου με την Αρχιτεκτονική. Σε συνεργασία με τον Πολ. Μηχανικό Δ. Καλλιπολίτη εκπόνησε την προμελέτη για το πρωτοποριακό κινητό θέατρο τέντα “Αεικίνητο” του ηθοποιού Κ. Αρζόγλου.

Την ίδια εποχή εργαζόταν στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Καθηγητή ΕΜΠ Παναγιώτη Τουλιάτου, με τον οποίο συνέχισε να δουλεύει για πολλά χρόνια, ενώ ερευνητικά και εκπαιδευτικά συνεργάζεται έως σήμερα.

Αργότερα εργάστηκε με τον αρχιτέκτονα και κατοπινό πολύ καλό φίλο Κίμωνα Σαρρή, αλλά και ως ανεξάρτητος ελεύθερος επαγγελματίας.

Στα πρώτα της βήματα μετά τη δικτατορία, το κλίμα της εποχής ήταν ιδιαίτερα δημιουργικό, με κοινωνικό οραματισμό για ένα καλλίτερο μέλλον. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα και με την κατάλληλη επιλογή οι συνεργασίες ήταν λίγο-πολύ ισότιμες, η αρχιτεκτονική ήταν ένας πολύ ενδιαφέρων τομέας με πολλή δουλειά, καλούς φίλους και συνεργάτες, ξενύχτια για παραδόσεις, ταξίδια, συνεχή επιμόρφωση και πολλά όνειρα. Την εποχή εκείνη ο ανταγωνισμός μεταξύ συναδέλφων στη Σχολή και στο επάγγελμα δεν ήταν επιθετικός και μπορούσε να εισπραχτεί ως δημιουργική διαδικασία με στόχο την γενικότερη πρόοδο. Ίσως αυτό να οφειλόταν και στον χαρακτήρα της και στο γεγονός ότι ποτέ δεν άσκησε το επάγγελμα με στόχο την αυτοπροβολή ή το μεγάλο κέρδος.

Στον επαγγελματικό τομέα τα περισσότερα προβλήματα εμφανίζονταν στην οικοδομή, όπου για να επιβληθεί μια νέα γυναίκα χρειαζόταν πολλή δουλειά για να αποδείξει την αξία της.

Τα αρχιτεκτονικά ενδιαφέροντα της ήταν και είναι πολλά. Η σχέση της κατασκευής με το σχεδιασμό αποτελεί κύρια παράμετρο του έργου της είτε πρόκειται για θεωρητική μελέτη είτε για πρακτική εφαρμογή. Πάντα ένιωθε την Αρχιτεκτονική ως ενιαίο σύνολο Σχεδιασμού (Design) – Τέχνης / Τεχνολογίας – Επιστήμης που αφορά ταυτόχρονα, διαδραστικά και διαχρονικά στο οικιστικό σύνολο, στο τοπίο, στην μονάδα και στην κατασκευαστική λεπτομέρεια, με κέντρο τον άνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο. Έτσι ασχολήθηκε αντίστοιχα με θέματα όλων των κλιμάκων από τα σύνολα μέχρι το έπιπλο, με την Ιστορική αλλά και την σύγχρονη Αρχιτεκτονική Τεχνολογία και με τον ευρύτερο τομέα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που της άνοιξε νέους ορίζοντες.

Τα 45 αυτά χρόνια που εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας έχει μελετήσει και επιβλέψει νέες ειδικές κατασκευές (από ξύλο, μέταλλο, οπλισμένο σκυρόδεμα, μεμβράνες – ειδικές τέντες) καθώς και συμβατικά κτήρια κατοικιών, γραφείων, καταστημάτων. Επίσης έχει ασχοληθεί και ασχολείται με ανακαινίσεις – νέες διαμορφώσεις καταστημάτων και κατοικιών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το έργο της σχετικά με την τεκμηρίωση – κατασκευαστική ανάλυση – επέμβαση αποκατάστασης ιστορικών μνημείων και νεώτερων κτηρίων της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ενδεικτικά αναφέρονται η Στοά Μελά στην οδό Ερμού που μετατράπηκε σε πολυκατάστημα, το ξενοδοχείο Αίολος στην Πλάκα, το τζαμί Καλούτσιανης στα Ιωάννινα, του οποίου η αποκατάσταση πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα.

Από την αρχή κύριος συνεργάτης και φίλος ήταν ο Πολιτικός μηχανικός Γιώργος Σπάρης, που δυστυχώς απεβίωσε το 2016. Σε πολλά έργα έχει επίσης συνεργαστεί με τους Πολιτικούς μηχανικούς Χάρη Μουζάκη,  Αν. Καθηγητή ΕΜΠ, Ελευθερία Τσακανίκα, Επ. Καθηγήτρια ΕΜΠ και τον Φώτη Κόνδη (πρώην σπουδαστή της στο ΔΠΜΣ “Προστασία Μνημείων”).

Τα τελευταία 20 χρόνια περίπου συνεργάζεται δημιουργικά με νέους Αρχιτέκτονες – πρώην σπουδαστές της. Η συνεργασία αυτή είναι πολύ σημαντική, γιατί είναι μια σχέση διαδραστική, στην οποία δίνει από τις γνώσεις και την εμπειρία της και παίρνει πολλά από τους νέους συναδέλφους. Ενδεικτικά αναφέρεται η συνεργασία με τους αρχιτέκτονες  Βασιλική Παπαπανούση, Παναγιώτη Γκατσόπουλο, Ανδρέα Ζαφειράτο, Τίμο Κουιμτζόγλου, Νίκο Ξάνθο, Καρολίνα Μωρέττη -με την οποία συνεχίζεται η συνεργασία διαχρονικά.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΛΛΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας της ασχολήθηκε με την Επιτροπή Ανάδειξης του έργου ΤΕΕ. Ήταν μέλος της ΚΙΝΟΥΣΑ (Κίνηση για Ουσιαστική Αυτοδιοίκηση) με ιδρυτή τον εξαιρετικό συνάδελφο πολεοδόμο Γρηγόρη Διαμαντόπουλο.

Είναι μέλος :

• του ΣΑΔΑΣ και μέχρι την συνταξιοδότηση της ήταν μέλος του ΤΕΕ.

• του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού τμήματος του ICOMOS.

• του Ελληνικού τμήματος TICCIH.

• της Επιτροπής ΕΛΟΤ ΤΕ/96 “Συντήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς”.

• της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας ΜΟΝUΜΕΝΤΑ.

Τη δεκαετία 1980 υπήρξε σύμβουλος Δ.Ε.Η. στο πρόγραμμα “Φως στον Πολιτισμό “ για τον φωτισμό σημαντικών μνημείων της Ελλάδας.

Από την δεκαετία 1980 ασχολείται συστηματικά, σε συνεργασία με τον Π. Τουλιάτο, με την τεκμηρίωση των βλαβών των κτηρίων και συνόλων από σεισμό. Έχει επισκεφτεί, φωτογραφίσει, καταγράψει τις περισσότερες περιοχές ανά την Ελλάδα που έχουν υποστεί βλάβες από σεισμό και φωτιά.

Τα τελευταία χρόνια ασχολείται κυρίως με θέματα Προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξης της Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως το Τ.Π.Π. Λαυρίου, τη Γαλλική Σκάλα Λαυρίου, τις εγκαταστάσεις ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα, την αποκατάσταση του παραδοσιακού οικισμού Βρίσα στη Λέσβο μετά τον καταστροφικό σεισμό και άλλα.