ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ 1923 – 1981      |      ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ – ΤΜΗΜΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ 1923 – 1981
ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ – ΤΜΗΜΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ 1923 – 1981
ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ – ΤΜΗΜΑ ΑΤΤΙΚΗΣ
English
ΕΛΙΣΑΒΕΤ (ΜΠΕΤΤΥ) ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ
Μπατούμι Γεωργίας ? (Πρώην ΕΣΣΔ) 1924 - Αθήνα 2021
Α.Μ. ΤΕΕ    4328

ΣΠΟΥΔΕΣ

Διπλωματούχος Αρχιτέκτων, Σχολή Αρχιτεκτόνων Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) 194? - 1948

Δίπλωμα Laurea της Αρχιτεκτονικής Σχολής Πανεπιστημίου Ρώμης 1956 - 1958

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ

Άδεια άσκησης επαγγέλματος Ελλάδα 1948, Ιταλία 1958

Ελεύθερο επάγγελμα - Αρχιτεκτονική 1948 - 2010

Δημόσιο - Φορείς του Δημοσίου 1949 - 1955, 1962 - 1967

Διδασκαλία ΕΜΠ 1962 - 1967

Υπηρεσίες Συμβούλου ΥΠΠΟ 1974 - 1975

Υπηρεσίες Συμβούλου Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Αθήνας 1998 - 2002

Μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ επί σειρά ετών

Εκπρόσωπος ΤΕΕ σε επιτροπές κρίσης διαγωνισμών, επεξεργασίας θεσμών και προδιαγραφών

Βρεφονηπιακός Σταθμός Δήμου Αθηναίων, 1966 - 1975 (Ανεκτέλεστο).
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ*

Η Ελισάβετ (Μπέττυ) Βακαλοπούλου γεννήθηκε στην πρώην ΕΣΣΔ στο Μπατούμι της Γεωργίας στις 2 Οκτωβρίου 1924 και έφυγε από τη ζωή, στην Αθήνα,  τον Ιούλιο του 2021. Σύμφωνα με το γυιό της Τζιοβάννι Τζουλιάνο, ο πατέρας της είχε γεννηθεί στην Τραπεζούντα του Πόντου και η πατρική της οικογένεια μετοίκησε στην Αθήνα το 1930. Η Μπέττυ είχε μια νεώτερη  αδελφή που πέθανε λίγο πριν την ίδια τον Απρίλιο του 2021 επίσης στην Αθήνα. Ο γυιός της, Τζιοβάννι Τζουλιάνο, είναι βιολόγος και  ζει στην Ιταλία.   

 

Το 1944, ως φοιτήτρια στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, η Μπέττυ Βακαλοπούλου είχε συλληφθεί και εξοριστεί στη Γερμανία, όπου φυλακίστηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Ράβενσμπρουκ στο Βραδεμβούργο και Μπούχενβαλντ κοντά στη Λειψία. Σύμφωνα με το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων που τη συνόδευε: «”Αύτη λόγω της αντεθνικής της δράσεως συνελήφθη υπό των Γερμανών και εξορίσθη είς στρατόπεδον συγκεντρώσεως” [sic]. Η αλήθεια είναι ότι στην ΕΣΑ των Ες-Ες με παρέδωσαν το ’44 “λόγω της αντεθνικής μου δράσεως”, ευέλπιδες του Πολυτεχνείου με την στολή του ανθυπολοχαγού των “ταγμάτων ασφαλείας”. Οι ίδιοι που το ’67 πρωταγωνίστησαν στο πραξικόπημα». (Βακαλοπούλου, 2011, σελ. 177.)

Σύμφωνα με πληροφορίες της βάσης δεδομένων της διεθνούς επιτροπής του  Ravensbrück: Η Μπέττυ Βακαλοπούλου   μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ravensbrück τον Ιούνιο του 1944 όπου πήρε  τον αριθμό κρατούμενου 41321. Μεταξύ της 1ης και 12ης Σεπτέμβρη του 1944 μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο-δορυφόρο Buchenwald: Leipzig-HASAG.

 

Το 1948 αποφοίτησε με υποτροφία από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Ως υπότροφος του Ιταλικού Επιμορφωτικού Ινστιτούτου της Αθήνας το 1956, πραγματοποίησε στη Ρώμη σπουδές επιμόρφωσης και απέκτησε διδακτορικό τίτλο της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου της πόλης. Στη Ρώμη, όπου παρέμεινε μέχρι το 1962, άσκησε το επάγγελμα του αρχιτέκτονα.

 

Ύστερα από το διαγωνισμό του ΟΟΣΑ για θέσεις επιμελητών-ερευνητών στο ΕΜΠ το 1962, στον οποίο κέρδισε, διορίστηκε βοηθός στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων με υπεύθυνο καθηγητή τον Ι. Δεσποτόπουλο. Εργάστηκε ως βοηθός για τέσσερα ακαδημαϊκά έτη έως το 1967, οπότε και παραιτήθηκε λόγω της δικτατορίας.

Το διάστημα 1974 – 1975 ήταν σύμβουλος του ΥΠΠΟ (τότε ΥΠΠΕ) για τον πολεοδομικό και κτιριακό έλεγχο κηρυγμένων οικισμών και κτιρίων. Με εντολή του Γενικού Διευθυντή του ΥΠΠΕ Δημήτρη Λαζαρίδη, ήταν η εισηγήτρια για το σχέδιο συγκρότησης-στελέχωσης των Νεωτέρων Μνημείων, μεταφέροντας την εμπειρία που είχε αποκτήσει στην Ιταλία.

Από το 1998 ως το 2002 ήταν σύμβουλος του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων. Ως δραστήριο μέλος του ΤΕΕ, εκπροσώπησε το Eπιμελητήριο από το 2001 σε επιτροπές επεξεργασίας θεσμών και προδιαγραφών, καθώς και κρίσης αρχιτεκτονικών και κατασκευαστικών διαγωνισμών.

 

Η Μπέττυ Βακαλοπούλου άσκησε κατά κύριο λόγο ελεύθερο επάγγελμα. Παράλληλα και για διαστήματα εργάστηκε με συμβάσεις στο Δημόσιο και σε φορείς του Δημοσίου (υπουργείο Υγείας, νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», ΙΚΑ και υπουργείο Πολιτισμού).

 

Το πλούσιο αρχιτεκτονικό της έργο καλύπτει ένα ευρύ πεδίο μελετών και έργων και περιλαμβάνει :

Κτιριακές μελέτες οι οποίες ήταν και το βασικό αντικείμενο του γραφείου της μέχρι το 1983:

  • Μελέτες και επιβλέψεις ή αυτεπιστασίες ιδιωτικών έργων, ως επί το πλείστον ανεγέρσεις νέων κτηρίων κατοικιών και αποκαταστάσεις παλαιών.
  • Μελέτες και επιβλέψεις κτιρίων υγείας τόσο με την ιδιότητα της υπαλλήλου, όσο και του ελεύθερου επαγγελματία από αναθέσεις του Δημοσίου και Ν.Π.Δ.Δ, καθώς επίσης και βρεφονηπιακών  σταθμών.
  •  Aρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

Από το 1983 και ύστερα ασχολήθηκε κυρίως με πολεοδομικές μελέτες, θέλοντας να στηρίξει –όπως αναφέρει– «επιστημονικά και συνδικαλιστικά τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό και την ΕΠΑ». (Βακαλοπούλου, 2011.)

 

Η αρχιτεκτονική ματιά της Μπέττυς Βακαλοπούλου από τον πρόλογο του βιβλίου της, στο «Επιλογές Θεωρητικές – Συνθετικές Τεχνικές»:

«Μακριά από μένα διατυπώσεις που μετατρέπουν την αρχιτεκτονική σε “ομφαλό” της κοινωνίας, με φιλοσοφικές προεκτάσεις για την ίδια ή για τον αρχιτέκτονα, αποκομμένες από τον ιστορικό και κοινωνικό περίγυρο, τα διαθέσιμα υλικά, την διαθέσιμη τεχνολογία και τεχνογνωσία. Όσο κι αν δεν ξεχνώ ότι από τον Ηomo erectuς ως τον Ηomo sapiens, αν πρώτη ανάγκη ήταν η τροφή, δεύτερη η στέγη». (Βακαλοπούλου, 2011.)

Είναι συγγραφέας του βιβλίου: Κτιριακά Έργα – Επιλογές, εκδ. ΤΕΕ, 2011, ενώ κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε αρχιτεκτονικά περιοδικά και τεχνικά έντυπα.

Έχει συγγράψει επίσης ένα πολιτικό βιβλίο, ενώ έχει μεταφράσει λογοτεχνικά έργα από τα ιταλικά στα ελληνικά, καθώς και πολιτικο-θεωρητικά βιβλία. Συχνά έχει αρθρογραφήσει στον έντυπο ημερήσιο και περιοδικό τύπο για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.

 

Το 2003, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ογδόντα χρόνων από την ίδρυση του ΤΕΕ, τιμήθηκε παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου, από τον πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου για τον αντιστασιακό της αγώνα και την επαγγελματική και συνδικαλιστική προσφορά της.

Το Μάρτιο του 2015, σε ειδική εκδήλωση που έγινε στη Βουλή, με πρωτοβουλία της προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου, προς τιμήν διαπρεπών γυναικών που έχουν διακριθεί στον αγώνα για ελευθερία, Δημοκρατία, δικαιοσύνη, δικαιώματα, αξιοπρέπεια, η Μπέττυ Βακαλοπούλου τιμήθηκε ως αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης.

Στις 17 Απριλίου  2016, στο πλαίσιο της 71ης επετείου από την απελευθέρωση του στρατοπέδου του Ράβενσμπρουκ (30 Απριλίου 1945), η Μπέττυ Βακαλοπούλου συμμετείχε στην εκδήλωση τελετής μνήμης για τις Ελληνίδες του στρατοπέδου αυτού, όπου και έγιναν τα αποκαλυπτήρια τιμητικής πλάκας από τον υπουργό Πολιτισμού Νίκο Ξυδάκη.

 

 

*Η συλλογή του υλικού της ανάρτησης έχει γίνει από τις συναδέλφους Διδάκτορες Ελένη Φεσσά και Βάσω Ρούσση με τη βοήθεια της συναδέλφου υποψηφίας Δρ. Μυριάνθης Μουσά και της συναδέλφου Αλίκης Τουφεξή – Νάτση. Τα περισσότερα στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίο της βιογραφούμενης, Κτιριακά Έργα- Επιλογές, εκδ. ΤΕΕ, 2011 και διαδικτυακή έρευνα. Η σύνταξη των κειμένων έχει γίνει από τη συνάδελφο Δρ. Βάσω Ρούσση την ‘Ανοιξη του 2021. Ακόμα η συνάδελφος Βάσω Ρούσση είχε την τελική θεώρηση των κειμένων της ανάρτησης.  Ευχαριστούμε πολύ όλες τις συναδέλφους για τη συνδρομή τους στο Αρχείο. 

ΣΠΟΥΔΕΣ – ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ – ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

1948

  • Αρχιτέκτων μηχανικός ΕΜΠ, επαγγελματικές εξετάσεις και εγγραφή στο ΤΕΕ.

1949 – 1950

  • Διετής υπαλληλική θητεία στη «Νέα Πτέρυγα» του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός».

1951

  • Υπαλληλική θητεία στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας.

1952 – 1955

  • Υπαλληλική θητεία στο Ι.Κ.Α.

1956

  • Υποτροφία από το Ιταλικό Επιμορφωτικό Ινστιτούτο της Αθήνας

1957 – 1958

  • Επιμόρφωση και Laurea της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ρώμης.

1958

  • Επαγγελματικές εξετάσεις και δίπλωμα στην Ιταλία. Εγγραφή στα μητρώα και άσκηση επαγγέλματος στην Ιταλία.

  • Συμμετοχή στην έκδοση της Ιταλικής Κρατικής Εγκυκλοπαίδειας Αρχαίας Τέχνης.

  • Παρακολούθηση σεμιναρίων του καθηγητή Pier Luigi Nervi στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Ρώμης για τα υλοποιημένα και τα υπό κατασκευή μεγάλα έργα του, καθώς και για τα ολυμπιακά έργα για την Ολυμπιάδα της Ρώμης του 1962.

  • Παρακολούθηση στο Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής (In.Arch.) των διεργασιών για την πολεοδομική, κτιριακή και κυκλοφοριακή κάλυψη ενόψει της Ολυμπιάδας του 1962 της Ρώμης.

1962

  • Συμμετοχή στο διαγωνισμό του OΟΣΑ για θέσεις επιμελητών – ερευνητών στο ΕΜΠ, στον οποίο κερδίζει.

  • Εργάζεται ως βοηθός στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ με υπεύθυνο καθηγητή τον Ι. Δεσποτόπουλο για τέσσερα (4) ακαδημαϊκά έτη.

  • Συμμετέχει επίσης στην οργάνωση σεμιναρίων επιμόρφωσης στην έδρα Πολεοδομίας του καθηγητή Α. Κριεζή.

1962 – 1967

  • Υπάλληλος στο Ι.Κ.Α.

1963 – 1967

  • Σύμβαση έργου με την Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων / ΥΠΠΟ.

1967

  • Παραίτηση από το ΕΜΠ λόγω του πραξικοπήματος της 21.4.1967 και της επιβολής στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα.

  • Απόλυση από το Ι.Κ.Α. για τον ίδιο λόγο.

1974 – 1975

  • Σύμβουλος του ΥΠΠΟ (τότε ΥΠΠΕ) για τον πολεοδομικό & κτιριακό έλεγχο κηρυγμένων οικισμών και κτιρίων.

  • Εισηγήτρια με εντολή του Γενικού Διευθυντή του ΥΠΠΕ αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη, του σχεδίου συγκρότησης – στελέχωσης των Νεοτέρων Μνημείων, μεταφέροντας την εμπειρία των αντίστοιχων ιταλικών. (Μέχρι τότε λειτουργούσε μόνο ένα Τμήμα στο ΥΠΠΟ, η Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού στην οποία υπάγονταν και τα νεότερα μνημεία).

1978

  • Εγγραφή στο Μητρώο Μελετητών της  Γ.Γ. Δημοσίων Έργων με πτυχίο τάξης Γ στις κατηγορίες 02 & 06.

1982 – 1988

  • Εκπρόσωπος του ΤΕΕ στο Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας.

1983 – 1993

  • Ίδρυση της ομάδας “ΠΟΛΙΣ”.

  • Συστηματική συμμετοχή σε μελέτες ΕΠΑ ως εκπρόσωπος πολυεπιστημονικών ομάδων. Συμβάλλει στον εμπλουτισμό των προδιαγραφών των πολεοδομικών μελετών με προτάσεις, υποδείγματα χαρτών & κειμένων, που υιοθετούνται από το ΥΠΕΧΩΔΕ. (Αρχικά είχε ιδρύσει την ομάδα μελετών ΚΑΜΠΔΕ για τις μελέτες Δημοσίου.).

1994 – 2004

  • Εκπόνηση πολεοδομικών μελετών και κτιριακών μελετών του Δημοσίου, καθώς και μελετών με αυτεπιστασίες ιδιωτικών κτιρίων.

  • Συμμετοχή σε ειδικές επιτροπές του ΥΠΕΧΩΔΕ για την επεξεργασία θεσμών & προδιαγραφών, για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και τις μελέτες του Δημοσίου.

  • Εκπρόσωπος του ΤΕΕ σε επιτροπές κρίσης μελετών και μελετο-κατασκευών ολυμπιακών έργων.

2005 – 2009

  • Μελέτη – Πακέτο του ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ Κηφισιάς.

  • Πράξη Εφαρμογής του ΒΙΟΠΑ Ελαιώνα περιοχής του Δήμου Αθηναίων μέχρι και τη λύση των δύο συμβάσεων («με υπαιτιότητα του εργοδότη απεντάχθηκαν 150 πολεοδομικές μελέτες»).

  • Συνεργασία με τους νομικούς συμβούλους του ΤΕΕ για τα θεσμικά προβλήματα που προκάλεσε η απένταξη 1.500 μελετητών.

  • Ανάληψη και ολοκλήρωση της μελέτης Γ.Π.Σ. του καποδιστριακού Δήμου Πατρέων.

2011

  • Έκδοση του βιβλίου της Κτιριακά Έργα – Επιλογές, εκδ. ΤΕΕ, 2011.

 

Δεκ.1950 – Δεκ. 2010:

  • Δημοσιεύσεις σε αρχιτεκτονικά και τεχνικά περιοδικά, καθώς και στον ημερήσιο τύπο για θέματα αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας, παρουσιάσεις έργου της, συνδικαλιστικά ζητήματα και γενικότερα προβλήματα του κλάδου. 

 

Συγγραφικό και μεταφραστικό έργο (πλην αρχιτεκτονικής – πολεοδομίας).

Από τη δεκαετία του 1950 μέχρι και τη δεκαετία του 2010:

  • Συγγραφή, μετάφραση, συμμετοχή σε εκδόσεις βιβλίων θεωρητικο-πολιτικού περιεχομένου και λογοτεχνίας.

  • Πολυάριθμες δημοσιεύσεις στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο για κοινωνικά, πολιτικά και ιστορικά θέματα.

 

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΗ – ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση – Σύλληψη – Φυλάκιση σε Στρατόπεδο Συγκέντρωσης.

1943

Με την ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου 1943, συμμετέχει σε ”οργανώσεις «βάσης», συγκεντρώσεις, «συνεργεία» για συνθήματα σε τοίχους, Συνδρομητές”.

Ως μέλος της Κεντρικής Οικονομικής Επιτροπής της ΕΠΟΝ εξασφαλίζει «πλουσιοπάροχες ενισχύσεις».

Δεκέμβρης του 1943:

Καταδόθηκε από εύελπι του Πολυτεχνείου, συνελήφθη από «γερμανοτσολιάδες» και ειδοποιήθηκαν τα SS.

1944

Την 1η Ιανουαρίου 1944 συλλαμβάνεται από τα SS. Φυλακίζεται και ανακρίνεται στο κρατητήριο της οδού Μέρλιν. Ανακρίνεται και βασανίζεται στο Χαϊδάρι.

Στις 25 Μαΐου του 1944 στο στρατόπεδο του Ρουφ, στοιβάζεται με άλλες 60 γυναίκες και 800 άντρες σε καμιόνια τα οποία αντί προς το Σκοπευτήριο, αλλάζουν πορεία και κατευθύνονται προς τη Βουλγαρία.

Μαζί με τις υπόλοιπες γυναίκες μεταφέρεται στο στρατόπεδο του Ράβενσμπρουκ στο Βραδεμβούργο.

Μεταφέρεται  στο στρατόπεδο εργασίας Μπούχενβαλντ (Lager 3) κοντά στη Λειψία.

1945

  • Απρίλιος 1945 – Απελευθέρωση.
  • Καλοκαίρι 1945 – Άφιξη στην Ελλάδα με σοβιετικό συρμό, μέσω της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

2016

Η Μπέττυ Βακαλοπούλου πρωτοστάτησε για την εκδήλωση τελετής μνήμης για τους 290 Έλληνες και Ελληνίδες κρατούμενους -οι περισσότερες γυναίκες- του στρατοπέδου Ράβενσμπρουκ στο Βραδεμβούργο, με την ευκαιρία της 71ης επετείου από την Απελευθέρωση των εγκλείστων του στρατοπέδου τον Απρίλιο του 1945. 

Κατά την τελετή της 15ης Απριλίου 2016, έγιναν τα αποκαλυπτήρια τιμητικής πλάκας από τον Υπουργό Πολιτισμού Νίκο Ξυδάκη.

 

ΤΙΤΛΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Δρ. του Πανεπιστημίου της Ρώμης.

  • Μέλος του ANIAI, ύστερα CNΑ (Εθνική Συνομοσπονδία Βιοτεχνιών και Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων) της Ιταλίας και του ΑΑ της Ρώμης.

  • Μέλος του IN / ARCH (Εθνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής) και ιδρυτικό μέλος του CNETO (Εθνικού Κέντρου Νοσοκομειακής Κτιριολογίας & Τεχνολογίας) Ιταλίας.

  • Υπεύθυνη σύνταξης για τη Ρώμη του περιοδικού “La Nuova Tecnica Ospedaliera”.

  • Μέλος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ επί 3 θητείες, αντιπρόεδρος της Αντιπροσωπείας επί μια τετραετία.

  • Επανεκλογή στην Αντιπροσωπεία του ΤΕΕ το 2001.

  • Μέλος ΕΔΠ του ΕΜΠ στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων επί 4 ακαδημαϊκά έτη.

  • Σύμβουλος του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων από το 1998 ως το 2002.

  • Εκπρόσωπος συστηματικά του ΤΕΕ από το 2001, σε επιτροπές επεξεργασίας θεσμών και προδιαγραφών και κρίσης αρχιτεκτονικών και κατασκευαστικών διαγωνισμών.

 

ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

2003

Στις 20 Νοεμβρίου 2003, στην εκδήλωση για τα 80 χρόνια από την ίδρυση του ΤΕΕ, που έγινε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής), παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου, απονεμήθηκε από τον πρόεδρο του επιμελητηρίου Γιάννη Αλαβάνο στην Μπέττυ Βακαλοπούλου Τιμητική Διάκριση.

Η Μπ. Βακαλοπούλου αφιέρωσε την τιμητική διάκριση στο γιό της Τζιοβάνι Τζουλιάνο («ο οποίος μαζί με άλλους βιολόγους αγωνίζονται να εξασφαλίσουν επάρκεια τροφής στον πλανήτη» [ΤΕΕ, 2003]).

Στην ίδια εκδήλωση τιμήθηκαν επίσης οι Νίκος Δεσύλλας και Σπύρος Στάικος.

2015

Τον Μάρτιο 2015 η Μπέττυ Βακαλοπούλου τιμήθηκε ως ηρωΐδα της Εθνικής Αντίστασης -μεταξύ άλλων διακεκριμένων Γυναικών- σε ειδική εκδήλωση που έγινε στη Βουλή, με πρωτοβουλία της προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου, να τιμηθούν γυναίκες που έχουν διακριθεί στον «αγώνα για ελευθερία, Δημοκρατία, δικαιοσύνη, δικαιώματα, αξιοπρέπεια».

 

 

ΠΗΓΕΣ

Α. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Α.1. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ

1963 – 2009 – Μπέττυ Βακαλοπούλου και Συνεργάτες.*

 

Α.1.1. ΝΕΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ – Τα έργα έχουν πραγματοποιηθεί.

1963

  • Περίπτερο της «ΧΡΩΤΕΧ» στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

1971 – 1972

  • Πολυκατοικία στις οδούς Τερψιχόρης και Μουσών στο Παλαιό Φάληρο.

  • Τρία μικρά εξοχικά σπίτια στην οδό Αγ. Ειρήνης, περιοχή Φάρου στην Αίγινα 1971-1972 (τα δύο πρώτα) και 1994 (το τρίτο).

1973 – 1974

  • Πολυκατοικία στις οδούς Αφροδίτης και Αιόλου στο Παλαιό Φάληρο.

1973 – 1975

  • Πολυκατοικία στις οδούς Ζαΐμη και Ποσειδώνος στο Παλαιό Φάληρο.

1975 – 1977

  • Συγκρότημα 4 κατοικιών στο Διόνυσο.

1976

  • Εξοχική κατοικία στη Σαρωνίδα.

1976 – 1978

  • Συγκρότημα κατοικιών (πολυκατοικία) στην Αγία Παρασκευή, συνεργασία δύο γραφείων.

1977 – 1979

  • Συγκρότημα β΄ κατοικιών (πολυκατοικία) στη Βάρκιζα, συνεργασία δύο αρχιτεκτόνων.

1979 – 1981

  • Κατοικία στην Πολιτεία Κηφισιάς.

1998 – 2000

  • Μονοκατοικία στα Μελίσσια Αττικής.

2001 – 2003

  • Μονοκατοικία με ξενώνα σε «καταργημένο οικισμό προ του ‘23» στην Αίγινα.

2007 – 2009

  • Εξοχική μονοκατοικία με ξενώνα στον προ του ’23 οικισμό των Αγ. Ασωμάτων στην Αίγινα.

 

Α.1.2. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ- ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ

1977 – 1979

  • Αποκατάσταση σπιτιού και 3 ξενώνες (ανάπλαση και μερική προσθήκη βοηθητικών κτισμάτων), οδός Καζαντζάκη, Αίγινα.

1979 – 1980

  • Αποκατάσταση αρχοντικού και 2 ξενώνες (ανάπλαση υφισταμένων βοηθητικών κτισμάτων), περιοχή Καποδιστριακού Ορφανοτροφείου, Αίγινα.

1981 – 1983

  • Αποκατάσταση εξωτερικών στοιχείων και ανέγερση ξενώνα σε υπάρχουσα κατασκευή στις οδούς Στρ. Πετρίτη και πλατείας παλιού ΙΚΑ, Αίγινα.

  • Ανάπλαση διώροφης κατοικίας στα Ζαχλωρίτικα Αιγιαλείας.

1990 – 1993

  • Μετατροπή αρχοντικού και κτισμάτων σε ξενώνα 24 κλινών, Αίγινα.

1994 – 1995

  • Ανάπλαση κτήματος, κτιρίου (με προσθήκη εργαστηρίου) και προκτισμάτων σε κατοικία – studio Σκηνογράφου, Αίγινα.

 

 

*Μόνιμοι συνεργάτες για τις κτιριακές μελέτες:

1962 – 1985:    Κώστας Διβέρης, Τούλα Σιετή, Βάσω Χόρτη και Στέλιος Βαφέας, αρχιτέκτονες. Ανθούλα Λαλοπούλου και Ζέττα Καφαντάρη, σχεδιάστριες.

1986 – 2000:    Κατερίνα Χάρη, Ανθούλα Σπύρου-Μελέτη και Μαρία Κορμά, αρχιτέκτονες.

2001 – 2010:    Μαρίζα Μούστου και Ευγενία Μαρίνη, αρχιτέκτονες.

 

*Εξωτερικοί συνεργάτες για τις ιδιωτικές μελέτες:

Άλκης Παπαδόπουλος, Γιάννης Μπανιάς, Στέφανος Ιωακειμίδης, Αθηνά Μονοκρούσσου και Νίκος Στρατηγέας, πολιτικοί μηχανικοί. Απόστολος Τσώκος, Κώστας Μαρίτσας, Νίκος Τσαγκανός και Μιχάλης Θεοδοσίου, μηχανολόγοι μηχανικοί.

Δημήτρης Σαντάς, εργοδηγός.

 

Α.2. ΜΕΛΕΤΕΣ – ΕΠΙΒΛΕΨΕΙΣ

Με την ιδιότητα υπαλλήλου με σύμβαση.

1949 – 1950

  • Πτέρυγα ΑΧΕΠΑ 500 κλινών νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», σχέδια εφαρμογής.

  • Υποκατάστημα – Πολυϊατρείο Ι.Κ.Α. Κεραμεικού, Αθήνα. Μελέτη – Επίβλεψη.

  • Υποκατάστημα – Πολυϊατρείο Ι.Κ.Α. Πατρών. Μελέτη.

  • Υποκατάστημα – Πολυϊατρείο Ι.Κ.Α. Γκύζη, Αθήνα. Μελέτη – Επίβλεψη.

  • Υποκατάστημα – Πολυϊατρείο Ι.Κ.Α. Καλλιθέας, Αθήνα. Μελέτη – Επίβλεψη.

  • Γενικό Νοσοκομείο Ι.Κ.Α. 500 κλινών στο Βόλο. Προσχέδια (δεν προχώρησε).

1965 – 1967

  • Υποκατάστημα – Διαγνωστικό Κέντρο Ι.Κ.Α. Αγρινίου για 25.000 ασφαλισμένους. Μελέτη – Επίβλεψη, πραγματοποιήθηκε.

1965 – 1970

  • Υποκατάστημα – Διαγνωστικό Κέντρο Ι.Κ.Α. στη Θεσσαλονίκη 200 κλινών για 40.000 ασφαλισμένους. Μελέτη – Επίβλεψη, πραγματοποιήθηκε.

1967

  • Υποκατάστημα – Πολυϊατρείο Ι.Κ.Α. στο Μαρούσι. Μελέτη, δεν πραγματοποιήθηκε.

  • Γενικό Νοσοκομείο Ι.Κ.Α. 500 κλινών στη Θεσσαλονίκη. Προσχέδια, δεν προχώρησε.

  • Γενικό Νοσοκομείο Ι.Κ.Α. 1000 κλινών στην Αθήνα. Οριστική μελέτη, δεν υλοποιήθηκε.

 

Α.3. ΑΝΑΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

1955

  • Νοσοκομείο Νταού Πεντέλης, πτέρυγα 100 κλινών. Μελέτη.

1958 – 1960

  • Παιδικό Πρεβαντόριο 1000 κλινών, Βόρεια Ιταλία. Συμμετοχή ως συνεργάτης γραφείου μελετών στη Ρώμη.

1960 – 1962

  • Πανεπιστημιούπολη της Βαγδάτης. Συμμετοχή, Μελέτη εφαρμογής, ως μέλος του γραφείου Ρώμης T.A.G. (The Architects Collaborative) του Walter Gropius.

1962

  • Ινστιτούτο Κωφαλάλων στη Φλωρεντία. Προμελέτη.

π. 1962

  • Βρεφονηπιακός – Συμβουλευτικός Σταθμός, Μπολτσάνο Ιταλίας. Εργοδότης το  Εθνικό Ίδρυμα Μητρότητας και Παιδικής Ηλικίας της Ιταλίας (Ο.Ν.Μ.Ι.). Μελέτη. Κατασκευάστηκε μετά την επιστροφή της Μπ. Βακαλοπούλου στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη μελέτη της.

1966 – 1975

  • Βρεφονηπιακοί Σταθμοί του Δήμου Αθηναίων (με διακοπή λόγω της επταετίας). Ανάθεση στο γραφείο της Μπέττυς Βακαλοπούλου από το Δήμο Αθηναίων το 1965, ενός προγράμματος βρεφονηπιακών σταθμών (ανάγκες ανά συνοικία, χωροθέτηση, μεγέθη, κτιριακά προγράμματα). Με βάση την εκπόνηση του προγράμματος που υπέβαλε το γραφείο, τους ανατέθηκε η μελέτη 8 βρεφονηπιακών σταθμών. Μεταξύ άλλων σχεδιάστηκε ο δημοσιευμένος Βρεφονηπιακός Σταθμός του Δήμου Αθηναίων. Το πρόγραμμα σταμάτησε λόγω της επιβολής της δικτατορίας. Από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου προχώρησαν μέχρι τα τεύχη δημοπράτησης, αλλά δεν υλοποιήθηκαν.

1974

  • Διαρρύθμιση εσωτερικών χώρων και τύποι εξοπλισμού – επίπλων για το Πάντειο Πανεπιστήμιο.

1976 – 1980

  • Υποκατάστημα Ε.Τ.Ε. στη Λευκάδα.

1989 – 1996

  • Α΄ Κρατικός Παιδικός Σταθμός Ηλιούπολης. Εργοδότης το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Το έργο δημοπρατήθηκε αλλά δεν υλοποιήθηκε.

 

Α.4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

  • Ανάπλαση του χώρου Σταδίου – Ζαππείου, 1955. Β’ Βραβείο.

  • Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός, Συγκρότημα Κατοικιών του Οργανισμού Χάλυβος – Άνθρακος, 1960. Ειδική Μνεία.

  • Δημαρχείο Νίκαιας Αττικής, 1964, σε συνεργασία με το γραφείο Κώστα Μπίτσιου. Συμμετοχή.

  • Διεθνής Διαγωνισμός Ταχυδρομείων, Τηλεπικοινωνιών και Κεντρικού Ταχυδρομείου στην Αντίς Αμπέμπα, 1964, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Κώστα Δεκαβάλλα. Συμμετοχή.

  • Διεθνής Διαγωνισμός Μουσείου Ακρόπολης, 1990. Συνεργάτες, Αθηνά Μονοκρούσσου πολ. μηχανικός και Απόλλων Αγγελίδης, μηχανολόγος μηχανικός. Από τη μελέτη προτάθηκε διπλή χωροθέτηση στο Διόνυσο και στου Μακρυγιάννη. Συμμετοχή.

  • Κτιριακό Συγκρότημα ΤΕΕ στο Μαρούσι, 1992. Συνεργάτες, Σωκράτης Αγγελίδης πολ. μηχανικός, Απόλλων Αγγελίδης, μηχανολόγος μηχανικός και Νίκος Ποριώτης συγκοινωνιολόγος. Συμμετοχή.

  • Ανάπλαση – Αλλαγή Χρήσεων σε Συγκρότημα Κτιρίων Δήμου Χίου, 1992-1996. Α΄ βραβείο σε κλειστό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και ανάθεση. Σύμβουλοι συνεργάτες, Αθηνά Μονοκρούσσου, πολ. μηχανικός και Κώστας Μαρίτσας, μηχανολόγος μηχανικός. Το έργο ξεκίνησε ύστερα από δεκατέσσερα χρόνια.

 

Η Μπέττυ Βακαλοπούλου πήρε μέρος και σε άλλους μικρότερους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Οι διαγωνισμοί χωρίς διακρίσεις που αναφέρονται, έχουν αξιολογηθεί από την ίδια και παρουσιάζονται εκτενώς στο βιβλίο της.

 

Β. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

  • Ρυθμιστικό Σχέδιο Θήβας – Ευρύτερης Περιοχής, 1967-1975. (Διακοπή λόγω επταετίας).

  • Ειδική ενασχόληση με τα αρχαιολογικά θέματα και τον αρχαίο ιστό της Καδμείας και της ευρύτερης περιοχής.

  • Ρυθμιστικό Σχέδιο Γ.Κ.Ν. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ», ειδική χωροταξική μελέτη, 1975.

  • Γ.Π.Σ. και Π.Μ.Ε.Α. Καρδίτσας – Καρδιτσομαγούλας – Ευρύτερης Περιοχής, Ε.Π.Α. 1983.

  • Γ.Π.Σ. και Π.Μ.Ε.Α. Βελεστίνου – Ν. Αγχιάλου – Αλμυρού και Ευξειβούπολης – Ευρύτερης Περιοχής, Ε.Π.Α. 1983.

  • Ασχολείται ειδικά με τον αρχαιολογικό χώρο του Βελεστίνου και με προτάσεις προστασίας των μεγάλων παλαιοχριστιανικών βασιλικών της Ν. Αγχιάλου, Ε.Π.Α. 1984-1987.

  • Ανάπλαση – Ειδικοί Όροι Δόμησης – Μορφολογικά Στοιχεία Κεντρικών Περιοχών Αργοστολίου – Ληξουρίου, Ε.Π.Α. 1986-1988.

  • Πολεοδόμηση και Επέκταση του Οικισμού Μηλίνας στο Νομό Μαγνησίας, δεκαετία 1980. (πληροφορία Αλίκης Τουφεξή-Νάτση).

  • Πράξεις Εφαρμογής δύο Περιοχών Επεκτάσεων Καρδίτσας, 1987-1998, 1988-1994.

  • Μελέτη Ανάπλασης – Χρήσεων Γης Κυψέλης – Δήμος Αθηναίων, 1992-1993.

  • Μητρώο Αξιόλογων Κτιρίων – Σημάτων Πόλης Κυψέλης – Δήμος Αθηναίων, συμπληρωματική σύμβαση 1994.

  • Οικονομική – Πολεοδομική Μελέτη Ανάδειξης Ιστορικού Κέντρου Θήβας, ΥΠΕΘΟ και Ε.Ε., 1994 -1995.

  • Π.Μ.Ε.- Πράξη Εφαρμογής ΒΙΠΑ – ΒΙΟΠΑ (Βιοτεχνικό Πάρκο – Βιομηχανικό Πάρκο) Κηφισιάς, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., 1995. Απένταξη από τον εργοδότη 2002.

  • Πράξη Εφαρμογής στον Ελαιώνα, περιοχής Δήμου Αθηναίων, 1996. Απένταξη από τον εργοδότη 2000.

  • Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Πατρέων, 2005-2009.

 

Γ. ΛΟΙΠΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ – ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ**

1950 – 1955

  • Μελέτες Α’ και Β’΄κατοικίας.

  • Δημαρχείο Πτολεμαΐδας.

  • Συνεργασία με τον καθηγητή Π. Μιχελή για τη διαρρύθμιση εσωτερικών χώρων νεοκλασικών κτιρίων του Ε.Μ.Π.

  • Συνεργασία με τον καθηγητή Δ. Πικιώνη για τις μελέτες Αιξωνής και Ακρόπολης.

1963 – 1967

  • Συνεργασία με την Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε αποτυπώσεις ανασκαφών και θέματα αρχαίας τοπογραφίας στη Θήβα (με σύμβαση έργου).

1956 – 1962

  • Μελέτες μεγάλων νοσοκομειακών συγκροτημάτων στο ειδικευμένο γραφείο LENZI της Ρώμης.

1963 – 1983

Ιδιωτικές μελέτες και επιβλέψεις στην Ελλάδα.

  • Προμελέτη Διεθνούς Κέντρου Κινηματογράφου στη Ρόδο. Εργοδότης η Εταιρία του ηθοποιού Άντονυ Κουίν.

  • Μελέτες και επιβλέψεις ιδιωτικών τουριστικών, βιομηχανικών και νοσοκομειακών συγκροτημάτων, κτιρίων γραφείων, πολυκατοικιών.

  • Μελέτες – αυτεπιστασίες μονοκατοικιών, αναπλάσεων – αποκαταστάσεων στην Αθήνα και στην Αίγινα.

1983 – 2004

  • Μελέτη Γενικής Κλινικής «Ευγενίδειο Θεραπευτήριο» στην Αθήνα.

  • Εντατική ενασχόληση με τον πολεοδομικό σχεδιασμό (ΥΠΕΧΩΔΕ, ΔΗΜΟΙ, ΥΠΕΘΟ-ΕΕ).

  • Κτιριακές μελέτες Δημοσίου και Ν.Π.Δ.Δ.

  • Κτιριακές ιδιωτικές μελέτες και αυτεπιστασίες.

  • Εντατική ενασχόληση με το ΤΕΕ κυρίως για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις μελέτες Δημοσίου και Ν.Π.Δ.Δ., πραγματογνωμοσύνες, εκπροσωπήσεις σε επιτροπές ανάθεσης μελετών κ.ά.

 

 

**Συνεργάτες μόνιμοι και εξωτερικοί.

Κατερίνα Χάρη, αρχιτέκτων με ΔΠΥ.

Βάλια Αγαπίου, αρχιτέκτων – πολεοδόμος με τα πτυχία της.

Ευγενία Μαρίνη, ΑΤΜ – αρχιτέκτων με τα πτυχία της ή με ΔΠΥ.

Μαρίζα Μούτσου, αρχιτέκτων με ΔΠΥ.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

  • Αποτυπώσεις αρχαιολογικών χώρων και μνημείων στην Κρατική Ιταλική Εγκυκλοπαίδεια Αρχαίας Τέχνης.

  • Έργα και κείμενα σε: Αρχιτεκτονικά Θέματα, Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ, ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά, ημερήσιο και περιοδικό τύπο.

 

Ενδεικτικά:

  • Βακαλοπούλου-Giuliano Ελισάβετ, «Πολυϊατρείο ΙΚΑ στο Μαρούσι». Αρχιτεκτονικά Θέματα, 3/1969, σ. 234-235.

  • Βακαλοπούλου-Giuliano Ελισάβετ, «Τύπος βρεφικού – παιδικού σταθμού». Αρχιτεκτονικά Θέματα, 3/1969, σ. 236-237.

  • Βακαλοπούλου-Giuliano Ελισάβετ, «Υποκατάστημα Πολυϊατρείο ΙΚΑ στην Πύλη Αξιού Θεσσαλονίκης». Αρχιτεκτονικά Θέματα, 5/1971, σ. 209.

  • Βακαλοπούλου Μπέττυ, Κτιριακά Έργα – Επιλογές, εκδ. ΤΕΕ, 2011. Το βιβλίο παρουσιάστηκε από το πρόεδρο του ΤΕΕ Χρήστο Σπίρτζη και τον πρόεδρο του ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ Γιάννη Αλαβάνο, σε ειδική εκδήλωση του ΤΕΕ, στις 29.5.2012.

 

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ – ΗΜΕΡΙΔΕΣ – ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

  • Ε΄ Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Συνέδριο για το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας.

  • Θ΄ Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Συνέδριο (;) για το Ενεργό Οικοδομικό Τετράγωνο.

  • 1η Συνάντηση Δήμων και Μελετητών με τους εντεταλμένους χωροτάκτες, πολεοδόμους, οικονομολόγους της Comission, για τις μελέτες του προγράμματος URBAN, CONSERVATION OF EUROPEAN CITIES στις Βρυξέλλες.

  • Μεσογειακό Συνέδριο του ΚΕΓΜΕ για την Ασφάλεια και Ποιότητα Ζωής, με τίτλο, «Αστικοποίηση και Αστικός Σχεδιασμός».

  • Βαλκανικό Συνέδριο του ΣΕΕ για το Περιβάλλον και τη Διαβαλκανική Συνεργασία με τίτλο «Περιβάλλον – Ελεύθερος Χώρος – Απασχόληση».

  • Ημερίδες του ΤΕΕ.

  • Σεμινάριο στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π. με τίτλο «Αναπλάθοντας την Γειτονιά – Καλλιεργώντας την Συλλογικότητα».

 

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

 

 

**Τα στοιχεία αυτής της ενότητας προέρχονται κυρίως:

από το βιβλίο της: Μπέττυ Βακαλοπούλου, Κτιριακά Έργα – Επιλογές, εκδ. ΤΕΕ, 2011. (Στο βιβλίο περιλαμβάνονται αναλυτικά, το κτιριακό έργο της το οποίο αποτελεί μέρος του συνολικού, καθώς επίσης βιογραφικό σημείωμα και εργογραφία).

από Πληροφορία της Αλίκης Τουφεξή – Νάτση, αρχιτέκτονος (βλ. πιο πάνω), και

από τις πιο κάτω δημοσιεύσεις (έρευνα – αναζήτηση Μυριάνθη Μουσά, αρχιτέκτων):

  • Πολυϊατρείο ΙΚΑ στο Μαρούσι, Αρχιτεκτονικά Θέματα, 3/1969, σ. 234-235.
  • Τύπος βρεφικού – παιδικού σταθμού, Αρχιτεκτονικά Θέματα, 3/1969, σ. 236-237
  • Υποκατάστημα Πολυϊατρείο ΙΚΑ στην Πύλη Αξιού Θεσσαλονίκης, Αρχιτεκτονικά Θέματα, 5/1971, σ. 209.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΡΓΩΝ

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /