ΣΠΟΥΔΕΣ
Διπλωματούχος Αρχιτέκτων, Σχολή Αρχιτεκτόνων Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) 1962 - 1967
Διδάκτωρ Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ 1990
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ
Ελεύθερο Επάγγελμα - Αρχιτεκτονική 1968 - 1969 & 1980 - 1995
Επιστημονική συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων και Βιομηχανικής Αισθητικής, Καθηγητής Δ. Α. Φατούρος, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ 1970 - 1972
Ερευνητική και ιστοριογραφική δραστηριότητα για την Ελληνική Αρχιτεκτονική του όψιμου 19ου & 20ου αιώνα:
(α) Δημόσια Κτίρια και Αρχιτεκτονική του Νεοελληνικού Θεάτρου 1979 - 1990
(β) Έργο Ελλήνων και Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων 1979 - 2021
Διδασκαλία στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ - Ιστορία της Θεατρικής Αρχιτεκτονικής & Σκηνογραφίας, σε διάφορες βαθμίδες μέχρι αυτή της καθηγήτριας 1994 - 2010
Άμισθη επιστημονική συνεργάτιδα του Γραφείου Ερευνών Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Αθηνών 2005 - 2012
Γεννήθηκε στον Βόλο το 1943. Σπούδασε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσoβίου Πολυτεχνείου (1962-1967) και είναι αριστούχος διδάκτωρ της Σχολής αυτής. Δίδαξε το μάθημα της «Ιστορίας της θεατρικής αρχιτεκτονικής και σκηνογραφίας» στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΤΘΣ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) ως εκλεγμένο μέλος ΔΕΠ (1994: επίκουρη καθηγήτρια, 2000: αναπληρώτρια καθηγήτρια, 2004: πρωτοβάθμια καθηγήτρια). Με τα μαθήματα επιλογής σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, προώθησε την πρωτογενή και εφαρμοσμένη έρευνα.
Παντρεμένη από το 1969 με τον Δημήτρη Φεσσά, πολιτικό – υδραυλικό μηχανικό, έχει δύο παιδιά, τον Σταύρο και την Αντιγόνη.
Άρχισε τη σταδιοδρομία της ως αρχιτέκτων της πράξης. Εργάστηκε στο Γραφείο Αρχιτεκτονικών Μελετών 19/57 και στο Τμήμα Αρχιτεκτονικών Μελετών των Σιδηροδρόμων του Ελληνικού Κράτους (προϊστάμενος Νίκος Δεσύλλας). Σύντομα όμως ακολούθησε την πραγματική κλίση της και στράφηκε στην έρευνα και την ιστοριογραφία της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής του όψιμου 19ου και του 20ού αιώνα. Τα πρώτα θέματα της ερευνητικής δραστηριότητάς της στην Ελλάδα και το εξωτερικό ήταν τα δημόσια κτίρια με έμφαση στα θέατρα. Από το 1980 επικεντρώνεται στο έργο Ελλήνων και Ελληνίδων αρχιτεκτόνων του 20ού αιώνα. Οι εργασίες της βασίζονται σε πρωτογενή έρευνα –μελέτη αρχειακών πηγών, επί τόπου τεκμηρίωση κτιρίων–, αλλά και σε συνεντεύξεις με αρχιτέκτονες και χρήστες των έργων τους.
Περισσότερες από εκατό ερευνητικές μελέτες της είναι δημοσιευμένες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων, εγκυκλοπαίδειες και συλλογικούς τόμους. Έχει συγγράψει (μόνη της ή από κοινού) εικοσιένα βιβλία, από τα οποία τα σημαντικότερα είναι η δίτομη πραγματεία Η αρχιτεκτονική του νεοελληνικού θεάτρου 1720-1940 (1994, έκδοση με χορηγία του Ιδρύματος Ι.Φ. Κωστοπούλου και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), ο τόμος της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας Αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα – Μέλη της Εταιρείας (συλλογικό ερευνητικό έργο, επιστημονική επιμέλεια, 2009, Εκδόσεις Ποταμός), η μονογραφία Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm. Η αλληλογραφία ενός πρωτοπόρου αρχιτέκτονα με τον μέντορά του, 1905-1914 (2013, Εκδόσεις Ποταμός), η πραγματεία Βασίλειος Κουρεμένος, Αρχιτέκτων (2017, έκδοση Ακαδημίας Αθηνών) και τα πέντε δίγλωσσα βιβλία (πλήρες κείμενο στα ελληνικά και αγγλικά): Η ιδεολογική κρίση της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής, 1827-1940 (1987, ιδιωτική έκδοση), Κτίρια για δημόσια χρήση στη νεότερη Ελλάδα,1827-1993 (1993, Παπασωτηρίου), Δοκίμια για τη νέα ελληνική αρχιτεκτονική (σύγγραμμα, 2001, έκδοση µε χορηγία του Ιδρύµατος Ι.Φ. Κωστοπούλου), Δώδεκα Έλληνες Αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου (ερευνητικό έργο, σε συνεργασία με Εμμανουήλ Β. Μαρμαρά, 2005, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) και Περικλής Σακελλάριος, Αρχιτέκτων (αρχειακή έρευνα, σε συνεργασία με Ελισάβετ Σακελλαρίου, 2006, Εκδόσεις Ποταμός). Τα Δοκίμια για τη νέα ελληνική αρχιτεκτονική τιμήθηκαν με έπαινο της Διεθνούς Ακαδημίας Αρχιτεκτονικής σε διαγωνισμό που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της 10ης Διεθνούς Τριενάλε Αρχιτεκτονικής (Σόφια, 2003). [1]
Το 1991 διετέλεσε αναπληρώτρια επίτροπος της Ελλάδας στην 5η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής της Μπιενάλε Βενετίας και υπεύθυνη για την έκθεση με τίτλο «Νέα Δημόσια Κτίρια των Δ. και Σ. Αντωνακάκη, Ν. Βαλσαµάκη και Α. Τομπάζη». Επιμελήθηκε τον αγγλικό κατάλογο της έκθεσης, στον οποίο έγραψε μια κριτική εισαγωγή στη δημόσια αρχιτεκτονική της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας.
Το 2002 επιμελήθηκε επιστημονικά και συνέταξε, σε συνεργασία με την αρχιτέκτονα Τίνα Καραπιπέρη, τα κείμενα της ελληνικής συμμετοχής στο CD-ROM με τίτλο Η ανακάλυψη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στο Παρίσι, το Λονδίνο και την Αθήνα. Εικονικές και πραγματικές διαδρομές, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Culture 2000» από τη γαλλική εταιρεία ARVHA, την αγγλική ATAP και την ελληνική Εταιρεία Αρχιτεκτονικών και Πολεοδομικών Μελετών «Ομάδα 80» – Σωτήρης Παπαδόπουλος.
Από το 2005 έως το 2012 διετέλεσε άμισθη επιστημονική συνεργάτιδα του Γραφείου Ερευνών Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Αθηνών. Ως γραμματέας επιστημονικής επιτροπής με πρόεδρο τον Ακαδημαϊκό Γεώργιο Π. Λάββα, συμμετείχε στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα: Οι Βαλκανικές πρωτεύουσες από τον 19ο στον 21ο αιώνα. Πολεοδομικός σχεδιασμός και μοντέρνα αρχιτεκτονική κληρονομιά (2004-2006).
Έλαβε μέρος στο ερευνητικό πρόγραμμα CIAM IV. The Functional City το οποίο διοργανώθηκε το 2010-2013 από τα Αρχεία Giedion του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης και το Ίδρυμα Van Eesteren – Fluck & Van Lohuisen της Χάγης. Πρόκειται για το Δ´ Συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής με θέμα τη «Λειτουργική Πόλη», γνωστό ως Συνέδριο της «Χάρτας των Αθηνών» (1933). Το ερευνητικό άρθρο της με τίτλο “Greece: The History behind the Myth” («Ελλάδα: Η ιστορία πίσω από τον Μύθο») δημοσιεύτηκε στον τόμο: Harbusch G., Somer K., Weiss D., van Es E ., Pérez M., (eds.) Atlas of the Functional City CIAM IV and Compαrative Urban Analysis, Thoth Publishers – gta Verlag, Busum, Holland 2014.
Επιμελήθηκε επιστημονικά τις περιοδεύουσες εκθέσεις Έλληνες Σκηνογράφοι-Ενδυματολόγοι και Αρχαίο Δράμα (1999, συνδιοργάνωση ΤΘΣ του ΕΚΠΑ και Υπουργείου Πολιτισμού) και Χορός και Θέατρο: Από την Ντάνκαν στις νέες χορευτικές ομάδες (2004, συνδιοργάνωση ΤΘΣ του ΕΚΠΑ και Πολιτισμικού Οργανισμού Δήμου Αθηναίων). Οι δύο αυτές εκθέσεις βασίστηκαν σε οκταετή έρευνα 140 προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδαστών υπό την καθοδήγησή της. Στο πλαίσιό τους εκδόθηκαν δύο ομότιτλα βιβλία αναφοράς από την επιμελήτρια, η οποία υπήρξε και η βασική τους συγγραφέας.
[1] Βλ.: Ηλεκτρονική διεύθυνση: https://independent.academia.edu/EleniFessaEmmanouil
*Το υλικό της ανάρτησης παραχώρησε στο Αρχείο η ίδια η βιογραφούμενη -την οποία ευχαριστούμε πολύ- το φθινόπωρο του 2020. Η ίδια επίσης είχε και την τελική θεώρηση των κειμένων της ανάρτησης το καλοκαίρι του 2021.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Γεννήθηκε στις 3 Απριλίου του 1943 στον Βόλο. Από το 1959 ζει στην Αθήνα. Η μητέρα της Αντιγόνη Βασδέκη, με καταγωγή από την Κερασιά Πηλίου, τη Σάμο και τη Σίτσοβα Αλαγονίας, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο πατέρας της Κωνσταντίνος Εμμανουήλ, γεννημένος στον Τύρναβο με ρίζες από την Αγιά Θεσσαλίας και από την Ήπειρο, ήταν ηλεκτρολόγος μηχανικός του Πολυτεχνείου της Δρέσδης.
Το 1969 παντρεύτηκε τον πολιτικό – υδραυλικό μηχανικό Δημήτρη Στ. Φεσσά. Έχει δίδυμα παιδιά: τον Σταύρο, πολιτικό μηχανικό με μεταπτυχιακές σπουδές στη Μηχανική του Περιβάλλοντος και την Αντιγόνη, φιλόλογο και ποιήτρια.
Ηλεκτρονικές διευθύνσεις
https://independent.academia.edu/EleniFessaEmmanouil
https://www.facebook.com/people/Ελένη-Φεσσά-Εμμανουήλ/100023060987043
ΣΠΟΥΔΕΣ – ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ
-
Εγκύκλιες σπουδές στον Βόλο (Β´ Δημοτικό Σχολείο και Λύκειο Βόλου) και στην Αθήνα (Ελληνικό Εκπαιδευτήριο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου – Δ.Β. Ελευθεριάδη) τις δύο τελευταίες τάξεις του τότε Γυμνασίου, τις οποίες τελείωσε με άριστα.
- Cambridge English: Proficiency.
-
2η κατά σειρά επιτυχίας στις εισαγωγικές εξετάσεις της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), 1962.
-
Πρακτική άσκηση στη Δημοτική Αρχιτεκτονική Υπηρεσία του Αμβούργου (Baubehörde der Freie und Hansestadt Hamburg), 15.6 – 1.8.1965. Κατά τo διάστημα αυτό συνεργάστηκε στην εκπόνηση μελετών σχολικών κτιρίων.
-
Πρακτική άσκηση στο αρχιτεκτονικό γραφείο των Δ.Α. Φατούρου – Π. Μυλωνά, με επιβλέποντα τον Δημήτρη Αντωνακάκη στην εκπόνηση σχεδίων λεπτομερειών της Εθνικής Πινακοθήκης, καλοκαίρι 1966.
-
Διπλωματούχος αρχιτέκτων μηχανικός ΕΜΠ, 1967. Σε συνεργασία με την Ελένη Κουκλέλη και τον Γιώργο Αλμπάνη, έδωσε στην έδρα της Μορφολογίας (καθηγητής Παναγιώτης Μιχελής) την απαιτούμενη για την αποφοίτηση διάλεξη με θέμα «Ο θεατρικός χώρος. Παρελθόν, παρόν και μέλλον». Για την προετοιμασία της διάλεξης επισκέφτηκαν με τραίνο πέντε μητροπόλεις της κεντρικής Ευρώπης –Βιέννη, Πράγα, Βουδαπέστη, Βερολίνο και Δρέσδη– με σκοπό τη μελέτη των ιστορικών και σύγχρονων θεατρικών τους χώρων. Η διπλωματική εργασία της «Κέντρο τεχνών στο Πήλιο» εκπονήθηκε στην έδρα της Ειδικής Κτιριολογίας και Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων (καθηγητής Ιωάννης Δεσποτόπουλος) σε συνεργασία με την Ε. Κουκλέλη.
-
Αριστούχος διδάκτωρ Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, 1990.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ
-
Σεμινάριο Χωροταξίας και Περιφερειακής Οικονομίας, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ), Θεσσαλονίκη, 10.6. – 26.6.1971.
-
Σεμινάριο Τεχνικοοικονομικής Επιμορφώσεως Μηχανικών, ΤΕΕ, Θεσσαλονίκη, 8.5 – 30.6.1972.
-
Salzburg Seminar in American Studies υπό την αιγίδα τoυ Πανεπιστημίου τoυ Harvard με θέμα Urban Problems and Planning, 7.1 – 3.2.1973.
ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ
-
Αγγλικά, γαλλικά (πολύ καλά), γερμανικά (μέτρια).
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ – ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
1967 – 1978
- Πρώτες ερευνητικές προσπάθειες και θεωρητικές μελέτες με αντικείμενα: κτίρια τέχνης, πολιτισμού και εκπαίδευσης (βλ. Γ.1. Ερευνητικές μελέτες).
1970 – 1972
- Επιστημονική συνεργάτης τoυ Ε.Α.Ε.Χ.Β.Α. – Εργαστηρίου Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων και Βιομηχανικής Αισθητικής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (καθηγητής Δ.Α. Φατούρος).
-
Εξοικείωση με νέες τότε τάσεις της αρχιτεκτονικής θεωρίας που επηρεάζονταν από την επιστήμη των συστημάτων ή συστημική, την κοινωνιολογία, τη γλωσσολογία, την ψυχολογία και τη φιλοσοφία: κυβερνητική (cybernetics), pattern language του Christopher Alexander, behaviorism (συμπεριφορισμός), φαινομενολογία κ.ά.
-
Προσέγγιση της θεατρικής αρχιτεκτονικής δια της θεωρίας των συστημάτων.
1976 – 1978
- Μέλος ομάδων εργασίας του ΤΕΕ για μελέτες θεμάτων πολιτιστικών εξυπηρετήσεων και σχολικών κτιρίων.
1979 – 1990
- Έρευνα για τη δημόσια αρχιτεκτονική και για την αρχιτεκτονική του νεοελληνικού θεάτρου. Μελέτη αρχειακών πηγών και επί τόπου τεκμηρίωση κτιρίων.
1980 – Σήμερα
- Έρευνα για το έργο και την κατάρτιση των Ελλήνων και Ελληνίδων αρχιτεκτόνων του όψιμου 19ου και του 20ου αιώνα σε αρχεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα και βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και το εξωτερικό: Παρίσι (Archives Nationales, École des Beaux-Arts, École Spéciale d’Architecture), Λονδίνο (Public Record Office, AA), Ρώμη (Accademia di San Luca), Βερολίνο (Bauhaus Archiv), ETH Ζυρίχης (gta Archiv – IV CIAM), Πρίνστον (Princeton University Library – Stamo Papadaki Papers), Αρχιτεκτονικές Σχολές των Πολυτεχνείων Βερολίνου, Δρέσδης, Καρλσρούης, Μονάχου και Στουτγάρδης, Πρίνστον, Κωνσταντινούπολης κ.ά.
1994 – 2010
- Το 1994 εξελέγη επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΤΘΣ) της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), το 2000 αναπληρώτρια καθηγήτρια και το 2004 πρωτοβάθμια καθηγήτρια. Δίδαξε Ιστορία της Θεατρικής Αρχιτεκτονικής και Σκηνογραφίας και σε μεταπτυχιακό επίπεδο τα σεμιναριακά μαθήματα Αρχιτεκτονική του νεοελληνικού θεάτρου, Έλληνες σκηνογράφοι – ενδυματολόγοι και αρχαίο δράμα και Χορός + Θέατρο.
2005 – 2012
- Άμισθη επιστημονική συνεργάτης του Γραφείου Ερευνών Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Αθηνών.
ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
1995
- Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για τη δίτομη πραγματεία Η Αρχιτεκτονική του Νεοελληνικού Θεάτρου, 1720-1940 (βλ. Βιβλία).
2003
- Έπαινος της Διεθνούς Ακαδημίας Αρχιτεκτονικής για το δίγλωσσο σύγγραμμα Δοκίμια για τη νέα ελληνική αρχιτεκτονική / Essays on Neohellenic Architecture, σε διαγωνισμό αρχιτεκτονικών βιβλίων και περιοδικών της τριετίας 2000-2003, που οργανώθηκε στο πλαίσιο της X Tριενάλε Αρχιτεκτονικής (Σόφια, 18-20.5.2003).
ΜΕΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΩΝ
-
Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος (ΤΕΕ).
-
Σύλλογος Αρχιτεκτόνων ΔΑΣ – ΠΕΑ.
-
Σύλλογος Αρχιτεκτόνων ΔΑΣ – ΠΕΑ, Τμήμα Αττικής.
-
Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία.
-
Εταιρεία της Πόλης και της Πολεοδομίας.
-
International Federation for Housing and Planning – I.F.H.P.
-
Salzburg Congress on Urban Planning and Development – SCUPAD.
-
Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου.
-
Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας.
-
Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
-
Φίλοι του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία.
-
Φίλοι της Γενναδείου Βιβλιοθήκης.
-
Φίλοι του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ – ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
1968
- Συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Αντώνη Λαμπάκη του Γραφείου Αρχιτεκτονικών Μελετών 19/57 (Ν. Δεσύλλας, Δ. Κονταργύρης, Α. Λαμπάκης, Π. Λουκάκης) στη μελέτη τουριστικού συγκροτήματος στα Μάλια της Κρήτης.
1968 – 1969
- Επί συμβάσει αρχιτέκτων στη Διεύθυνση Μελετών των Σιδηροδρόμων του Ελληνικού Κράτους (15.8.1968 – 30.8.1969). Κατά τo διάστημα αυτό μελέτησε, υπό την επίβλεψη τoυ Νίκου Δεσύλλα, κτίρια σιδηροδρομικών σταθμών κ.λπ. αρχιτεκτονικών θεμάτων του ΣΕΚ (βλ. Εργογραφία – Αρχιτεκτονική).
1980 – 1995
- Μελέτες ιδιωτικών έργων.
Α. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ
A.1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ (Πολυγραφημένες)
- Η οργάνωση και εξέλιξη του θεατρικού χώρου. Αθήνα 1967, 23 σελίδες.
- Πoλιτιστικές εξυπηρετήσεις, σχoλείo και κoινότητα. Σε συνεργασία με τις Μ. Γραφάκoυ, Ε. Μαΐστρoυ και Δ. Παπαγεωργίoυ, Έκδοση ΤΕΕ, Αθήνα Οκτώβριος 1976, σελ. 280 και 5 παραρτήματα με κείμενα των Ε.Π. Παπανούτσου, Ν. Πουλαντζά, Α. Παπαδοπούλου, Ξ. Βύσιου, Μ. Σουλιώτη.
http://library.tee.gr/digital/m1_50/m5_1.pdf
http://library.tee.gr/digital/m1_50/m5_2.pdf
http://library.tee.gr/digital/m1_50/m5_3.pdf
http://library.tee.gr/digital/m1_50/m5_4.pdf
http://library.tee.gr/digital/m1_50/m5_5.pdf
- Κτιριoλoγικά πρότυπα σχoλείων στoιχειώδoυς και μέσης εκπαίδευσης. Σε συνεργασία με Γ. Ζαφειρίου, Χ. Καλοφωλιά, Γ. Κουτσάκη, ΤΕΕ, Αθήνα Οκτώβριος 1977, σελ. 60.
- The greek approach to regional planning & Should urban leisure be planned? In Salzburg Seminar – Session 144, PAPERS, 1973, σελ. 11-16 (βλ. Σεμινάρια).
- Η δoμή τoυ θεατρικoύ περιβάλλovτos και Ο σχεδιασμός τoυ θεατρικoύ περιβάλλovτoς. Θεσσαλovίκn, Ε.Α.Ε.Χ.Β.Α., Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ, 1971, σελ. 80.
- Το θεατρικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Μεθοδολογία σχεδιασμού. Αθήνα 1982, σελ. 47.
- Ο χώρος της παράστασης στο ευρωπαϊκό θέατρο. Αθήνα 1981, σελ. 98.
- Σύνταξη βιβλιογραφίας ιστορικού κτιρίου Πανεπιστημίου Αθηνών (1839-1864). Επιστημονική υπεύθυνη ερευνητικού προγράμματος, επιστημονικός συνεργάτης Γ.Π. Λάββας. Κύριος ερευνητής: Γ. Γλωσιώτης, βοηθοί έρευνας: Δ. Κουφάκη, Λ.-Α. Μουσμούτη, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) – Τμήμα Θεατρικών Σπουδών (ΤΘΣ), Τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ (ΕΜΜΕ), Αθήνα 1999.
- Σύνταξη βιβλιογραφίας ιστορικών κτιρίων του Πανεπιστημίου Αθηνών: Πανεπιστημιακή Λέσχη, Ιατρικά Εργαστήρια στο Γουδί. Επιστημονική υπεύθυνη ερευνητικού προγράμματος, επιστημονικός συνεργάτης Γ.Π. Λάββας. Ερευνητές: Κ. Δεμέστιχα, Μ. Καραβασίλη, Μ. Μικελάκης, Γ. Μπανιώκος, ΕΚΠΑ – ΤΘΣ και ΕΜΜΕ, Αθήνα 1999.
- Σύνταξη βιβλιογραφίας κτιρίων του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου: Φιλοσοφική, Φυσικομαθηματική και Θεολογική Σχολή. Επιστημονική υπεύθυνη ερευνητικού προγράμματος, επιστημονικός συνεργάτης Γ.Π. Λάββας. Ερευνητές: Μ. Καραβασίλη, Μ. Μικελάκης, Μ. Λεφαντζής, Φ. Μπαρούνη, Μ. Παπαλέξη, ΕΚΠΑ – ΤΘΣ και ΕΜΜΕ, Αθήνα 1999.
Α.2. ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
- Η αρχιτεκτovική τoυ νεoελληνικoύ θεάτρoυ: 1720-1940. Διδακτορική διατριβή, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, 1989, σελ. 1351, 4 τεύχη.
Πενταμελής επιτροπή κρίσεως: Διονύσης Ζήβας (επιβλέπων), Χαράλαμπος Μπούρας, Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου, Σπύρος Ευαγγελάτος και Μάνος Μπίρης.
http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/1372#page/1/mode/2up
Α.3. ΒΙΒΛΙΑ
- Ο πολιτιστικός εξοπλισμός των πόλεων. H θέση του σε ένα πρόγραμμα πολιτιστικής αποκεντρώσεως. Ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 1974, 14×21, σελ. 62. Περιλήψεις στα αγγλικά και τα γαλλικά.
- Πολιτιστική ανάπτυξη. Nέα πολιτική ευθύνη στον ελληνικό χώρο. Εκδόσεις Oλκός, Aθήνα 1978, 14×21, σελ.
- Η ιδεολογική κρίση της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής, 1827-1940 / Ideological and Cultural Issues in the Architecture of Modern Greece, 1827-1940. Πλήρες κείμενο στα ελληνικά και τα αγγλικά. Ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 1987, 14×21, σελ. 113.
- New Public Buildings by Antonakakis, Tombazis, Valsamakis. Fifth International Exhibition of Architecture – Biennale di Venezia 1991. Greek Ministry of Culture & Credit Bank of Greece, Athens 1991, 25,50X25,50, σελ. Επιστημονική επιμέλεια και εισαγωγικό δοκίμιο (βλ. Δημοσιεύσεις).
- Kτίρια για δημόσια χρήση στη νεότερη Eλλάδα / Public Architecture in Modern Greece. 1827-1992. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα 1993, 22×26, σελ. 120. Πλήρες κείμενο στα ελληνικά και τα αγγλικά. https://www.academia.edu/31692899/Public_Architecture_in_Modern_Greece_1827-1992
- Η Αρχιτεκτονική του Νεοελληνικού Θεάτρου: 1720-1940, 2 τόμοι. Έκδοση με χορηγία του Ιδρύματος Ι.Φ. Κωστοπούλου και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών, Αθήνα 1994, 23Χ30, σελ. 694. Περίληψη στα αγγλικά. https://www.academia.edu/30255802/Η_Αρχιτεκτονικη_του_Νεοελληνικου_Θεατρου_1720-1940
- ΑΘΗΝΑ. Κλεινόν άστυ / ATHENS. The famed city. Εκδόσεις Μίλητος, Αθήνα 1999, 25X34, σελ. 527. Συλλογικό έργο με κείμενα των: Α. Σχινά, Γ. Αξιώτη, Μ.Γ. Μπίρη, Εμ.Β. Μαρμαρά, Ε. Φεσσά-Εμμανουήλ, Κ.Ι. Παπαγεωργίου. Πλήρες κείμενο στα ελληνικά και τα αγγλικά.https://www.politeianet.gr/books/9789608460157-schina-athina-militos-athina-kleinon-astu-bibliodetimeni-ekdosi-90175
- Έλληνες Σκηνογράφοι – Eνδυματολόγοι και Aρχαίο Δράμα. Επιστημονική επιμέλεια. Έκδοση ΤΘΣ – ΕΚΠΑ, Αθήνα 1999, 24×30, σελ. 301. Συλλογικό έργο. (βλ. και Δημοσιεύσεις και Εκθέσεις). (https://www.academia.edu/37029993/Ελληνες_Σκηνογράφοι_και_Αρχαίο_Δράμα_Greek_Stage_-_Costume_Designers_and_Ancient_Drama
- Δοκίμια για τη Nέα Eλληνική Aρχιτεκτονική / Essays on Neohellenic Architectur Έκδοση υπό την αιγίδα του Eρευνητικού Πανεπιστημιακού Kέντρου Eφηρμοσμένης Eπικοινωνίας ΕΚΠΑ και με χορηγία του Iδρύματος I.Φ. Kωστοπούλου, Αθήνα 2001, 23×30, σελ. 480. Πλήρες κείμενο στα ελληνικά και τα αγγλικά.https://www.academia.edu/30376987/Δώδεκα_Έλληνες_αρχιτέκτονες_του_Μεσοπολέμου
- Xορός και Θέατρο. Aπό τη Nτάνκαν στις νέες χορευτικές ομάδες. Επιστημονική επιμέλεια. Εκδόσεις Έφεσος, Αθήνα 2004, 24×30 εκ., σελ. 504. Συλλογικό έργο (βλ. και Δημοσιεύσεις και Εκθέσεις).https://www.politeianet.gr/books/9789608326095-efesos-choros-kai-theatro-177994
- Δώδεκα Έλληνες Αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου / Twelve Greek Architects of the Interwar Period. Σε συνεργασία με Εμ.Β. Μαρμαρά. Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης, Ηράκλειο 2005 και 22013, 24.50×30,50, σελ. 376. Πλήρες κείμενο στα ελληνικά και τα αγγλικά. https://www.academia.edu/30376987/Δώδεκα_Έλληνες_αρχιτέκτονες_του_Μεσοπολέμου
- Π. Α. Σακελλάριος, Αρχιτέκτων / An architect’s vision, P.A. Sakellarios. Σε συνεργασία με Ε. Σακελλαρίου – Herzog. Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα, 2006, 29,50×29,50 εκ., σελ. 324. Πλήρες κείμενο στα ελληνικά και αγγλικά. https://www.academia.edu/31985347/Π.Α._Σακελλάριος_Αρχιτέκτων_An_architect_s_vision_P.A._Sakellarios
- Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία: Αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, μέλη της Εταιρείας. Επιστημονική επιμέλεια. Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2009, 22×24,50 εκ., σελ. 520. Συλλογικό έργο επιστημονικής ομάδας με μέλη τις Δάφνη Τσιμάρα, Ιωάννα Βιλαέτη – Σπυροπούλου, Στυλιανή Κουρκουμέλη – Σπυροπούλου, Έρη Μαθιουδάκη – Λυμπερίου και την επιμελήτρια. https://www.academia.edu/34727911/Ελληνική_Αρχιτεκτονική_Εταιρεία_Αρχιτέκτονες_του_20ού_αιώνα_μέλη_της_Εταιρείας_50_Architects_of_the_20th_century_members_of_the_Hellenic_Architectural_Society_
- Cofano, P. – Konstantinidis, D. A. (επιμέλεια). Aris Konstantinidis, 1913-1993. Electa architettura, Milano 2010, 25,50×28,50 εκ., σελ. 352. Συλλογικό έργο στα ιταλικά με άρθρα των: K. Frampton, P. Cofano, G. Leoni, H. Fessas-Emmanouil καιΑ. Konstantinidis (βλ. Δημοσιεύσεις). https://www.electa.it/en/product/aris-konstantinidis-1913-1993/
- Κασιμάτη, Μ. (επιμέλεια), Ερνέστος Τσίλλερ αρχιτέκτων (1837-1923), Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, 2010, 25×28 εκ., σελ. 304. Συλλογικό έργο (βλ. Δημοσιεύσεις).
- Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm. Η αλληλογραφία ενός πρωτοπόρου αρχιτέκτονα με τον μέντορά του, 1905-1914. Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2013, 24×26 εκ., σελ. 384. Κείμενο στα ελληνικά με τις επιστολές στα γερμανικά και ελληνικά. https://www.academia.edu/31330810/Αριστοτέλης_Ζάχος_and_Josef_Durm_Η_αλληλογραφία_ενός_πρωτοπόρου_αρχιτέκτονα_με_τον_μέντορά_του_1905-1914
- Μπρεντάνου K. – Αξαρλής N. (επιμέλεια), Η ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά από τον 19ο στον 21ο αιώνα, Εκδόσεις Νέος Κύκλος, Πειραιάς 2013, 25×25 εκ., σελ. 208. Συλλογικό έργο.
- Harbusch, G.- Somer, K. – Weiss, D. – Van Es, E. – Pérez, M. (επιμ.). Atlas of the Functional City. CIAM IV and Compαrative Urban Analysis, Thoth Publishers – gta Verlag, Busum, Holland, 2014 (βλ. Δημοσιεύσεις).
- Böker, J. J. (επιμέλεια), “Eine etwas bankerotte Kunstanstalt …”. Die Alt-Karlosruher Schule zwischen Hübsch und Durm, Institut für Kunst- und Baugeschichte, Fachgebiet Baugeschichte Karlsruher Institut für Technologie (KIT), Karlsruhe 2017, 22×30 εκ., σελ. 225. Συλλογικό έργο στα γερμανικά με άρθρα των: H. Brockhoff, L. J. Böker, P. Kaiser, H. Fessas-Emmanouil και Mainzer (βλ. Δημοσιεύσεις).
- Βασίλειος Κουρεμένος, Αρχιτέκτων. Πραγματείαι της Ακαδημίας Αθηνών, τόμος 72. Ακαδημία Αθηνών, 2017, 24,50×29,50, σελ. 600, με περιλήψεις στα ελληνικά και τα γαλλικά. Συνεργάτιδες Αικατερίνη Τζάμου, Δρ ιστορικός τέχνης και Βάλια Γεωργιάδη, αρχιτέκτων. https://www.academia.edu/43556287/ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ_ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΣ_ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ_VASSILIOS_COUREMENOS_ARCHITECT
- Αναστασάκης, Μαν. (επιμέλεια), Αθήνα, 200 χρόνια – 200 κτίρια, ΄Εκδοση gradreview, 2021, 23×31 εκ, σελ. 336. Συλλογικό έργο (βλ. Δημοσιεύσεις).
A.4. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ (ΕΠΙΛΟΓΗ)
- Why integrate educational and community facilities? Prospects, Unesco, vol VIII, No 4, 1978, p. 406-420.
- La question de l’intégration des services éducatifs et communautaires. Perspectives, Unesco, vol. VIII, No 4, 1978, p. 449-465.
- La cuestión de la integración de los servicios educativos y communitarios. Perspectivas, Unesco, vol. VIII, Νο 4, 1978, p. 449-465.
- Τo πρόβλημα της πoλιτιστικής πoλιτικής στην Ελλάδα. Θέματα Χώρoυ + Τεχνών / design + art in Greece, 9/1978, σελ. 59-65.
- Εκπαίδευση και σχολικά κτίρια / Education and school building. Ειδικό τμήμα της ετήσιας επιθεώρησης Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 13/1979, σελ. 125-233. Έρευνα και επιστημονική επιμέλεια σε συνεργασία με την ψυχολόγο Μαριέλλα Ο. Δουμάνη.
- Η σύνθεση σχoλικών και εξωσχoλικών εξυπηρετήσεων στην Ελλάδα. Αδιέξoδα και πρooπτικές. Σε συνεργασία με την Ε. Μαΐστρoυ – Κασκoύρα. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 13/1979, σελ. 153-158.
- Τo διδακτηριακό πρόβλημα στην Ελλάδα. Σε συνεργασία με τoυς Γ. Ζαφειρίoυ, Χ. Καλoφωλιά, Γ. Κoυτσάκoυ. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 13/1979, σελ 184-189.
- Γυμνάσιο θηλέων Νέας Σμύρνης – Ομήρειο. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 13/1979, σελ. 198-200.
- Πρότυπο Γυμνάσιο Νέας Σμύρνης – Ευαγγελική Σχολή. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 13/1979, σελ. 201-202.
- Σχολικό συγκρότημα Αχαρνών. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 13/1979, σελ. 204-208.
- Γιατί επεκτείνεται τo Εθνικό Θέατρo;. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 14/1980, σελ. 162-178.
- Τo xρovικό τoυ Πνευματικoύ Κέντρoυ της Αθήνας. Θέματα χώρoυ + τεχνών / design + art in Greece, 12/1981, σελ. 17-44.
- Nicos Valsamakis’ hotels and office buildings. In Constantopoulos, E. (ed.), Nicos Valsamakis, London: 9H Publications, 1984, σελ. 116-137.
- Η μνημειακή έκφραση στη μεταπoλεμική αρχιτεκτovική. Eιδικό αφιέρωμα στα Θέματα χώρoυ+ τεχνών / design + art in greece, 15/1984, σελ. 17-81. Επιστημονική επιμέλεια. Κείμενα του L. Patetta (μτφρ. – παρουσίαση Σ. Κονταράτου), της επιμελήτριας και της Α.Β. Τζάκου.
- Αρχιτεκτovική επίσημη και “γoήτρoυ” στη μεταπoλεμική Ελλάδα. Θέματα χώρoυ + τεχνών / design + art in Greece, 15/1984, σελ. 34-73.
- Η ιδεoλoγική κρίση της νεoελληνικής αρχιτεκτovικής: 1827-1940. Δελτίo Συλλόγoυ Αρχιτεκτόνων, τχ. 9/Γενάρης – Φλεβάρης 1987, σελ. 36-49.
- Εισαγωγή στην ιστoρία τoυ νεoελληνικoύ θεατρικoύ χώρoυ (1835-1940). Θέατρo + Χώρos (Αφιέρωμα στov Κάρoλo Κoυν). Έκδoση τoυ ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, Αθήνα 1987, σελ. 29-32.
- Από την ιστoρία της νεoελληνικής αρχιτεκτovικής και πoλεoδoμίας, 1900 -1940. Θέματα χώρoυ + τεχνών / design + art in greece, 18/1987, σελ. 11-70. Επιστημονική επιμέλεια. Κείμενα της επιμελήτριας και των Γ.Ν. Πολύζου, Κ. Οικονόμου – Β. Ρούσση, Α. Κωτσάκη – Β. Κυροδήμου, Μ. Πιτένη, A. Γιακουμακάτου, Μ. Μαρμαρά.
- Ζητήματα ιστoριoγραφίας και κριτικής της αρχιτεκτovικής στην Ελλάδα. Θέματα χώρoυ + τεχνών / design + art in Greece, 18/1987, σελ. 13-21.
- Ένα υπαίθριo θέατρo στην Κoίλη / An open-air Theatre at Koili. Tεύχos / Tefhos, No 5/ Μάρτιος 1991, σελ. 69-73.
- Public Architecture in Modern Greece. In New Public Buildings by Antonakakis, Τombazis and Valsamakis. Fifth International Exhibition of Architecture – Biennale di Venezia 1991. Greek Ministry of Culture – Credit Bank of Greece, Athens 1991. Επιστημονική επιμέλεια.
- Contoleon, George (Piraeus 1896 – Athens 1952), Karantinos, Patroclos (Constantinople 1903 – Athens 1976), Zachos, Aristotle (Kastoria, Macedonia 1871 – Athens 1939), Konstantinidis, Aris (Athens 1913 – 1993). In Carlo Olmo (επιμ.), Dizionario dell’ Architettura del XX Secolo. Umberto Allemandi & C., Torino – London, 2000.
- Η παρουσία της ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας στον διεθνή ορίζοντα / The presence of Greek architecture and urban planning on the international horizon. Στα: (α) Οι Έλληνες του Κόσμου / The Greeks around the World, Κέντρο Γραμμάτων και Τεχνών Άποψη – Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Αθήνα 1997, σελ. 74-83 και (β) Οι Έλληνες του Κόσμου – Χρυσοί Ολυμπιονίκες / The Greeks around the World – Golden Winners at the Olympic Games, Κέντρο Γραμμάτων και Τεχνών Άποψη, Αθήνα Δεύτερη αναθεωρημένη έκδοση, σελ. 104-118.
- Νεότερα στοιχεία για τα Θέατρα του Βόλου. Παράβασις Β’ , Eπιστημονικό Δελτίο του ΤΘΣ ΕΚΠΑ, τχ. 2 / 1998, σελ. 65-79.
- Παράδοση και νεωτερικότητα στην ελληνική θεατρική αρχιτεκτονική, Πρακτικά κύκλου διαλέξεων για το Νεοελληνικό Θέατρο (17ος-20ός αιώνας). Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 1996, σελ. 91-110.
- Το κτήριο της ελληνικής πρεσβείας στο Βερολίνο. Αρχιτέκτονες, περιοδικό ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, τχ. 5-6 / Δεκ. 1995 – Ιαν. – Φεβρ. 1996, σελ. 91.
- Η ανοικοδόμηση της συνοικίας των διπλωματών στο Βερολίνο. Ερωτήματα για το μέλλον του ερειπωμένου κτηρίου της ελληνικής πρεσβείας. H Καθημερινή, 1.1.1997, σελ. 32.
- Το μέγαρο Τριανταφυλλάκου. Έργο του αρχιτέκτονα Δημητρίου Α. Φωτιάδη και σπάνιο δείγμα αρχιτεκτονικής art déco στην Αθήνα. Η Καθημερινή, 2.3.1997.
- Ο αφανισμός της ελληνικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του 20ού αιώνα. Αρχιτέκτονες, περιοδική έκδοση ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, τχ. 7-8 / Μάρτιος – Μάϊος 1997, σελ. 16-19.
- Σχόλιο για την αξία του αρχιτέκτονα Λυσάνδρου Καυταντζόγλου βάσει αποδελτίωσης πρακτικών του αρχείου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας των ετών 1841-1846 που αφορούσαν στη διαμάχη Καυταντζόγλου – Κλεάνθη για το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο. Σε συνεργασία με τη φοιτήτρια Β. Σιμάτου. Στο αφιέρωμα με τίτλο «Λύσανδρος Καυταντζόγλου (1811-1885). Ο μεγάλος παρεξηγημένος – αρχιτέκτονας του 19ου αιώνα, περιοδικό Δόμηση & Διακόσμηση, τχ. 7 / 1997, σελ. 66, 67, 69, 70, 81.
- Βασίλης Δούρας (1904-1981), Αριστοτέλης Ζάχος (1871-1939), Νικόλαος Ζάχος (1875-1941). Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ, τχ. 1986 / 12.1.1998, σελ. 82, 83.
- Ο αρχιτέκτων Άρης Κωνσταντινίδης (1913-1993). Τεχνικά, Απρίλιος 1998, σελ. 24, 25.
- Εθνικός ρομαντισμός. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια – Παγκόσμια Τέχνη, 27ος τόμος, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1998, σελ. 116, 117.
- Υπαίθρια και χειμερινά θέατρα στη νεότερη Ελλάδα. Επίλογος ’98, Γαλαίος, Αθήνα 1998, σελ. 190-199.
- Οι προτάσεις της ελληνικής αρχιτεκτονικής τα πάνε καλύτερα εκτός συνόρων. Εκθέσεις έργων του αρχιτέκτονα Μιχάλη Σουβατζίδη στη Λουμπλιάνα (22.4-22.5.1997) και στο Γκρατς (8.5-8.6.1998). Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ, τχ. 2024/26.10.1998, σελ. 104, 105.
- O Άρης Kωνσταντινίδης στην Aμερική. Aρχιτέκτονες, περιοδικό ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, τχ. 11/Σεπτέμβριος – Oκτώβριος 1998, σελ. 20-23.
- Greek Architecture in the Counterbalancing Decades of the ’60s and the ’90s. In
- Aisopos – Y. Simeoforidis (επιμ.), Landscapes of Modernisation. Greek architecture 1960s and 1990s, Metapolis Press & Press Office of Greek Embassy, The Hague 1999, σελ. 18-22.
- Ο γερμανοσπουδασμένος αρχιτέκτων Αριστοτέλης Ζάχος (Καστοριά 1871 – Αθήνα 1939). Στο Ο Ελληνικός Κόσμος ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. 1453-1981, Πρακτικά του Α΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών, Βερολίνο, 2-4 Οκτωβρίου Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999, σελ. 287-295.
- Η Αθήνα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Πολεοδομική μεταμόρφωση και αρχιτεκτονική δημιουργία / Athens in the second half of the 20th Century. Urban transformation and architectural creation. Στο ΑΘΗΝΑ. Κλεινόν άστυ / ATHENS. The famed city, Μίλητος, Αθήνα 1999, σελ. 381-467.
- Το αρχαίο δράμα στη σύγχρονη σκηνή. Η συμβολή των Ελλήνων σκηνογράφων και ενδυματολόγων. Στο Έλληνες Σκηνογράφοι – Ενδυματολόγοι και Αρχαίο Δράμα. Κατάλογος ομότιτλης έκθεσης, ΤΘΣ ΕΚΠΑ και ΥΠ.ΠΟ, Αθήνα 1999, σελ. 31-77.
- Η στέγη της Νέας Σκηνής. Στο Σαροπούλου Κ. (επιμ.), Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος και η εποχή του, Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας. Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν και Αστική Εταιρεία Θεάτρου και Μιμικής «Αιωρία», Αθήνα 1999, σελ. 47-59.
- Αρχιτεκτονική Θεάτρου. Στο Μουσική – Χορός – Θέατρο – Κινηματογράφος, 28ος τόμος της Εκπαιδευτικής Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1999, σελ. 40-46.
- Ενδυματολογία. Στο Μουσική – Χορός – Θέατρο – Κινηματογράφος, 28ος τόμος της Εκπαιδευτικής Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1999, σελ. 127-134.
- Σκηνογραφία. Στο Μουσική – Χορός – Θέατρο – Κινηματογράφος, 28ος τόμος της Εκπαιδευτικής Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1999, σελ. 365-372.
- Η διατήρηση και η μόδα της κακοποίησης μοντέρνων κτηρίων. Στο Ρούσση, Β. (επιμ.), Η προστασία των κτηρίων του προπολεμικού μοντερνισμού στην Αθήνα, Πρακτικά Επιστημονικής Ημερίδας, 16.10.1998. ΥΠ.ΠΟ. – Α´ Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, Αθήνα 2000, σελ. 71-78.
- Η στάση μας απέναντι στη μοντέρνα αρχιτεκτονική κληρονομιά, Περίτεχνο, τχ. 5/2000, σελ. 173-175.
- Η εκδοτική, εκθεσιακή, εκπαιδευτική και ρητορική έκρηξη της δεκαετίας του ’90. Επίλογος ’99, Γαλαίος, Αθήνα 2000, σελ. 498-499
- Reconciling Modernity and Tradition. The Balcanic Relevance of Aristotelis Zachos’ (1871-1939) Architectural Approach and Work. In Popescu, Carmen – Teodorescu, Ioana (επιμ.), Genius Loci. National and Regional in Architecture; Between History and Practice, Πρακτικά Συνεδρίου της UIA (βλ. και Διαλέξεις – Ανακοινώσεις). Simetria, Βουκουρέστι 2000, σελ. 142-149.
- To νέο υπαίθριο θέατρο στο πολιτιστικό πάρκο Δήμου Kαρδαμύλων της Xίου (1997-2001). Στο Bιβιλάκης, Iωσήφ (επιμ.), Δάφνη. Τιμητικός τόμος για τον Σπύρο Eυαγγελάτο, Παράρτημα – Mελετήματα 1 της Παράβασης – Eπιστημονικού Δελτίου του ΤΘΣ ΕΚΠΑ. Ergo, Αθήνα 2001, σελ. 393-399.
- Tο κακότυχο Δημοτικό Θέατρο [της Aθήνας]. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 17.6.2001, σελ. 19-21.
- Tα πρώτα θέατρα του Bόλου. Εν Bόλω, περιοδική έκδοση του Δημοτικού Kέντρου Iστορίας Bόλου, Kαλοκαίρι 2001, σελ. 12-15.
- Η σημερινή κρίση της δημόσιας αρχιτεκτονικής και το παρελθόν της. Η Kυριακάτικη Αυγή, 21.10.2001, σελ. 34-35.
- (Κινηματογράφοι) ‘Ρεξ’ και ‘Σινεάκ’. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 11.11.2001, σελ. 13.
- Μνημειακά Θέατρα [του Ε. Τσίλλερ]. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 10.2.2002, σελ. 14-17.
- Ένας Γερμανός αρχιτέκτονας [Ε. Τσίλλερ]. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 10. 2. 2002, σελ. 32.
- Η αρχιτεκτονική του Βόλου. 1881-1940. Eν Bόλω, τχ. 6 /Kαλοκαίρι 2002, σελ. 32-41.
- Αρχιτέκτονες του Βόλου και του Πηλίου. Μια πρώτη καταγραφή. Eν Bόλω, τχ. 6 /Kαλοκαίρι 2002, σελ. 42-49.
- H αξία του έργου των αρχιτεκτόνων της Aθήνας. Aρχιτέκτονες, περιοδικό του ΣΑΔAΣ – ΠEA, τχ. 37/Iανουάριος – Φεβρουάριος 2003, σελ. 59-61.
- Aίθουσες που φιλοξένησαν την KOA. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 25.5.2003.
- H κακοστεγασμένη Eθνική Λυρική Σκηνή. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 5.10.2003.
- H πρώτη φάση της κτηριακής ιστορίας του Mεγάρου Mουσικής Aθηνών. H Kαθημερινή – Eπτά Hμέρες, 2.11.2003.
- Η κρίση της δημόσιας αρχιτεκτονικής στη σύγχρονη Ελλάδα. Στο Ελληνικός αστικός χώρος, Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου, 4-5.4.2003. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας Σχολής Μωραΐτη, Αθήνα 2004, σελ. 185-195.
- Η ελληνική αρχιτεκτονική στις αντίρροπες δεκαετίες του 1960 και Στο: Στο βέλος του χρόνου. Τιμητικός τόμος για τον Ακαδημαϊκό – Καθηγητή Γεώργιο Π. Λάββα. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 251-264.
- Η χορογραφία στο αρχαίο δράμα. Η συμβολή της Εύας Palmer-Σικελιανού. Αρχαιολογία, τχ. 93 / Δεκέμβριος 2004, σελ. 23-29.
- Aris Konstantinidis. Njegova Filozofija Arhitekture (Ο Άρης Κωνσταντινίδης και η αρχιτεκτονική φιλοσοφία του). Στο Perović, Milos R. (επιμ.), Istorija Moderne Arhitekture. Antologijatekstova, Knjiga 3. Tradicija modernizmaI drugi modernizam (Ιστορία της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής. Ανθολογία Κειμένων, 3ος τόμος), έκδοση Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, Βελιγράδι 2005, σελ. 513-519.
- Η ιστορική και διαχρονική αξία του χοροθεατρικού έργου της Ραλλούς Μάνου. Στo Σταματοπούλου – Βασιλάκου, Χρ. (επιμ.). Ραλλού Μάνου. Η ζωή και το έργο της μέσα από το αρχείο της, Έφεσος, Αθήνα 2005, σελ. 52-67.
- The role and work of architects in Athens in the second half of the 20th century. A brief outline. Στο Βalkan Capitals from the 19th to the 21st century. Urban Planning and the Modern Architectural Heritage. Γραφείο Ερευνών Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Αθηνών, 2008, σελ. 89-101, 141-142, πολυγραφημένο τεύχος.https://www.academia.edu/32873838/BALKAN_CAPITALS_FROM_THE_19th_TO_THE_21st_CENTURY_PROCEEDINGS_Urban_Planning_and_the_Modern_Architectural_Heritage
- Ο Νίκος Βαλσαμάκης περνά στην ιστορία της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ, τχ. 2332 / 21.2.2005, σελ. 70-71. http://library.tee.gr/digital/endel/2005_2326/endelpdf
- Η αρχιτεκτονική κριτική στον αστερισμό του ατομικισμού και του ωφελιμισμού. Αρχιτέκτονες, τχ. 62 / Μάρτιος-Απρίλιος 2007, σελ. 65-66.
- Ο αρχιτέκτων Νικόλαος Ζάχος (Βόλος 1875 – Αθήνα 1941). Στο Πορεία. Τιμητικός τόμος στον καθηγητή Διονύση Α. Ζήβα. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, Αθήνα 2007, σελ. 580-595.
- Κινηματοθέατρα και κινηματογράφοι της μεσοπολεμικής Αθήνας με αρχιτεκτονική υπογραφή. Παρελθόν, παρόν και μέλλον. Στο Bιβιλάκης, Iωσήφ (επιμ.), Στέφανος. Τιμητική προσφορά στον Βάλτερ Πούχνερ. Εκδόσεις Ergo, Αθήνα 2007, σελ. 1309-1322.
- Δημοτικόν Θέατρον Πειραιώς. Το σημαντικότερο θεατρικό αρχιτεκτόνημα της νεότερης Ελλάδας. Στο Αξαρλής Ν. – Μπρεντάνου Κ. (επιμ.), Ο Πειραιάς και το Δημοτικό Θέατρο, Πρακτικά της Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 13.4.2003. Εκδόσεις Τσαμαντάκης, Πειραιάς 2008, σελ. 61-69.
- Reconciling Modernity and Tradition. The universal relevance of Aris Konstantinidis’s architectural philosophy. Architektura, Νο 1/2010, βουλγαρικό αρχιτεκτονικό περιοδικό, σελ. 34-39.
- Η θεατρική αρχιτεκτονική του Τσίλλερ. Στο Κασιμάτη, Μ. (επιμ.), Ερνέστος Τσίλλερ, αρχιτέκτων [1837-1923], Κατάλογος έκθεσης. Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα 2010, σελ. 59-66.
- Il mondo di Aris Konstantinidis (O κόσμος –φιλοσοφία και αρχιτεκτονική κληρονομιά– του Άρη Κωνσταντινίδη). In P. Cofano – D. Konstantinidis (επιμ.), Aris Konstantinidis, 1913-1993. Electa architettura, Milano 2010, σελ. 54-69.
- Η αρχιτεκτονική αξία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Στο Μπρεντάνου K. – Αξαρλής N. (επιμ.), Η ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά από τον 19ο στον 21ο αιώνα. Εκδόσεις Νέος Κύκλος, Πειραιάς 2013, σελ. 66-81.
- H δημιουργική πρόσληψη του μοντερνισμού στη μεσοπολεμική Αθήνα / The creative assimilation of modernism in interwar Athens. Στο Αθηναϊκές Κατοικίες του Μοντέρνου Κινήματος / Athenian Houses of the Modern Movement (πλήρες κείμενο στα ελληνικά και αγγλικά). Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Αθήνα 2013, σελ. 12-14 και 146-147.
- (CIAM IV) Greece: The History behind the Myth. In Harbusch, G.- Somer, K. – Weiss, D. – Van Es, E. – Pérez, M. (επιμ.). Atlas of the Functional City. CIAM IV and Compαrative Urban Analysis. Thoth Publishers – gta Verlag, Busum, Holland, 2014, σελ. 208-221.
- Η Στήλη της Κρήτης, βωμός της ελευθερίας. Ένα απραγματοποίητο μνημείο για το έπος της Μάχης της Κρήτης (1941). Στο Κωτσάκη, Α. – Μάρθα, Λ.- Παπαγιαννοπούλου, Δ. (επιμ.), Κρήτη 1913-2013. Αρχιτεκτονική και Πολεοδομία μετά την Ένωση, Συλλογικό έργο. Πνευματικό Κέντρο Χανίων, Χανιά 2014, σελ. 42-45.
- L’ architecte Nicolaos Zachos (1875-1941) et l’architecture de la Fondation Hellénique. In Gravari-Barbas, M. (επιμ.), La Fondation Hellénique de la Cité Internationale de Paris, lieu de vie, lieu de mémoire. Éditions Kallimages, Paris 2015, σελ. 37-52.
- Εκσυγχρονισμός, πρωτοτυπία και πνεύμα του τόπου: Η ξενοδοχειακή αρχιτεκτονική του ριζοσπάστη Άρη Κωνσταντινίδη, 1958-1967 / Modernization, Originality and Genius Loci: The Groundbraking Hotel Architecture of Aris Konstantinidis, 1958-67. In Aesopos, Υannis (editor) / Αίσωπος, Γιάννης (επιμέλεια), Tourism Landscapes. Remaking Greece / Τοπία Τουρισμού. Ανακατσκευάζοντας την Ελλάδα. Domes Editions / Εκδόσεις Δομές, Αθήνα 2015, σελ. 148-159.
- Josef Durm und Aristoteles Zachos. Eine deutsch-griechische Architektenfreundschaft (Ιωσήφ Ντουρμ και Αριστοτέλης Ζάχος. Μια ελληνογερμανική αρχιτεκτονική φιλία). In J. J. Böker (επιμ.), Eine etwas bankerotte Kunstanstalt … Die Alt-Karlsruher Schule zwischen Hübsch und Durm. Instutut für Kunst – und Baugeschichte, Fachgebiet Baugeschichte Karlsruher Institut für Technologie, Karlsruhe 2017, σελ. 178-212
- Μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων. Ένας υποδειγματικός εκσυγχρονισμός κτηρίου ιστορικού ρυθμού στην Αθήνα του Μεσοπολέμου. Στο Μπίρταχα Κ., Κορρές Μ., Μαμαλούκος Σ., Ζάμπας Κ., Μαλλούχου-Tufano, Φ. (επιμέλεια κειμένων),ΉΡΩΣ ΚΤΙΣΤΗΣ. Μνήμη Χαράλαμπου Μπούρα. Μέλισσα, Αθήνα 2018, σελ. 613-621.
- Οι χειρόγραφες αναμνήσεις του Ερνστ Τσίλλερ. Μια πολύτιμη ιστορική πηγή σε εμπεριστατωμένη προσέγγιση / Die handschriftlichten Zillers. Eine wertvollehistorische Quelleineingehender Betrachtung. Στο Κασιμάτη Μ., Αναμνήσεις του Ερνστ Τσίλλερ / Ernst Zillers Erinnerungen (πλήρες κείμενο στα ελληνικά και τα γερμανικά). Peak Publishing, Αθήνα / Athen 2020, σελ. 210-231.
A.5. ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
- Τρία βιβλία – ντοκουμέντα από την πρόσφατη ιστορία του μοντέρνου κινήματος. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 15/1981, σελ. 22-24.
- Άλλη μια πρoσπάθεια κoινωνικoπoλιτικής ερμηνείας της νεoελληνικής αρχιτεκτovικής. Αρχιτεκτovικά Θέματα / Design in Greece, 17/1983, σελ. 17-18.
- Παρουσίαση του βιβλίου του Ν.Θ. Χολέβα «Η αρχιτεκτονική της μετάβασης στην Αθήνα του Μεσοπολέμου». Αρχαιολογία, τχ. 71, Ιούνιος 1999, σελ. 103, 104.
- Υποθήκες ύφους και ήθους μιας πρωτοπόρου της αρχιτεκτονικής «άνοιξης» του ’60. Bιβλιοκρισία για το λεύκωμα της Αναστασίας Β. Τζάκου, «Έπιπλο. Μελέτες – Εφαρμογές 1960-1989». Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ, τχ. 2076, 22.11.1999, σελ. 150-151.
- Παρουσίαση του λευκώματος της ομ. καθηγήτριας του E.M.Π. Aναστασίας Β. Tζάκου με τίτλο «Tρίπτυχο: οι άνθρωποι, ο τόπος, τα έργα». Eνημερωτικό Δελτίο Τ.Ε.Ε., τχ. 2197, 29.4.2002, σελ. 120.
- H κοσμογονία της Aρχιτεκτονικής. Παρουσίαση του συγγράμματος του καθηγητή – Ακαδημαϊκού Γ.Π. Λάββα «Eπίτομη Iστορία της Aρχιτεκτονικής». Στη Bιβλιοθήκη της Eλευθεροτυπίας, 5.2003 και Ενημερωτικό Δελτίο Τ.Ε.Ε, τχ. 2076, 22.11.1999, σελ.150-151 και 20-21.
- Ένα οικιστικό σύνολο, καθρέφτης μιας αναπτυγμένης κοινωνίας. Bιβλιοκρισία της μονογραφίας της καθηγήτριας του ΕΜΠ Aφροδίτης Aγοροπούλου – Mπιρμπίλη με τίτλο «Kέρκυρα. Aστική Aρχιτεκτονική Περιόδου Aγγλοκρατίας». Στη Bιβλιοθήκη της Eλευθεροτυπίας, 17.10.2003, σελ. 14-15.
- Πολεοδομία στο ελληνικό κράτος, 1833-1890. Βιβλιοκρισία της μονογραφίας της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Πατρών Δώρας Μονιούδη – Γαβαλά. Μνήμων, τχ. 34 / 2015, σελ. 257-260.
- Ο Μπίρης της Αθήνας. Bιβλιοκρισία της μονογραφίας του Μάνου Γ. Μπίρη: «Κώστας Η. Μπίρης. Βίος αφιερωμένος στην πόλη των Αθηνών». Το Βήμα, 14.2.2016.
- Παρουσίαση του βιβλίου του αρχιτέκτονα και επίτιμου προέδρου της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) Βασίλη Σγούτα με τίτλο «A Journey with the Architects of the World» (Ένα ταξίδι με τους αρχιτέκτονες του κόσμου). Στον ιστότοπο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων ΔΑΣ – ΠΕΑ, 30.7.2020 https://www.sadas-pea.gr/paroysiasi-vivlioy-toy-architektona-vasili-sgoyta-me-titlo-ena-taxidi-me-toys-architektones-toy-kosmoy-apo-tin-kyria-eleni-fessa-emmanoyil/
Α.6. ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
- H ανακάλυψη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στο Παρίσι και την περιοχή της Isle–de–France, το Λονδίνο και την Αθήνα. Εικονικές και πραγματικές διαδρομές / Discovery of contemporary architecture in Paris and the Isle-d-France region, London and Athens through virtual and real itineraries / Découverte de l’ architecture contemporaine de Paris et de la région Ile-de France, Londres et Athènes à travers d’ itinéraires virtuels et réels. Ψηφιακή έκδοση σε τρεις γλώσσες –αγγλικά, γαλλικά, ελληνικά– σε CD-ROM που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των προγραμμάτων της Eυρωπαϊκής Kοινότητας Culture Παραγωγή A.R.H.V.A., AT.A.P. και Εταιρεία Αρχιτεκτονικών και Πολεοδομικών Μελετών, Ομάδα 80 – Σωτήρης Παπαδόπουλος, 2002. Tο CD-ROM κυκλοφόρησε τον Nοέμβριο του 2002 και παρουσιάστηκε στις τρεις πρωτεύουσες – Παρίσι, Λονδίνο και Αθήνα. H επιστημονική επιμέλεια και η συγγραφή των κειμένων της ελληνικής συμμετοχής στην ψηφιακή αυτή έκδοση (CD-ROM) έγινε από την Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ με τη συνεργασία της αρχιτέκτονος Tίνας Kαραπιπέρη. http://www.culture2000.tee.gr/
- Η αρχιτεκτονική μεταρρύθμιση του Αριστοτέλη Ζάχου, 1908-1937. Νεωτερικότητα και πολιτισμικός χαρακτήρας. Στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού Αρχαιολογία και Τέχνες, 31.7.2017. http://www.archaiologia.gr/blog/2017/07/31/ η-αρχιτεκτονική-μεταρρύθμιση-του-αρι/
- Neohellenic Architecture. In J. Leerssen (επιμ.), Encyclopedia of Romantic Nationalism in Europe, Amsterdam University Press, Amsterdam 2018. https://ernie.uva.nl/viewer.p/21/56/object/122-280144
- Νίκος Δεσύλλας, Aρχιτέκτων (Αθήνα 1926-2007). Στον ιστότοπο του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ. http://www.sadas-pea.gr/afieroma-nikos-desillas-1926-2007/
- Δημοσιεύσεις στον διεθνή ιστότοπο www.academia.edu. https://independent.academia.edu/EleniFessaEmmanouil
- Δημοσιεύσεις στον ιστότοπο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ www.sadas-pea.gr/
- Δημοσιεύσεις στον ιστότοπο Attikipedia του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ attikipedia.sadas-pea.gr/
- Δημοσιεύσεις στο ηλεκτρονικό περιοδικό www.greekarchitects.gr
- Δημοσιεύσεις στο ηλεκτρονικό περιοδικό http://www.gradreview.gr/
- Δημοσιεύσεις στο ηλεκτρονικό περιοδικό https://www.archetype.gr/
- Δημοσιεύσεις στο ηλεκτρονικό περιοδικό www.clioturbata.gr/
Β. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ
B.1. ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΤΘΣ) ΤΟΥ ΕΚΠΑ
Υποχρεωτικά μαθήματα
- Εισαγωγή στην Ιστορία της Σκηνογραφίας, της Θεατρικής Αρχιτεκτονικής και της Ενδυματολογίας:
Α´ (από την αρχαιότητα έως τα τέλη του 19ου αιώνα), και
B´ (20ός αιώνας).
Μαθήματα επιλογής
- Αρχιτεκτονική του νεοελληνικού θεάτρου.
- Ελληνική Αρχιτεκτονική του Μεσοπολέμου.
- Έργο ελλήνων σκηνογράφων, σρχιτεκτόνων του θεάτρου και χορογράφων.
Σεμιναριακά μαθήματα Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών ΤΘΣ του ΕΚΠΑ.
- Στα μαθήματα αυτά οι μεταπτυχιακοί φοιτητές εξετάζονταν με υποχρεωτική εργασία βασισμένη σε πρωτογενή έρευνα. Ένα μέρος του υλικού που προέκυψε από τις πρωτογενείς αυτές έρευνες αξιοποιήθηκε στη διοργάνωση των δύο εκθέσεων του ΤΘΣ και των βιβλίων – καταλόγων τους (βλ. Διοργάνωση Εκθέσεων και Βιβλία).
2006
- Επίβλεψη και καθορισμός των πεδίων για την ψηφιοποίηση τριών αρχειακών συλλογών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής –μακετών κοστουμιών, μακετών σκηνικών και κοστουμιών– και καθορισμός της μεθόδου για την επιστημονική τεκμηρίωση, η οποία έγινε από τις δύο αποφοίτους του ΤΘΣ του ΕΚΠΑ Φωτεινή Γρατσανίτη και Σμαράγδα Μεγαλοπούλου,
2007
- Επιστημονική υπεύθυνη εκπονηθέντος προγράμματος δημιουργίας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για την ελληνική θεατρική αρχιτεκτονική στο πλαίσιο του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών του ΤΘΣ ΕΚΠΑ.
B.2. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ – ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ (ΕΠΙΛΟΓΗ)
- Notes on the key qualities of the New (Old) City and on Strategies for retaining or restructuring them. Ανακoίvωση στo 10o Συνέδριo τηςC.U.P.A.D. Σάλτσμπoυργκ, 23-26.5.1975.
- Η ιδεoλoγική κρίση της νεoελληνικής αρχιτεκτoνικής. Εισήγηση στην αίθoυσα τελετών τoυ Τμήματoς Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ στo πλαίσιo επιστημovικoύ διημέρoυ, το οποίο oργανώθηκε από τo Υπoυργείo Πoλιτισμoύ και τoν ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ με την ευκαιρία της Έκθεσης «Η Αθήνα στov 20ό αιώνα», Αθήνα, 20-21.3.1986.
- Ομιλία στον κύκλο των «Μαθημάτων εμβαθύνσεως της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής» στο ΕΜΠ (Καθηγητής Χαράλαμπος Μπούρας) με θέμα: Η σύγχρονη αληθινή αρχιτεκτονική του Άρη Κωνσταντινίδη,2.1994.
- Διδασκαλία στο σεμινάριο «Τυπολογία και αστικός χώρος» (1.9. – 31.12.1994) της Επιτροπής Έρευνας του ΕΜΠ με θέμα: Κτίρια για δημόσια χρήση στη νεότερη Ελλάδα (1827-1960).
- Reconciling Modernity and Tradition. The Universal Relevance of Aris Konstantinidis’s Architectural Philosophy. Εισήγηση στη διεθνή ημερίδα Aris Konstantinidis. The building and the land, η οποία διοργανώθηκε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Πρίστον στις 14.2.1998 σε συνδυασμό με την έκθεση των έργων του. https://www.academia.edu/36790588/Aris_Konstantinidis._The_building_and_the_land
- Ο γερμανοσπουδασμένος αρχιτέκτων Αριστοτέλης Ζάχος (Καστοριά 1871- Αθήνα 1939). Μια ηγετική μορφή της ελληνικής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου. Ανακοίνωση στο Α΄ Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (2-4.10.1998), Freie Universität Berlin, 3.10.1998.
- Η διατήρηση και η μόδα της κακοποίησης μοντέρνων κτηρίων. Εισήγηση σε επιστημονική ημερίδα για την Προστασία των κτηρίων του προπολεμικού μοντερνισμού στην Αθήνα, που διοργάνωσε η Α΄ Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ. στις 16.10.1998. https://www.academia.edu/37578207/ΤΟ_ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ_ΕΡΓΟ_ΤΩΝ_ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ_ΤΗΣ_ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚΗΣ_ΑΘΗΝΑΣ_HERITAGE_BUILDINGS_OF_INTERWAR_ATHENS_DESIGNED_BY_ARCHITECTS
- Η περιθωριοποίηση των αρχιτεκτόνων στη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής πόλης και των σημαντικών κτιρίων της. Εισήγηση στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων στο Ζάππειο με θέμα Η αρχιτεκτονική και η ελληνική πόλη στον 21ο αιώνα, 9.12.1999.
- Reconciling Modernity and Tradition. The Balcanic Relevance of Aristotelis Zachos’ Architectural Approach and Work. Aνακοίνωση στο Διεθνές Συνέδριο Genius Loci (Το πνεύμα του τόπου), που διοργανώθηκε στο Bουκουρέστι (20-23.10.2000) από την Aρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Bουκουρεστίου και τον Σύλλογο Pουμάνων Aρχιτεκτόνων, υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ένωσης Aρχιτεκτόνων (UIA).
- Διδασκαλία στα αγγλικά στο πρόγραμμα των τελειοφοίτων φοιτητών του Hammon School of Architecture του Drury University, Springfield, Missouri –διάρκειας έξι εβδομάδων –, το οποίο οργανώνεται κάθε χρόνο στο Δημοτικό Κέντρο Ιστορικών Ερευνών του Βόλου. Θέμα των μαθημάτων ήταν το έργο αξιόλογων αρχιτεκτόνων που είχαν σχέση με τον Βόλο και το Πήλιο, 8-13.9.1997, 18.11.2002.
- Tο έργο των αρχιτεκτόνων στη σύγχρονη Aθήνα. Eισήγηση στο πλαίσιο ημερίδας που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Δικτύου Aρχιτεκτονικής του ΥΠ.ΠΟ. και του ΣΑΔΑΣ. – ΠΕΑ, Aμφιθέατρο Υπουργείου Πολιτισμού, 25.11.2002.
- Διάλεξη σε ομάδα Γερμανών αρχιτεκτόνων με θέμα: Contemporary Architecture in Athens,11.2003.
- H κρίση της δημόσιας αρχιτεκτονικής στη σύγχρονη Eλλάδα. Ομιλία στο εαρινό επιστημονικό συμπόσιο της Eταιρείας Σπουδών Nεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας της Σχολής Mωραΐτη με θέμα Ελληνικός Αστικός Χώρος, Αθήνα, 5.4.2003.
- Greek Architecture in the second half of the 20th century. Διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Aρχιτεκτονικής, Mηχανικών και Γεωδαισίας της Σόφιας, 20.5.2003.
- Διάλεξη στο Αμφιθέατρο της Σχολής Γεωγραφίας και Πολεοδομίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Santa Barbara, στις 7.4.2005 με θέμα: Athens in the second half of the 20th century.
- Architecture in Postwar Athens: 1950-2004. Διάλεξη στο Αμφιθέατρο της Σχολής Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts της Βοστώνης, 21.4.2005.
- Περικλής Σακελλάριος. Η ζωή και το έργο του. Ομιλία στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Βούρου-Ευταξία, 25.10.2006.
- Nicolas Zachos et l’architecture de la Fondation Héllénique. Εισήγηση στην ημερίδα που διοργανώθηκε στο Παρίσι με θέμα La Fonndation Hellénique de la Cité Internationale universitaire de Paris. Lieu de vie intellectuelle et pole d’échanges culturels entre la Grèce et la France, Αίθουσα εκδηλώσεων του Ελληνικού Ιδρύματος, 21.5.2007.
- Modernity, tradition and personality. Reassessing Town Planner Doxiadis and Architect Konstantinidis. Εισήγηση σε διεθνή ημερίδα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια – Santa Barbara, 15-16.2.2008. https://www.uctv.tv/shows/Helen-Fessas-Emmanouil-Modernity-Tradition-Locality-Personality-Reassessing-Town-Planner-Doxiadis-and-Architect-Konstantinidis-14709
- Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο του CAMOC (Collections and Activities of Museums of Cities) με θέμα Collecting Urban History in the Electronic Age ως εκπρόσωπος του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ιδρύματος Βούρου – Ευταξία, Κωνσταντινούπολη, 28-30.9.2009.
- Επισημάνσεις και σκέψεις για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του 20ού αιώνα. Εισήγηση στην παρουσίαση των Πρακτικών του 3ου Εθνικού Συνεδρίου που διοργανώθηκε από το ΤΕΕ – Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας και την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας με θέμα Ήπιες επεμβάσεις για την προστασία των ιστορικών μνημείων. Νέες τάσεις σχεδιασμού, Βιβλιοπωλείο Ιανός, 15.10.2009.
- H επαγγελματική αναβάθμιση των αρχιτεκτόνων και ο ρόλος της ιστορίας. Εισήγηση στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αρχιτεκτόνων με θέμα: Επάγγελμα Αρχιτέκτων, Αθήνα, Ζάππειο, 17-20.3.2011.
- The architect and the planner. Modernity and tradition in the work of Constantinos Doxiadis and Aris Konstantinidis. Εισήγηση σε επιστημονική ημερίδα η οποία διοργανώθηκε από τη Σχολή Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας του Πολυτεχνείου του Μιλάνου σε συνδυασμό με έκθεση έργων του Κωνσταντινίδη. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Τμήματος στην Πολυτεχνειούπολη της συνοικίας Bovisa στις 9.5.2012.
- Διάλεξη σε μεταπτυχιακούς φοιτητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου του Μιλάνου με θέμα: 20th century Athens: Urban transformation and architectural creation after World War II, Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, 30.9.2011.
- Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm (Βλ. Βιβλία), Αμφιθέατρο Ινστιτούτου Γκαίτε, Αθήνα, 2.12.2013.
- Η Αθήνα από τον ύστερο 19ου αιώνα έως το 1940. Πολεοδομική εξέλιξη και αρχιτεκτονική δημιουργία. Εισήγηση στην ημερίδα με θέμα: Η Αθήνα Πρωτεύουσα της Ελλάδας. Τα Πρώτα Βήματα, Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – ‘Ιδρυμα Βούρου-Ευταξία, 25.6.2014. https://www.blod.gr/lectures/i-athina-proteyousa-tis-elladas-ta-prota-bimata-meros-deytero-parembaseis/
- O Aριστοτέλης Ζάχος και ο αρχιτεκτονικός δημοτικισμός. Ομιλία στην αίθουσα Μελίνα Μερκούρη του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, 27.11.2014.
- Josef Durm and Aristotelis Zachos. Τhe friendship and cooperation between a German and a Greek architect (1899-1914). Διάλεξη στο Αρχιτεκτονικό Επιμελητήριο της Βάδης – Βυρτεμβέργης – Παράρτημα Καρλσρούης, στα εγκαίνια της έκθεσης με θέμα: Ο Josef Durm και η Ελλάδα, Καρλσρούη, 8.7.2015. Η διάλεξη και η έκθεση πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 300 χρόνων από την ίδρυση της Καρλσρούης. https://www.academia.edu/32724722/Cultural_interaction_modernity_and_identity._The_friendship_and_cooperation_between_a_German_and_a_Greek_architect_1899-1914_
- Το έργο του αρχιτέκτονα Βασιλείου Κουρεμένου στην Κωνσταντινούπολη, 1910-1915. Ομιλία στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων «Πολίτικες ιστορίες», αμφιθέατρο ΕΙΕ, 15.12.2015. http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/15177
- Νίκος Βαλσαμάκης. Η ανανεωτική δύναμη και διαχρονική αξία του έργου του. Εισήγηση στην επιστημονική ημερίδα που οργάνωσαν το αρχιτεκτονικό περιοδικό Ελληνικές Κατασκευές και το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής στο Μουσείο Μπενάκη – κτίριο οδού Πειραιώς,19.12.2015. https://www.blod.gr/lectures/nikos-balsamakis-arhitekton-i-ananeotiki-dynami-kai-diahroniki-aksia-tou-ergou-tou/
- Η Ελληνική Αρχιτεκτονική Εταιρεία στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Εισήγηση στην επετειακή ημερίδα για τα 70 χρόνια της ΕΑΕ (1946-2016) με θέμα Μια πορεία από το παρελθόν στο μέλλον, αίθουσα διαλέξεων ΤΕΕ, 25.10.2017.
- Η Αθήνα σε τροχιά αστικού εκσυγχρονισμού, 1875-1922. Πολεοδομική εξέλιξη και αρχιτεκτονική δημιουργία. Ομιλία στον κύκλο διαλέξεων της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής, αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή, 24.3.2018.
- Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου Βασίλειος Κουρεμένος, Αρχιτέκτων (Βλ. Βιβλία), Ανατολική Αίθουσα της Ακαδημίας Αθηνών, 16.4.2019. https://www.academia.edu/38872832/SUMMARY_and_SCREENSHOTS_FROM_THE_PRESENTATION_OF_THE_BOOK_BASILE_COURÉMÉNOS_ARCHITECT_
B.3. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ – ΛΟΙΠΑ ΘΕΜΑΤΑ (ΕΠΙΛΟΓΗ)
- Εισαγωγή στην ιστoρία τoυ νεoελληνικoύ θεατρικoύ χώρoυ. Ομιλία στα Μαθήματα Νεoελληνικoύ Θεάτρoυ πoυ oργανώθηκαν από τoν Θεατρικό Οργανισμό Κύτταρo στο Θέατρο Εντοπία, Αθήνα, 15.3.1982.
- Το Δημοτικό Θέατρο του Βόλου. Ομιλία στην αίθουσα διαλέξεων του Δημαρχείου Βόλου, 7.12.1995.
- Η ιταλική παρουσία στη νεοελληνική θεατρική αρχιτεκτονική. Εισήγηση στο πλαίσιο επιστημονικού διημέρου που οργάνωσε το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με το ΤΘΣ του ΕΚΠΑ.
- Παράδοση και νεωτερικότητα στην ελληνική θεατρική αρχιτεκτονική. Ομιλία στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στις 12.3.1996. Η ομιλία έγινε στο πλαίσιο κύκλου διαλέξεων για το Νεοελληνικό Θέατρο που οργάνωσε το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ.
- Χειμερινές και υπαίθριες στέγες του μουσικού θεάτρου στη νεότερη Ελλάδα. Εισήγηση στη Διεθνή Συνάντηση Μουσικού Θεάτρου στον Βόλο, η οποία διοργανώθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. και τον Δήμο Βόλου, 5.9.1996.
- Η στέγη της Νέα Σκηνής. Εισήγηση σε ημερίδα που διοργάνωσε το ΤΘΣ του ΕΚΠΑ στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν με θέμα Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος και η εποχή του, 1.3.1997.
- Χειμερινά και υπαίθρια θέατρα στην Αττική του 19ου αιώνα. Ανακοίνωση στο Διεθνές Συμπόσιο με θέμα Η εικόνα της πόλεως των Αθηνών από των προϊστορικών χρόνων μέχρι σήμερα που διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τη Winckelmann Gesellschaft, Αίθουσα τελετών ΕΚΠΑ, 10.5.1997.
- Η συμβολή των Ελλήνων σκηνογράφων – ενδυματολόγων στην παγκόσμια προσπάθεια για την παρουσίαση του αρχαίου δράματος. Ομιλίες στα εγκαίνια της περιοδεύουσας έκθεσης Έλληνες σκηνογράφοι – ενδυματολόγοι και αρχαίο δράμα: στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών, 7.7.1999, στην Κουμαντάρειο Πινακοθήκη Σπάρτης, 11.8.1999, στη Στέγη Πολιτισμού Νέας Καρβάλης Καβάλας, 20.11.1999, στο Μπουσουλοπούλειο Θέατρο του Άργους, 15.4.2000 και στο Kέντρο Tέχνης Tζιόρτζιο ντε Kίρικο του Βόλου, 15.9.2000.
- Αίθουσες θεαμάτων της μεσοπολεμικής Αθήνας. Παρελθόν, παρόν και μέλλον. Aνακοίνωση σε διεθνές επιστημονικό συνέδριο, που διοργανώθηκε από το Kέντρο Πολιτιστικών Πρωτοβουλιών και Επικοινωνίας του Δήμου Βέροιας σε συνεργασία με το ΥΠ.ΠΟ., την Επικράτεια Πολιτισμού και το Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων στη Βέροια, 16.12.2001.
- Κινήματα και προβληματισμοί των ετών 1967-1974 με συνέχεια: Νέες θεατρικές ομάδες – φοιτητικό και μαθητικό πολιτιστικό κίνημα – τα ζητήματα της θεατρικής και πολιτιστικής αποκέντρωσης. Εισήγηση στο συμπόσιο Ο πολιτισμός στα χρόνια της δικτατορίας. Τομές και συνέχεια, που διοργάνωσε η Εταιρεία Πολιτικού Προβληματισμού Νίκος Πουλαντζάς στο Παλιό Πανεπιστήμιο (Θόλου 5, Πλάκα) στις 19.4.2002.
- Το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά και τα Θέατρα του Νέου Φαλήρου. Ανακοίνωση στο επιστημονικό σεμινάριο Πειραιάς: Ιστορία μιας πόλης, που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Μελέτης Τοπικής Ιστορίας και Ιστορίας των Επιχειρήσεων, 15.5.2002.
- Δημοτικόν Θέατρον Πειραιώς. Tο σημαντικότερο θεατρικό αρχιτεκτόνημα της νεότερης Eλλάδας. Εισήγηση στην επιστημονική συνάντηση με θέμα: Δημοτικό Θέατρο Πειραιά: H ιστορική του διαδρομή.
- Συμμετοχή με εισήγηση σε επιστημονική συνάντηση με θέμα τη Δημιουργία Nέου Kτιρίου της Eλληνικής Λυρικής Σκηνής και Aκαδημίας ‘Mαρία Kάλλας’, Aθήνα, Aμφιθέατρο Eθνικού Iδρύματος Eρευνών, 10.5.2004.
- Εύα Palmer-Σικελιανού. Η συμβολή της στη χορογραφία, σκηνογραφία και ενδυματολογία του αρχαίου δράματος. Ανακοίνωση στο πλαίσιο του Α΄ Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα Θέατρο και Θεατρικές Σπουδές στο κατώφλι του 21ου αιώνα, που διοργανώθηκε στην Αθήνα από το ΤΘΣ του ΕΚΠΑ, Ιστορικό Κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών – Αίθουσα Ι. Δρακοπούλου, 30.9.2005.
- Tα θέατρα της Αθήνας στα χρόνια του Γεωργίου Α´ (1863-1913). Ομιλία στην ημερίδα Η αρχιτεκτονική της νεότερης Αθήνας, Αίθουσα Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, 19.11.2015.
B.4. ΣΥΝΕΔΡΙΑ
- Μέλos πρoπαρασκευαστικής επιτρoπής τoυ 11oυ Συνεδρίoυ της SCUPAD (Salzburg Congress for Urban Planning and Development) με θέμα Σχεδιασμός κάτω από συνθήκες περιoρισμένων μέσων, Σάλτσμπoυργκ, 11-14.6.1976.
- Μέλος επιστημονικής επιτροπής για την οργάνωση ημερίδας με θέμα Η προστασία των κτιρίων του προπολεμικού μοντερνισμού στην Αθήνα, που οργάνωσε η Α΄ Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ. στις 16.10.1998. https://www.academia.edu/36960710/Η_προστασία_των_κτηρίων_του_προπολεμικού_μοντερνισμού_στην_Αθήνα__Πρακτικά_Επιστημονικής_Ημερίδας_Protection_of_the_buildings_of_prewar_modernism_in_Athens_-_Colloquium_Minutes
- Γραμματέας της επιστημονικής επιτροπής διεθνούς ημερίδας με θέμα Βalkan Capitals from the 19th to the 21st century. Urban Planning and the Modern Architectural Heritage, η οποία οργανώθηκε από το Γραφείο Ερευνών Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Αθηνών υπό την εποπτεία του Ακαδημαϊκού Γ. Π. Λάββα και πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Προπυλαίων του Πανεπιστημίου Αθηνών στις 12.12.2005.
- Επιμέλεια των Πρακτικών της προαναφερθείσας ημερίδας (Academy of Athens – Bureau of Architectural Research, Athens 2006, σελ. 226, πολυγραφημένο τεύχος), σε συνεργασία με τον αρχαιολόγο Μάνο Μικελάκη. στα οποία περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις των: Γ.Π. Λάββα, Ν.Θ. Χολέβα, Β. Σγούτα, Γ. Πρεβελάκη – V. Rey, A. Bratuleanu, L. Stoilova, P. Ioakimov, M.R. Perović, A. Ignatovć, A. Nur Ökten, Εμ. Β. Μαρμαρά και της επιμελήτριας. https://www.academia.edu/32873838/BALKAN_CAPITALS_FROM_THE_19th_TO_THE_21st_CENTURY_PROCEEDINGS_Urban_Planning_and_the_Modern_Architectural_Heritage
B.5. ΕΚΘΕΣΕΙΣ
- Αναπληρωτής Επίτρoπos της Ελλάδας στην 5η Διεθνή Αρχιτεκτovική Έκθεση της Μπιενάλε Βενετίας (6.9 – 10.10.1991) και υπεύθυνη για τη μία από τις τρεις εκθέσεις της επίσημης ελληνικής συμμετoχήs με θέμα Νέα δημόσια κτίρια των Δ. και Σ. Αντωνακάκη, Ν. Βαλσαμάκη και Α. Τoμπάζη. Ήταν η πρώτη φoρά πoυ η χώρα μας έπαιρνε μέρos σε αυτή τη διεθνή διοργάνωση. https://www.sadas-pea.gr/biennale-katagrafes-erotimata/
- Μέλos επιτρoπής τoυ ΥΠ.ΠΟ. για τη διοργάνωση έκθεσης στη Φραγκφoύρτη με θέμα Αρχιτεκτovική και Πoλεoδoμία της Αθήνας από την Πρoϊστoρία μέχρι σήμερα, 1998.
- Μέλος επιστημονικής επιτροπής για την έκθεση και το συμπόσιο με θέμα Αρχιτέκτονες του Βόλου. Συμβολές στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, που οργάνωσαν ο Δήμος Βόλου (Δημοτικό Κέντρο Ιστορικών Ερευνών, Τεκμηρίωσης, Αρχείων και Εκθεμάτων) και το ΤΕΕ Νομού Μαγνησίας υπό την αιγίδα του ΥΠ.ΠΟ, 14.10. – 30.11.1997.
- Συντονισμός έρευνας, επιστημονική επιμέλεια και καλλιτεχνική εποπτεία της περιοδεύουσας έκθεσης Έλληνες σκηνογράφοι – ενδυματολόγοι και αρχαίο δράμα, η οποία διοργανώθηκε από το ΤΘΣ του ΕΚΠΑ και το ΥΠ.ΠΟ. και πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αθήνα (Κτίριο Κωστή Παλαμά του Πανεπιστημίου Αθηνών, 31.3.-30.4.1999). Σχεδιασμός έκθεσης: Κική Οικονόμου – Βάσω Ρούσση (1η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων ΥΠ.ΠΟ.) και Κωνσταντίνος Ζαμάνης (σκηνογράφος, φοιτητής ΤΘΣ ΕΚΠΑ). Βασική συνεργάτιδα: Αφροδίτη Μαρτζούκου (φοιτητρια ΤΘΣ ΕΚΠΑ). Ένα τμήμα της έκθεσης περιόδευσε σε οκτώ ελληνικές πόλεις: στα Ιωάννινα (Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών, 7.7.-31.8.1999), στη Σπάρτη (Κουμαντάρειος Πινακοθήκη, 11.8.-30.9.1999), στην Πάτρα (Δημοτικό Θέατρο Πάτρας, 8.10.-17.10.1999), στη Νέα Καρβάλη Καβάλας (Στέγη Πολιτισμού Νέας Καρβάλης, 20.11.1999-15.2.2000), στο Άργος (Mπουσουλοπούλειο Θέατρο, 15.4.-15.5.2000), στη Λιβαδειά (Δημοτικό Πολιτιστικό Kέντρο Xρίας, 20.5.-20.6.2000), στη Λαμία (Δημοτική Πινακοθήκη A. Kοντόπουλος, 26.7.-26.8.2000) και στον Bόλο (Kέντρο Tέχνης Tζιόρτζιο Nτε Kίρικο, 15.5.-20.10.2000). Aπό τον Nοέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2000 η έκθεση περιελήφθη στο Tρένο του Πολιτισμού των Kαλλιτεχνών χωρίς Σύνορα, και παρουσιάστηκε σε διάφορες πόλεις του εξωτερικού (Bελιγράδι, Zάγρεμπ, Bιέννη κ.ά.). https://www.academia.edu/38296886/ ΜΝΗΜΕΣ_ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗΣ_ΚΑΙ_ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ._Περιοδεύουσα_έκθεση_με_θέμα_Έλληνες_σκηνογράφοι-ενδυματολόγοι_και_αρχαίο_δράμα_The_Travelling_Exhibition_Greek_set-costume_designers_and_ancient_drama_
- Επιστημονική επιμέλεια και καλλιτεχνική εποπτεία της έκθεσης Xορός και Θέατρο. Aπό τη Nτάνκαν στις νέες χορευτικές ομάδες (βλ. και Βιβλία) που διοργανώθηκε για πρώτη φορά από το ΤΘΣ του ΕΚΠΑ και τον Πολιτισμικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων στο Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων – Πάρκο Ελευθερίας (19.1.-15.2.2004). Σχεδιασμός Έκθεσης: Κωνσταντίνος Ζαμάνης (σκηνογράφος, τελειόφοιτος ΤΘΣ ΕΚΠΑ). Βασική συνεργάτιδα Μαρία Ζαχαροπούλου και συνεργάτιδες Σοφία Καραγιάννη, Καλλιόπη Ταράση, Αφροδίτη Μαρτζούκου και Μυρσίνη Πήχου (τελειόφοιτες και απόφοιτες ΤΘΣ ΕΚΠΑ). Ένα τμήμα της έκθεσης παρουσιάστηκε στην Τρίπολη (Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Τριπόλεως, 27.2.-15.3.2005), στο Άργος (Στρατώνες Καποδίστρια 25.3.-8.4.2005), στο Μεσολόγγι (Κέντρο Λόγου και Τέχνης Διέξοδος, 16.4.-8.5.2005) και στη Νέα Καρβάλη Καβάλας (Πολυχώρος Πολιτισμού, 7.-30.8.2007).
- Επιστημονική εποπτεία της συμμετοχής της κατεύθυνσης Σκηνογραφίας –Ενδυματολογίας του ΤΘΣ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στη διεθνή έκθεση σκηνογραφίας και θεατρικής αρχιτεκτονικής της Πράγας Prague Quadrennial 2007 με θέμα Βαβέλ-Βαβυλωνία. Η συμμετοχή έγινε με την έκθεση έργων των φοιτητών της κατεύθυνσης και τον κατάλογο που ετοίμασαν οι διδάσκοντες υπό την εποπτεία της γράφουσας.
B.6. ΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
- Συμμετοχή με εισήγηση για την Aθηναϊκή αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα, σε μεγάλο αφιέρωμα του γαλλικού τηλεοπτικού καναλιού TV5 στην πόλη της Aθήνας, την ιστορία και τον πολιτισμό της, Mάϊος 2001.
- Παρουσίαση των βιβλίων της H Aρχιτεκτονική του Nεοελληνικού Θεάτρου και Δοκίμια για τη νέα ελληνική αρχιτεκτονική στην εκπομπή του Bασίλη Bασιλικού Άξιον εστί, ET3, 25.3.2002.
- Συμμετοχή με ερμηνευτικά σχόλια σε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ της σειράς «Πoρταίτα και Διαδρομές Ελλήνων Αρχιτεκτόνων» (επιστημονικός σύμβουλος Γιώργος Τζιρτζιλάκης) με θέμα Αναστασία Τζάκου. Η άλλη πλευρά της νεωτερικότητας, η οποία προβλήθηκε για πρώτη φορά από την ΕΤ-1 στις 16.5.2004.
- Παρουσίαση έκθεσης Xορός και Θέατρο. Aπό τη Nτάνκαν στις νέες χορευτικές ομάδες, στη NET, 5.2.2004.
- Παρουσίαση βιβλίου Xορός και Θέατρο. Aπό τη Nτάνκαν στις νέες χορευτικές ομάδες στην εκπομπή του Bασίλη Bασιλικού ’Aξιον εστί στην ET3, 24.4.2004.
- Παρουσίαση του βιβλίου Δώδεκα Έλληνες Αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου στην εκπομπή Η αρχιτεκτονική και τα πράγματα του τηλεοπτικού καναλιού Seven –σήμερα ΣΚΑΪ–, 3 &10.2.2006.
- Επιστημονική σύμβουλος και κύρια πηγή αρχειακού υλικού της ταινίας Αριστοτέλης Ζάχος (σκηνοθεσία Απόστολου Καρακάση), η οποία προβλήθηκε για πρώτη φορά από την εκπομπή Παρασκήνιο της ΕΤ-1 στις 15.2.2006.
- Συμμετοχή στις εκπομπές της σειράς Αστικό Τοπίο του Τηλεοπτικού Σταθμού της Βουλής των Ελλήνων:
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά https://www.facebook.com/astikotopio/videos/1803869483254826
Βασίλειος Κουρεμένος – Πολυκατοικίες https://www.facebook.com/astikotopio/videos/1805601599748281
Εθνική Λυρική Σκηνή – Θέατρο Ολύμπια https://www.facebook.com/astikotopio/videos/1808290932812681
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών https://www.facebook.com/astikotopio/videos/1851694771805630
Μουσείο Αγγελικής Χατζημιχάλη https://www.facebook.com/astikotopio/videos/728489710850748
Νικόλαος Νικολαΐδης https://www.facebook.com/astikotopio/videos/2335878063365898
Γ. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
1968-1969
- Μελέτες κτιρίων σιδηρoδρoμικών σταθμών (ανάπλαση Σταθμoύ Αθηνών, νέoς Σταθμός Διακoφτoύ), διαρρύθμισης εκδοτηρίων εισιτηρίων και πρoκατασκευασμένων στεγάστρων από οπλισμένο σκυρόδεμα για αγρoτικές περιoxέs.
1972
- Ανακαίνιση διαμερίσματος πολυκατοικίας του 1962 στην Αθήνα, έργο του αρχιτέκτονα Θεόδ. Αδάμη.
1980
- Μελέτη εξοχικής κατοικίας στην Ανάληψη Μεσσηνίας.
1981
- Εσωτερική διαρρύθμιση εξοχικής κατοικίας στον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο.
1984
- Μελέτη τριώροφης πολυκατοικίας στην Πετρούπολη.
1992-1995
- Μελέτη και επίβλεψη εργασιών στερέωσης και ανάπλασης τριπλοκατοικίας του 1923-1925 στην Αθήνα, έργου του αρχιτέκτονα Γ. Θεοδωρίδη (1889-1963).
2007
- Ανακαίνιση διαμερίσματος μοντέρνας πολυκατοικίας του 1937 στην Αθήνα, έργο του αρχιτέκτονα, ζωγράφου και καθηγητή ΕΜΠ Τάκη Μάρθα. Μελέτη και επίβλεψη 2007.
ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΠΛΑΣΗΣ
Γεννήθηκα στον Βόλο στις 3 Απριλίου του 1943. Η επιστημονική και συγγραφική πορεία μου οφείλει πολλά σε πρόσωπα και βιώματα των παιδικών χρόνων στη γενέτειρά μου. Την αγάπη για τα γράμματα και τις τέχνες την χρωστώ σε τρεις ανθρώπους. Ο ένας ήταν ο θείος και ανάδοχός μου Τάκης Οικονομάκης, ποιητής, διευθυντής της ιστορικής εφημερίδας του Βόλου Θεσσαλία και αντιστασιακός στα χρόνια της γερμανο-ιταλικής Κατοχής (1941-1944). Η μορφωμένη και φιλελεύθερη μητέρα μου Αντιγόνη Βασδέκη, γεννημένη και μεγαλωμένη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ήταν εκείνη που με βοήθησε να καλλιεργήσω τη φυσική κλίση μου για την έρευνα, –την ιστορία και τη θεωρία. Ο πατέρας μου Κωνσταντίνος Εμμανουήλ, ηλεκτρολόγος μηχανικός του Πολυτεχνείου της Δρέσδης, επηρέασε την απόφασή μου να σπουδάσω αρχιτεκτονική. Από τα νεανικά βιώματα ιδιαίτερη σημασία είχαν οι μνήμες δύο αρχιτεκτονικών παραδόσεων –της πηλειορίτικης και της αιγαιοπελαγίτικης– και η διττή σχέση μου με τη θάλασσα – συμβολική και αθλητική. Ο Ναυτικός Όμιλος του Βόλου, στον οποίο συμμετείχα την τετραετία 1954-1957, δεν με δίδαξε μόνο το Εύ Αγωνίζεσθαι. Δεν μου έδωσε απλώς την ευκαιρία να συμμετέχω στο ομαδικό άθλημα της σκυταλοδρομίας και να αναδειχθώ πανελληνιονίκης στα 50 μ. πεταλούδας κορασίδων (1957). Στην ισοπεδωμένη από τους σεισμούς του 1955 γενέτειρά μου, οι νίκες των κολυμβητών του Ομίλου μας στους Πανελλήνιους Αγώνες, που τον έφεραν στην τρίτη και τη δεύτερη θέση, μας έμαθαν την αξία της θετικής αντίδρασης σε συμφορές.
ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ
Σπούδασα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου της Αθήνας, στην οποία εισήλθα δεύτερη μεταξύ 71 επιτυχόντων. Είχα την τύχη να διδαχθώ από αξιόλογους δασκάλους, οι οποίοι επηρέασαν τις μελλοντικές επιλογές μου. Στη διάρκεια των σπουδών μου (1962-1967) με ενδιέφεραν ιδιαίτερα οι παραδόσεις Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του Παναγιώτη Μιχελή, Ιστορίας της Τέχνης του Άγγελου Προκοπίου, το μάθημα Ειδικής Κτιριολογίας και Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του Ιωάννη Δεσποτόπουλου, επιβλέποντα καθηγητή της πτυχιακής μου εργασίας με θέμα «Κέντρο Τεχνών στο Πήλιο», και το Εργαστήριο Πλαστικής του Λάζαρου Λαμέρα. Στις θερινές διακοπές των δύο τελευταίων ετών εργάστηκα στη Δημοτική Αρχιτεκτονική Υπηρεσία τoυ Αμβούργου (1965) και στο Αρχιτεκτονικό Γραφείο των Δ.Α. Φατούρου – Π. Μυλωνά υπό τον Δημήτρη Αντωνακάκη με αντικείμενο την εκπόνηση σχεδίων λεπτομερειών για το κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης (1966).
Μετά την περάτωση των σπουδών μου στο Πολυτεχνείο γίνομαι δεκτή για μεταπτυχιακές σπουδές στο ΙΙΤ (Illinois Institute of Technology) του Σικάγου, τις οποίες δεν θα μπορέσω να πραγματοποιήσω για οικογενειακούς λόγους. Θα διευρύνω όμως τις γνώσεις μου παρακολουθώντας επιμορφωτικά σεμινάρια σε θέματα πολεοδομίας, χωροταξίας και τεχνικοοικονομικού προγραμματισμού, το σημαντικότερο από τα οποία ήταν εκείνο του Σάλτσμπουργκ, υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου του Harvard (1973). Ο κύκλος των σπουδών θα κλείσει αργότερα, το 1990, με την ολοκλήρωση της διδακτορικής μου διατριβής Η Αρχιτεκτονική του Νεοελληνικού Θεάτρου, 1720-1940, η οποία υπήρξε καρπός δεκαετούς έρευνας.
Άρχισα τη σταδιοδρομία μου ως αρχιτέκτων της πράξης. Κατά τη διετία 1968-1969 εργάστηκα στο αρχιτεκτονικό γραφείο των Νίκου Δεσύλλα, Δημήτρη Κονταργύρη, Αντώνη Λαμπάκη και Παύλου Λουκάκη και, εν συνεχεία, στη Διεύθυνση Μελετών των Σιδηροδρόμων του Ελληνικού Κράτους. Η τριετής αυτή επαγγελματική ενασχόληση, η οποία γινόταν παράλληλα με θεωρητικές αναζητήσεις, μου επέτρεψαν να συνειδητοποιήσω τα εξής: Η αρχιτεκτονική πράξη δεν ήταν το πραγματικό κέντρο των κλίσεων μου. Η «εκ των έσω» γνώση της αρχιτεκτονικής αποτελούσε όμως αναγκαία προϋπόθεση για να κατανοηθεί και να αξιολογηθεί η δημιουργία ενός αρχιτεκτονικού έργου, τόσο του παρόντος όσο και του παρελθόντος. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, μολονότι σταδιοδρόμησα κυρίως ως ερευνήτρια και ιστορικός της αρχιτεκτονικής, παρέμεινα πάντα κοντά στους μαχόμενους αρχιτέκτονες και εκπονούσα κατά καιρούς μελέτες που εφαρμόστηκαν. Η σημαντικότερη από αυτές ήταν η στερέωση και ανάπλαση διατηρητέας τριπλοκατοικίας του 1923-1925 στην Αθήνα, έργο του αρχιτέκτονα Γ. Θεοδωρίδη.
ΣΧΕΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Το 1969 παντρεύτηκα τον πολιτικό – υδραυλικό μηχανικό Δημήτρη Φεσσά και το 1974 αποκτήσαμε τα δίδυμα παιδιά μας, τον Σταύρο και την Αντιγόνη. Η έλλειψη βοήθειας από πλευράς της πολιτείας, σε συνδυασμό με το ότι οι γονείς μας δεν βρίσκονταν στη ζωή, με ανάγκασαν να περιορίσω την επιστημονική δραστηριότητά μου έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Παρά τις δύσκολες σχέσεις της προσωπικής με την επαγγελματική ζωή, η οικογένειά μου υπήρξε πάντα πηγή δύναμης και αισιοδοξίας. Αυτές με βοήθησαν να επανέλθω στον επιστημονικό στίβο με τον δικό μου τρόπο και να παραμείνω σε αυτόν μέχρι σήμερα, υπερκαλύπτοντας τον «χαμένο χρόνο».
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ
Ως ερευνήτρια και συγγραφέας εργάζομαι μόνη ή με ολιγομελή ομάδα συνεργατών ώστε να μπορώ να έχω τον έλεγχο της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων της. Η δουλειά μου βασίζεται σε πρωτογενή έρευνα, στην επεξεργασία βιβλιογραφικού και αρχειακού υλικού, σε πρόσφορες έννοιες και ιδέες, στη συστηματική μελέτη σχεδίων —αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών—, στην αυτοψία πραγματοποιημένων έργων, στην αποτύπωση κτιρίων και στον διάλογο με τους δημιουργούς και χρήστες τους.
Επί μία πεντηκονταετία προσπαθώ να φέρω στο φως νέα στοιχεία για τη νεοελληνική αρχιτεκτονική, προωθώντας καινούργιες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της. Τα κτίρια τέχνης, πολιτισμού και εκπαίδευσης αποτελούσαν το κύριο αντικείμενο των πρώτων θεωρητικών μελετών μου. Η προσέγγιση του θεατρικού χώρου δια της θεωρίας των συστημάτων ήταν το άλλο θέμα με το οποίο ασχολήθηκα κατά τη δεκαετία του 1970. Η έρευνα των κτιρίων και χώρων δημόσιας χρήσης στη νεότερη Ελλάδα θα με απασχολήσει κατά την επόμενη δεκαετία.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 η έρευνά μου θα επικεντρωθεί στο έργο των Ελλήνων και Ελληνίδων αρχιτεκτόνων του όψιμου 19ου και του 20ού αιώνα, ένα σημαντικό μέρος των οποίων σπούδασε ή δραστηριοποιήθηκε εκτός εθνικών συνόρων – στη Δυτική Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ανατολική Μεσόγειο κ.ά. To έργο αυτό προσεγγίστηκε στο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιό του αλλά και σε σχέση με τα διεθνή ρεύματα.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 θα έχουν αποκρυσταλλωθεί οι απόψεις μου επί βασικών θεμάτων της ιστορίας και θεωρίας της αρχιτεκτονικής. Ως ερευνήτρια και συγγραφέας διαφοροποιήθηκα συνειδητά από την απροβλημάτιστη ευθυγράμμιση με τα βραχύβια διεθνή ρεύματα (επιστημονισμό, σημειωτική, φορμαλισμό, μεταδομισμό, αποδόμηση, κ.ο.κ.) και από την αμυντική ενδοστρέφεια (τον αυτάρεσκο τοπικισμό και εμπειρισμό, τον θεωρητικό αυτοσχεδιασμό, τη ρητορεία κ.ά.). Από νωρίς συνειδητοποίησα ότι η διεθνής ή συγκριτική ιστορία της αρχιτεκτονικής που ανέπτυξε η Δύση δεν ταυτίζεται με την παγκόσμια. Γιατί η παγκόσμια ιστορία της αρχιτεκτονικής βασίζεται, ή θα έπρεπε να βασίζεται, στη δίκαιη επιλογή των σημαντικότερων επιτευγμάτων και χαρακτηριστικών εκδηλώσεων της αρχιτεκτονικής όλου του κόσμου. Με το έργο μου προσπάθησα να κάνω πράξη την άποψη ότι οι ιστορικοί και θεωρητικοί οφείλουν να ανήκουν στον κόσμο —όχι στο εποχικό αρχιτεκτονικό του κέντρο ή κέντρα— και να εκφράζουν την εποχή τους με τον ιδιαίτερο τρόπο που προσιδιάζει στην αρχιτεκτονική παράδοση του κάθε τόπου και στους δημιουργούς της.
Αυτή η ιστοριογραφική επιλογή οφείλεται σε πραγματικές ανάγκες της αρχιτεκτονικής στην περιφέρεια των διεθνών trend centers, όπως είναι η ανάγκη ανάδειξης και προστασίας των επιτευγμάτων της. Οφείλεται και στη διαπίστωση ότι από τις «περιφέρειες» δεν έλλειψαν οι ικανοί αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι και σχεδιαστές (designers), αλλά οι ευνοϊκές συνθήκες για τη δημιουργική εργασία τους. Θεωρώντας το δίλημμα εκσυγχρονισμός ή παράδοση πλασματικό, θα τεκμηριώσω με επιλεγμένες μελέτες μου την ικανότητα αξιόλογων Ελλήνων και Ελληνίδων αρχιτεκτόνων να εναρμονίσουν το νεωτερικό πνεύμα και τις ανάγκες της εποχής τους με αξίες της μακραίωνης παράδοσής τους, δημιουργώντας έργα που έχουν κερδίσει τη μάχη με τον χρόνο και τους επιδερμικούς -ισμούς (διεθνείς ή εθνικούς). Το παράδειγμά τους έχει και υπεροπτική αξία, καθώς συνδέεται με ανάλογα παραδείγματα χωρών ή πολιτισμών που διαθέτουν αξιόλογες παραδόσεις. Στην εποχή μάλιστα της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης, η ιστοριογραφική αυτή επιλογή διευκολύνει την ανάδειξη της συνέχειας ή / και του ιδιαίτερου πνεύματος που βρίσκεται πίσω από τα επιτεύγματα των αρχιτεκτόνων της «περιφέρειας».
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Οι δημοσιεύσεις μου σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων και σε επιστημονικές μονογραφίες –συλλογικές ή ατομικές– υπήρξαν καρπός χρονοβόρας έρευνας στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχω συγγράψει (μόνη μου ή από κοινού) εικοσιένα βιβλία και περισσότερες από 100 ερευνητικές μελέτες (Βλ. Αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα).
H νέα εποχή του διαδικτύου, σε συνδυασμό με την οικονομική και εκπαιδευτική κρίση, ανάγκασαν τους θιασώτες της έντυπης γραφής, στους οποίους ανήκω, να συνειδητοποιήσουν τον παιδευτικό ρόλο των ψηφιοποιημένων δημοσιεύσεων για τις νεότερες γενιές. Επιθυμώντας την επικοινωνία με αυτές κυρίως τις γενιές, το 2017 θα εισέλθω στον κόσμο των διαδικτυακών δημοσιεύσεων ως θιασώτης της δημόσιας ιστορίας. Ορισμένες περιλήψεις βιβλίων, έντυπες δημοσιεύσεις και ομιλίες μου έχουν αναρτηθεί σε ιστοτόπους – στον διεθνή ιστότοπο www.academia.edu (https://independent.academia.edu/EleniFessaEmmanouil), στον ιστότοπο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ (https://www.sadas-pea.gr/), στην ανοικτή διαδικτυακή πλατφόρμα Attikipedia (https://attikipedia.sadas-pea.gr/), στο BLOD (BODOSAKI LECTURES ON DEMAND) και σε ηλεκτρονικά περιοδικά (www.greekarchitects.gr www.arxaiologia.gr www.archetype.gr www.gradreview.gr)
ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Η ακαδημαϊκή δραστηριότητά μου στον χώρο της ιστορίας και της θεωρίας της αρχιτεκτονικής αρχίζει το 1994 και περιλαμβάνει σεμιναριακά μαθήματα και διαλέξεις σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια, ερευνητικά προγράμματα, επιστημονική παρακολούθηση ή στήριξη διδακτορικών διατριβών.
Σημαντικότερο υπήρξε το ακαδημαϊκό έργο μου στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξα Ιστορία της Θεατρικής Αρχιτεκτονικής, Σκηνογραφίας και Ενδυματολογίας. Κατά την δεκαπενταετή θητεία μου, θα έχω την τύχη να συνεργαστώ με διεθνώς αναγνωρισμένους επιστήμονες και καλλιτέχνες: τον σκηνοθέτη και Ακαδημαϊκό Σπύρο Α. Ευαγγελάτο, τον θεατρολόγο Βάλτερ Πούχνερ και τον αρχαιολόγο – θεατρολόγο Σάββα Γώγο. Με τα μαθήματα επιλογής και τα μεταπτυχιακά σεμινάρια προώθησα τη μέθοδο της εφαρμοσμένης έρευνας, η οποία έφερε τους φοιτητές σε επαφή με τους καλλιτέχνες του σκηνικού χώρου –σκηνογράφους, αρχιτέκτονες, ενδυματολόγους– και τους έδωσε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν δημιουργικά τους καρπούς των εργασιών τους, συμμετέχοντας στη διοργάνωση των εκθέσεων του Τμήματος Έλληνες Σκηνογράφοι – Ενδυματολόγοι και Αρχαίο Δράμα(συνδιοργάνωση με Υπουργείο Πολιτισμού) και Χορός και Θέατρο: Από τη Ντάνκαν στις νέες χορευτικές ομάδες (συνδιοργάνωση με Πολιτισμικό Οργανισμό Δήμου Αθηναίων).
Η ακαδημαϊκή δραστηριότητά μου επεκτείνεται και εκτός του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών. Με σεμιναριακά μαθήματα και διαλέξεις σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια προσπάθησα να εμβαθύνω στη γνώση της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής. Η αναγνώριση της αξίας του έργου των αρχιτεκτόνων υπήρξε η βασική επιδίωξη και αυτής της προσπάθειας. Συμμετείχα επίσης στον κοινό αγώνα της διάσωσης και ανάδειξης της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς μας με δημοσιεύσεις στον Τύπο και άλλες δραστηριότητες που απευθύνονται προς τους αρμόδιους φορείς και το ευρύ κοινό.
Από το 2005 έως το 2012 διετέλεσα άμισθη επιστημονική συνεργάτης του Γραφείου Ερευνών Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Αθηνών. Συμμετείχα σε διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα για τη νεότερη ιστορία της Βαλκανικής Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας (2005-2006). Υπήρξα μέλος της επιστημονικής επιτροπής και γραμματέας της οργανωτικής επιτροπής της διεθνούς ημερίδας με θέμα «Οι Βαλκανικές πρωτεύουσες από τον 19ο στον 20ό αιώνα. Πολεοδομικός σχεδιασμός και νεώτερη αρχιτεκτονική κληρονομιά», η οποία διοργανώθηκε από το Γραφείο Ερευνών Αρχιτεκτονικής υπό την προεδρία του Ακαδημαϊκού Γ. Π. Λάββα (1935-2006) και πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Προπυλαίων του Πανεπιστημίου Αθηνών, στις 12.12.2005. Τέλος, πραγματοποίησα πρωτογενή έρευνα στην Ελλάδα, το Παρίσι και την Κωνσταντινούπολη για την προετοιμασία μονογραφίας του αρχιτέκτονα, ακαδημαϊκού και ευεργέτη της Ακαδημίας Αθηνών Βασιλείου Κουρεμένου.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Κλείνω με τις απαντήσεις μου σε τρεις ερωτήσεις για τα θέματα της ανισότητας και διάκρισης λόγω φύλλου που μου έγιναν τελευταία και τις απαντήσεις μου.
1. Τι θα μπορούσατε να μας πείτε, με βάση την επαγγελματική σας εμπειρία, σχετικά με το ζήτημα της ανισότητας των φύλων και των διακρίσεων; Υπάρχει κάποια εμπειρία αυτού του τύπου που να σας έχει επηρεάσει άμεσα ή έμμεσα;
«Μέχρι την αποφοίτησή μου από το Πολυτεχνείο δεν είχα βιώσει διακρίσεις λόγω φύλου. Τέτοιες εμπειρίες ήλθαν αργότερα στην επαγγελματική ζωή μου. ΄Ηταν εντονότερες στα υψηλότερα επίπεδα της ακαδημαϊκής και ερευνητικής πορείας μου. Ωστόσο, δεν συμμερίζομαι τις υπερβολές του ακαδημαϊκού και συνδικαλιστικού φεμινισμού, οι οποίες είναι επιρρεπείς σε αντίστροφη διάκριση».
2. Πώς βλέπετε τον περιθωριακό ρόλο των γυναικών στο αρχιτεκτονικό επάγγελμα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα;
«Ο ρόλος των γυναικών ήταν περιθωριακός στο αρχιτεκτονικό επάγγελμα και ουσιαστικά ανύπαρκτος στους τομείς της ακαδημαϊκής διδασκαλίας και έρευνας της δεκαετίας του 1960. Η πρώτη γυναίκα που εξελέγη καθηγήτρια αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα το 1981 ήταν η Αναστασία Β. Τζάκου. Όμως τρία χρόνια μετά την εκλογή της, παραιτήθηκε επειδή δεν μπορούσε πλέον να ασκήσει τα διδακτικά καθήκοντά της όπως θα ήθελε. Σήμερα οι γυναίκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στους τομείς της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης και έρευνας και κάνουν την παρουσία τους ολοένα και περισσότερο αισθητή στον επαγγελματικό στίβο».
3. Μία φράση που σας εκφράζει, προσωπικά και επαγγελματικά;
«Θα απαντήσω με τρία γνωμικά αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων:
Σοφόν το σαφές (Χίλων ο Λακεδαιμόνιος).
Μη λέγεις δια πολλών ολίγα, αλλά πολλά δι’ ολίγων (Πυθαγόρας) και
Η Ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων (Θουκυδίδης και Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς)».