Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1912, παρότι στα επίσημα έγγραφά της ως χρονολογία γέννησης αποτυπώνεται το έτος 1915. Ήταν η μικρότερη από τις τέσσερεις κόρες του επιχειρηματία Κωνσταντίνου Πασχαλίδη και της Δέσποινας Παππά, κατασκευάστριας κούκλας. Ξεκίνησε την εκπαίδευσή της στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως και την ολοκλήρωσε στο Α’ Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών, αφού η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μετά το 1922. Το 1932 εισήχθη πρώτη στην Ανωτάτη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και το 1936 αποφοίτησε ως η έβδομη κατά σειρά γυναίκα αρχιτέκτων της Ελλάδας.

Σε συνεργασία με τον καθηγητή της Δημήτρη Πικιώνη και τον Σύλλογο Ελληνική Λαϊκή Τέχνη, την περίοδο 1936-1938, με τους συμφοιτητές της Δημήτριο Μωρέτη και Γεώργιο Γιαννουλλέλη αναλαμβάνει την έρευνα, αποτύπωση και μελέτη της λαϊκής τέχνης και αρχιτεκτονικής του 18ουκαι 19ου αιώνα στην Μακεδονία και τις Κυκλάδες.

Το 1938, σε ηλικία μόλις 26 ετών, μελετάει και οργανώνει το Ελληνικό Περίπτερο στη Διεθνή Βιοτεχνική Έκθεση του Βερολίνου.

Το 1939 παντρεύεται τον συμφοιτητή και συνεργάτη της Δημήτριο Μωρέτη και το ίδιο έτος το ζευγάρι ταξιδεύει στην Αμερική όπου τους έχει ανατεθεί η οργάνωση του Ελληνικού Περιπτέρου στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης.

Το διάστημα 1939-1969 υπηρετεί ως αρχιτέκτων στο Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού, στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και στο Υπουργείο Εμπορίου όπου φτάνει στον βαθμό του Νομομηχανικού Ά και είναι Προϊσταμένη της Υπηρεσίας Αρχιτεκτονικών Μελετών της Διεύθυνσης Τεχνικής Οργάνωσης Εκθέσεων. Το 1969 παραιτείται επί χούντας και έως το 1976 όπου συνταξιοδοτείται συνεργάζεται με το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Δημήτρη Μωρέτη & Συνεργατών.

Το διάστημα 1976-2010 δημοσιεύει άρθρα και μελέτες για τη Λαϊκή Τέχνη, την εσωτερική διακόσμηση, τις Διεθνείς και Παγκόσμιες Εκθέσεις ύστερα από την 35ετή εμπειρία της και την εργασία της για τη διεθνή προβολή του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.

Συγκεντρώνει το «Αρχείο Δημητρίου και Αλεξάνδρας Μωρέτη» που συγκροτήθηκε από την ίδια και τον σύζυγό της Δημήτρη Μωρέτη και περιλαμβάνει τις αυτόνομες ή μη εργασίες των δύο αρχιτεκτόνων, οι οποίες παρήχθησαν κατά την άσκηση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους, ενώ στη συλλογή υπάρχουν επίσης έργα λογοτεχνικού χαρακτήρα αλλά και εικαστικού ενδιαφέροντος των δύο παραγωγών.

Το αρχείο κληροδοτήθηκε στα παιδιά τους, αρχιτέκτονες, Ειράνα Μωρέτη – Αηδονοπούλου και Άγγελο Μωρέτη, οι οποίοι το κατέχουν και το φυλάσσουν.

Αποβιώνει στην Αθήνα το 2010 και ενταφιάζεται στη Ζάκυνθο.

Ο Άγγελος Δεληβορριάς, μετά τον θάνατό της, γράφει για εκείνη:

«Η Αλεξάνδρα Μωρέτη ανήκε στην ηρωική προπολεμική γενιά που αγωνίστηκε για την τιμή της Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής. Σφυρηλατημένη με βιώματα πολύ πιο επώδυνα απ’ όσα μας επιφυλάσσει η εποχή μας, η φαινομενικά εύθραυστη αυτή γυναίκα υπερασπίστηκε, με γενναιότητα και αυτοθυσία, αξίες οι οποίες έχουν πλέον υποτιμηθεί. Με το ήθος, την ακεραιότητα και την ομορφιά της, την αντοχή, την αγωνιστικότητα που διέθετε και την προσήλωσή της σε σκοπούς ιερούς, συγκαταλέγεται σε μια σπάνια κατηγορία ανθρώπων που εκλείπουν».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

• 1912 – 1932, Οι πρώτες μνήμες από την Κωνσταντινούπολη και ο ερχομός στην Αθήνα

Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1912, παρότι στα επίσημα έγγραφά της ως χρονολογία γέννησης αποτυπώνεται το έτος 1915.

Ο πατέρας της, Κωνσταντίνος Πασχαλίδης, έχοντας αποφοιτήσει από τη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Μονπελιέ της Γαλλίας, διατηρούσε σημαντική οικογενειακή επιχείρηση σηροτροφίας η οποία είχε ξεκινήσει έχοντας εργοστάσιο στη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης και αναπτύχθηκε με τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις να βρίσκονται στην Τεχεράνη της Περσίας και την Κίο της Μικράς Ασίας, ενώ επενδύσεις είχαν γίνει και στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.

Η μητέρα της, Δέσποινα Παππά, με καταγωγή από τη Χίο και το Φανάρι, είχε ανατραφεί σε ένα εύρωστο αστικό οικογενειακό περιβάλλον καθώς ο πατέρας της, Γεώργιος Παππάς, είχε ένα από τα μεγαλύτερα καταστήματα πώλησης τσόχας και υφασμάτων στην Κωνσταντινούπολη. Η Δέσποινα είχε λάβει κατ’ οίκον εκπαίδευση με τη μόρφωσή της να περιλαμβάνει ελληνικά, γαλλικά, πιάνο και μαθήματα ζωγραφικής.

Οι πρώτες σκέψεις για πιθανή εγκατάσταση της οικογένειας Πασχαλίδη στην Αθήνα σημειώνονται το 1913, γι’ αυτό τα βαφτίσια του τελευταίου παιδιού τους, της Αλεξάνδρας, γίνονται γρήγορα και σε ένα κλίμα αναστάτωσης να επικρατεί στο σπίτι. Όμως, οι επιδημίες που μάστιζαν εκείνο τον χρόνο την ευρύτερη Ελλάδα ήταν παράγοντας ματαίωσης των σχεδίων τους, καθώς τον Πειραιά θέριζε η πανούκλα, τη Θεσσαλονίκη -που μόλις είχε απελευθερωθεί- η χολέρα και τα Γιάννενα εξανθηματικός τύφος. Η επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα του Κ. Πασχαλίδη ανακόπτεται το 1919 με τη Ρωσική Επανάσταση και το 1922, πια, η Μικρασιατική Καταστροφή αναγκάζει την οικογένεια να ακολουθήσει το δρόμο της προσφυγιάς με σταθμούς τη Βάρνα της Βουλγαρίας (1922-3), τη Θεσσαλονίκη (1923-4) και εν τέλει την Αθήνα (1924-5).

Στην Ελλάδα ο πατέρας της Αλεξάνδρας ασχολείται με την ανασύσταση των επιχειρήσεών του, ενώ η μητέρα της, εκμεταλλευόμενη την έφεσή της στη χειροτεχνία και τη ζωγραφική, μετατρέπει την ενασχόληση που άλλοτε γέμιζε τον ελεύθερο χρόνο της σε βιοπορισμό και ξεκινά να κατασκευάζει χειροποίητες κούκλες με ξεχωριστές παραδοσιακές και αστικές ενδυμασίες. Η Δέσποινα χειραφετείται οικονομικά στην Ελλάδα και διαγράφει μια ανέλπιστα επιτυχημένη επαγγελματική πορεία, καθώς οι κούκλες της γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία. Δημιουργεί το δικό της εργαστήριο το οποίο σύντομα μετατρέπεται σε μικρή βιοτεχνία στην οποία απασχολεί 15 συνεργάτιδες από τη Μικρά Ασία. Συμμετέχει σε βιοτεχνικές εκθέσεις και σε εκθέσεις λαϊκής τέχνης, συνεργάζεται με γνωστά τουριστικά καταστήματα της εποχής, ενώ η δυναμική της πορεία περιλαμβάνει και τη συγγραφική ιδιότητα. Καταγράφει παραμύθια από την Πόλη και το 1939 ο εκδοτικός οίκος Πυρσός εκδίδει το έργο της με τίτλο Παραμύθια του Λαού μας.

Η Δέσποινα Παππά – Πασχαλίδου, έχοντας ήδη εδραιωθεί επαγγελματικά στην Ελλάδα του ’30 και έχοντας ξεπεράσει τη νοοτροπία της εποχής για τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία, αποτελεί ένα ζωντανό πρότυπο για τη νεαρή Αλεξάνδρα και τις αδελφές της, στις οποίες εμπνέει και ανοίγει τον δρόμο για νέες διεκδικήσεις και προοπτικές τόσο σε μορφωτικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

Η Αλεξάνδρα ήταν η μικρότερη από τα τέσσερα κορίτσια της οικογένειας Πασχαλίδη. Αδελφές της ήταν η ζωγράφος Ελένη Πασχαλίδου – Ζογγολοπούλου (σύζυγος του γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου), η Δανάη Πασχαλίδου – Νικολαΐδη που ασχολούταν με την επιχείρηση σηροτροφίας του πατέρα της Κ. Πασχαλίδη στην Ελλάδα και η Λίλη (Ιουλία) Πασχαλίδου – Θεοδωρίδου που ακολουθώντας τα βήματα της μητέρας της είχε ιδρύσει τη δική της οικοτεχνία κατασκευής χειροποίητης κούκλας με παραδοσιακές φορεσιές στην Αθήνα.

Οι εγκύκλιες σπουδές της Αλεξάνδρας ξεκινούν με τη φοίτησή της στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως και μετά την εγκατάσταση της οικογένειας στην Ελλάδα ολοκληρώνονται με την αποφοίτησή της από το Ά Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών.

Στο ευρύτερο οικογενειακό της περιβάλλον υπάρχει μεγάλη παράδοση στις τέχνες και τα γράμματα ήδη από προηγούμενες γενιές μεταξύ των οποίων υπήρξαν διακεκριμένοι αρχιτέκτονες, ζωγράφοι, γλύπτες γιατροί και επιχειρηματίες. Στη δική της γενιά διακρίνονται τα ξαδέλφια της: Γιάννης Παππάς γλύπτης, Ελένη Παγκάλου ζωγράφος, Ανδρέας Βουρλούμης ζωγράφος, ενώ στους κόλπους της στενής οικογένειάς της, ήδη, η μεγαλύτερη αδελφή της, Ελένη, φοιτά στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλό της τον Κωνσταντίνο Παρθένη.

Ωστόσο, το αρχικό όνειρο της Αλεξάνδρας να γίνει αεροπόρος και να κάνει τον γύρο του κόσμου και μετέπειτα το όνειρο της να ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική είναι κάτι που ξαφνιάζει τους πάντες, διότι αν και όλοι γύρω της ήταν αρχιτέκτονες, ζωγράφοι, γλύπτες, αεροπόροι, επιχειρηματίες… ήταν άντρες. Πως θα ακολουθούσε ένα τεχνικό επάγγελμα;

Η Αλεξάνδρα όμως γοητεύεται από την τεχνολογία και αναρωτιέται για την γυναικεία ικανότητα στην τεχνολογική σκέψη και, δη, για την εκπροσώπηση και συμμετοχή των γυναικών της εποχής της στο Πολυτεχνείο, σε έναν «ανδροκρατούμενο σπουδαστικό χώρο», ερχόμενη ενάντια στα κοινωνικά στερεότυπα της Ελλάδας του ’30.

Η Αλεξάνδρα το 1932 περνάει πρώτη, ανάμεσα σε 600 διαγωνιζόμενους, στην Ανωτάτη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου καταρρίπτοντας τα στερεότυπα φύλου στην εκπαίδευση της εποχής της. Ως ξένες γλώσσες γνωρίζει ήδη γαλλικά, αγγλικά και ιταλικά, βοήθημα πολύτιμο για τη συνέχεια της πορείας της.

• 1932 – 1936, Οι σπουδές στην Ανωτάτη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου

Το 1932 ύστερα από τις επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις της στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) ακολουθεί σπουδές την Ανωτάτη Σχολή Αρχιτεκτόνων τις οποίες ολοκληρώνει το 1936 ως η έβδομη κατά σειρά αρχιτεκτόνισσα του Ε.Μ.Π. Στο έτος της είναι η μόνη γυναίκα μεταξύ 25 ανδρών.

«Θα ήθελα να θυμηθώ με ευγνωμοσύνη και τους καθηγητές που αξιώθηκα να έχω στο Πολυτεχνείο, μορφές σπουδαίες σαν τον Αναστάσιο Ορλάνδο και τον μοναδικό ευαίσθητο και σοφό Δημήτρη Πικιώνη. Ήθελα ν’ αναφέρω επίσης με αγάπη τους συμμαθητές μου, που ήταν όλοι φτωχόπαιδα κι εργάζονταν για να πληρώνουν τα δίδακτρα, γιατί τότε δεν υπήρχε, στο Πολυτεχνείο τουλάχιστον, η δωρεάν παιδεία. Ήμασταν όλοι φίλοι, αλλά πάντοτε μιλούσαμε στον πληθυντικό», Αλεξάνδρα Μωρέτη ομιλία στη Νομαρχία Αθηνών, 14.03.1996.

Ανάμεσα στους συμφοιτητές της είναι οι: Γεώργιος Κανδύλης, Θάνος Τσίγκος, Αριστομένης Προβελέγγιος, Νίκος Τριάντης, Τάκης Λευκαδίτης, Γεώργιος Γιαννουλέλλης και Δημήτριος Μωρέτης.

Ανάμεσα στους καθηγητές της είναι οι: Αναστάσιος Ορλάνδος, Δημήτρης Πικιώνης, Κωνσταντίνος Γεωργικόπουλος, Γιάννης Χατσόπουλος, Κωνσταντίνος Μαλτέζος, Θεόδωρος Βαρούνης.

• 1936 – 1938, Η έναρξη της επαγγελματικής πορείας

Το 1936 αποφοιτά, όμως, αναζητώντας δουλειά και «χτυπώντας» την πόρτα του δημοσίου λαμβάνει την απάντηση ότι μπορούσε να προσληφθεί μόνο ως γραμματέας, καθώς δεν προβλεπόταν πρόσληψη γυναίκας σε θέση αρχιτέκτονα. Η αρχική αυτή απογοήτευση θα γίνει απλώς μια ανάμνηση, καθώς την ίδια χρονιά πρόταση συνεργασίας εκ μέρους του Δημήτρη Πικιώνη θα σηματοδοτήσει την έναρξη μιας επιτυχούς επαγγελματικής πορείας.

Ο καθηγητής της στο Ε.Μ.Π., Δημήτρης Πικιώνης, επιλέγει και προτείνει τους νεοαποφοιτήσαντες νεαρούς αρχιτέκτονες Γεώργιο Γιαννουλέλλη, Δημήτρη Μωρέτη και Αλεξάνδρα Πασχαλίδου στον Σύλλογο «Ελληνική Λαϊκή Τέχνη», στον οποίο πρόεδρος είναι η Ναταλία Παύλου Μελά, και στην Πάγκειον Επιτροπή του Υπουργείου Εξωτερικών, στην οποία πρόεδρος είναι ο Φίλιππος Δραγούμης, για να αναλάβουν την έρευνα, αποτύπωση, σχεδίαση και μελέτη της λαϊκής τέχνης και αρχιτεκτονικής «της εκ παραδόσεως τέχνης του Ελληνικού Λαού εις Μακεδονίαν και Κυκλάδας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε βιογραφικό της σημείωμα η Αλ. Πασχαλίδου – Μωρέτη. Οι τρεις αρχιτέκτονες κατά τα έτη 1936, 1937 και 1938 μελετούν, αποτυπώνουν και φωτογραφίζουν επιτοπίως την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική και διακόσμηση των σπιτιών του 18ου και 19ου αιώνα στις περιοχές της Δυτ. Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Πίνδου και των Κυκλάδων. Η αποστολή τους καλύπτει τις πόλεις: Κοζάνη, Σιάτιστα, Καστοριά, Βέρροια, Γρεβενά, Σπήλαιο, Αβδέλλα, Σμίξη, Περιβόλι, Σαμαρίνα, Πάδες, Παληοσέλι, Κόνιτσα, Γιάννενα, Πήλιο, Βόρειες Σποράδες, Μύκονο και Κυκλάδες.

Μεγάλο μέρος του υλικού που συγκεντρώθηκε παρουσιάζεται αρχικά, τον Ιανουάριο του 1938, στην «Αίθουσα Στρατηγοπούλου» επί της οδού Σταδίου (την μοναδική τότε αίθουσα εκθέσεων της Αθήνας) και αργότερα στο Ζάππειο Μέγαρο. Στην ίδια έκθεση συμπεριλαμβάνονται έργα των Δ. Πικιώνη, Ν. Εγγονόπουλου, Αγ. Αστεριάδη, K. Vrieslander, Κ. Δοξιάδη, Αντ. Σώχου, Ν. Χατζηκυριάκου – Γκίκα, Φ. Κόντογλου και Σπ. Παπαλουκά. Η έκθεση προκαλεί ζωηρή αίσθηση και εντύπωση στο κοινό της Αθήνας και σαν αποτέλεσμα ο τότε Υφυπουργός Τύπου και Τουρισμού, Θεολόγος Νικολούδης, προτείνει στον Δημήτρη Μωρέτη και την Αλεξάνδρα Πασχαλίδου να προσφέρουν τη συνεργασία τους για την οργάνωση των Ελληνικών Περιπτέρων στις Διεθνείς και Παγκόσμιες Εκθέσεις που είναι υποχρεωμένη να παίρνει μέρος η Ελλάδα. Υπήρχε δε η πρόσφατη απογοήτευση και πικρία για την αποτυχία του Ελληνικού Περιπτέρου στην Παγκόσμια Έκθεση στο Παρίσι το 1937 και η πρωτότυπη εργασία των δύο νέων αρχιτεκτόνων κίνησε το ενδιαφέρον για μια έναρξη συνεργασίας με το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού.

Τα έτη 1948-1949 η εργασία των Αλ. Πασχαλίδου, Δ. Μωρέτη και Γ. Γιαννουλέλλη δημοσιεύτηκε από τον Σύλλογο Ελληνική Λαϊκή Τέχνη και με χορηγία του Εθνικού Ιδρύματος σε δύο τόμους με τίτλους: «Αρχοντικά της Καστοριάς», 1948, και «Σπίτια της Ζαγοράς», 1949. Το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας αυτής βρίσκεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Ελλάδας, το οποίο, ύστερα από δωρεά της Αλεξάνδρας Πασχαλίδου – Μωρέτη το 2002, εμπλούτισε σημαντικά το τότε υπάρχον αρχείο του και το 2005 εξέδωσε σε ανατύπωση τον τόμο «Αρχοντικά της Καστοριάς», ενώ συμπλήρωσε την εν λόγω εργασία εκδίδοντας τον τόμο «Αρχοντικά της Κοζάνης και της Σιάτιστας» το ίδιο έτος.

Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη είναι η πρώτη αρχιτεκτόνισσα που αναλαμβάνει την εκπόνηση μελετών για τον Σύλλογο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης το 1936 και συμμετέχει στην εναρκτήρια επιστημονική δράση του συλλόγου. Στις επιστημονικές δράσεις του συλλόγου για τις ανά την Ελλάδα αποτυπώσεις της λαϊκής αρχιτεκτονικής ακολούθησαν οι, επίσης αρχιτεκτόνισσες του Ε.Μ.Π., Ερικέττη Ιωαννίδου το 1940 και Μαρία Ζαγορησίου – Γιαννουλέλλη το 1943.

• 1938, Η πρώτη διεθνής εκπροσώπηση της Ελλάδας στο Βερολίνο

Στα 26 της μόλις χρόνια, η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου αναλαμβάνει για λογαριασμό του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού την αρχιτεκτονική σχεδίαση και την τεχνική μελέτη του Ελληνικού Περιπτέρου στη Διεθνή Βιοτεχνική Έκθεση Λαϊκής Τέχνης του Βερολίνου. Η ανάθεση αυτή έγινε ύστερα από την επιτυχία των εκθέσεων της ΔΕΘ και του Ζαππείου Μεγάρου που οργανώθηκαν υπό την αιγίδα του Συλλόγου Ελληνική Λαϊκή Τέχνη, με πρόεδρο τη Ναταλία Π. Μελά, τα έτη 1937 και 1938 αντιστοίχως, κατά τις οποίες παρουσιάστηκαν τα σχέδια και οι αποτυπώσεις της μακεδονικής αρχιτεκτονικής και λαϊκής τέχνης.

Ως επίσημος εκπρόσωπος της Ελλάδας, 28/5-6/7/1938, η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου απεστάλη στο Βερολίνο έχοντας την ευθύνη της επίβλεψης και της επί τόπου τεχνικής οργάνωσης της ελληνικής συμμετοχής στην έκθεση, ενώ υπεύθυνος των εκθεμάτων ήταν ο Σύλλογος Ελληνική Λαϊκή Τέχνη (Μπουρατίνου, Καραμιχάλης, Παπάζογλου).

Το πρώτο αυτό άνοιγμα στο εξωτερικό σημαδεύεται στη μνήμη της από τρεις στιγμές. Η πρώτη αφορά τη γιορτή της φωτιάς στις 21 Ιουνίου 1938, όπου στο ολυμπιακό στάδιο του Βερολίνου η ενάτη συμφωνία, οι μεγάλες κόκκινες σημαίες με τον αγκυλωτό σταυρό, τα βεγγαλικά που αντηχούσαν, τα υψωμένα χέρια και σύσσωμο το στάδιο να τραγουδά «Deutschland uber alles» έκανε χωρίς αμφιβολία κατανοητή την προετοιμασία των Γερμανών για πόλεμο. Σύμφωνα με μαρτυρία της ίδιας, οι Γερμανοί με υψωμένο το χέρι στο χαρακτηριστικό ναζιστικό χαιρετισμό την κοιτούσαν απειλητικά μέσα στο στάδιο όταν η ίδια δεν χαιρέτησε. Το περιστατικό δεν πήρε προεκτάσεις καθώς τα φυσικά χαρακτηριστικά της, ξανθιά με καταγάλανα μάτια, παρέπεμπε στα ιδεατά πρότυπα της άριας φυλής. Η δεύτερη, ήταν η επίσκεψη του Γκέμπελς στο ελληνικό περίπτερο, όπου για χάρη του «έφαγε αγκωνιά» στο στομάχι από τον σωματοφύλακά του καθώς έτυχε να τον πλησιάσει περισσότερο από το επιτρεπτό. Η τρίτη, ήταν όταν από το παράθυρο του ξενοδοχείου από διέμενε αντίκρυσε τον Χίτλερ στο απέναντι μπαλκόνι να χαιρετά το συγκεντρωμένο πλήθος με το πάθος και τη δύναμη της εξουσίας να διαγράφεται στο πρόσωπο και τις κινήσεις του.

Κατά το ίδιο έτος η Αλεξάνδρα μελετά επιτοπίως εργατικές κατοικίες και συγκροτήματα πολυκατοικιών στις περιοχές του Βερολίνου και του Αμβούργου.

Ήταν η πρώτη φορά που το θέμα της τεχνικής οργάνωσης μιας ελληνικής έκθεσης στο εξωτερικό το αναλάμβανε ειδικός επιστήμονας εκ μέρους του ελληνικού κράτους, καθώς όλες οι προηγούμενες εκθέσεις οργανώνονταν από μη ειδικευμένους διοικητικούς υπαλλήλους. Το εμβαδού 150 μ2 ελληνικό περίπτερο υπήρξε απλό ως προς την αρχιτεκτονική του μορφή και διακόσμηση, με χρήση μοτίβων της ελληνικής λαϊκής τέχνης, ενώ η αρμονική σύνθεσή του, προκάλεσε ζωηρή εντύπωση.

Τεκμήριο της επιτυχίας της ελληνικής συμμετοχής είναι η ταυτόχρονη με τη λειτουργία της έκθεσης απόφαση του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού τον Ιούλιο του 1938, να αναθέσει στην Αλεξάνδρα Πασχαλίδου και στον συμφοιτητή και συνάδελφό της στις αποτυπώσεις των μακεδονικών αρχοντικών, αρχιτέκτονα Ε.Μ.Π. Δημήτρη Μωρέτη, την προετοιμασία και οργάνωση της ελληνικής συμμετοχής στην Παγκόσμια Έκθεση της Νέας Υόρκης το 1939. Στις 9 Δεκεμβρίου 1938 σε όλες τις εφημερίδες της εποχής γίνεται λόγος περί προκρίσεως των αρχιτεκτονικών σχεδίων των Αλ. Πασχαλίδου και Δ. Μωρέτη για το ελληνικό περίπτερο στη Νέα Υόρκη.

• 1939, Ο γάμος με τον Δημήτρη Μωρέτη και η Διεθνής Έκθεση της Νέας Υόρκης

Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου και ο Δημήτρης Μωρέτης γνωρίζονται για πρώτη φορά ως συμφοιτητές στο Ε.Μ.Π. το 1932 και συνεργάζονται για πρώτη φορά αμέσως μετά την αποφοίτησή τους το 1936, υπό την επίβλεψη του Δημήτρη Πικιώνη. Η πρώτη τους συνάντηση θα ακολουθήσει μια κοινή πορεία στη ζωή και την αρχιτεκτονική για τα επόμενα 70 χρόνια της ζωής τους.

Πέμπτη 5 Ιανουαρίου 1939: η Αλεξάνδρα παντρεύεται στον Ι.Ν. Αγ. Διονυσίου Αθηνών τον αρχιτέκτονα, μαθηματικό και ποιητή Δημήτρη Μωρέτη, ο οποίος τον προηγούμενο χρόνο είχε αποσπαστεί από τη Γεν. Δ/νση Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Συγκοινωνιών και έκτοτε υπηρετούσε στο Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού.

Δευτέρα 9 Ιανουαρίου 1939: λίγες μόλις μέρες μετά τον γάμο τους, αναχωρούν για την Αμερική καθώς αναλαμβάνουν για λογαριασμό του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού την ανοικοδόμηση, εσωτερική διακόσμηση και τεχνική οργάνωση του Ελληνικού Περιπτέρου στην Παγκόσμια Έκθεση της Νέας Υόρκης, η οποία διοργανώνεται υπό τη φροντίδα της Διευθύνσεως Ιαματικών Πηγών και Εκθέσεων. Η διάρκεια της έκθεσης ορίζεται 30 Απριλίου – 30 Οκτωβρίου 1939 και Γενικός Επίτροπος της Ελλάδας είναι ο πρέσβυς στην Ουάσιγκτον Δημήτριος Σισιλιάνος και Εκτελεστικός Γενικός Επίτροπος πρέσβυς και Γεν. Πρόξενος Νέας Υόρκης τότε Νικολέλης.

Το Ελληνικό Περίπτερο χτίζεται επί παραχωρηθέντος χώρου ως ολόσωμη σιδηρένια κατασκευή συνολικού εμβαδού 1.056 μ2 εκ των οποίων 528 μ2 καταλαμβάνει το ισόγειο, 200 μ2 η Αίθουσα Αρχαιοτήτων, 264 μ2 η Αίθουσα Λαϊκής Τέχνης και 64 μ2 τα κλιμακοστάσια. Η κατασκευή και διακόσμηση του περιπτέρου γίνεται εντός 100 ημερών, ενώ χρησιμοποιούνται δρύινα πατώματα και επενδύσεις με ελληνικά πεντελικά μάρμαρα. Η εκτέλεση των ζωγραφικών θεμάτων γίνεται από τους Γ. Στέρη, Σεμερτζίδη, Ε. Ζογγολοπούλου, Ν. Εγγονόπουλο, Πολυχορνιάδου και η εκτέλεση των αντιγράφων αρχαίων από το ΖΙΛΛΙΕΡΟΝ. Τα εκθέματα που ήταν τα εκλεκτότερα που είχαν σταλεί ποτέ σε ελληνική έκθεση στο εξωτερικό, επιλέχθηκαν με τη προσωπική μέριμνα της Ειρήνης Νικολούδη. Η έκθεση απέβλεπε αφενός να γνωρίσει την Ελλάδα στους Αμερικανούς αφετέρου να φέρει τους Έλληνες μετανάστες σε στενότερη επαφή με την πατρίδα τους.

Η διαρρύθμιση του περιπτέρου είναι τέτοια που να ισοδυναμεί με ένα μικρό ταξίδι στην Ελλάδα ώστε να γεννά στον επισκέπτη την επιθυμία εξερχόμενος της έκθεσης να θέλει να μιλήσει με ενθουσιασμό και συγκίνηση για όσα είδε σε αυτή. Έτσι, η προβολή της Ελλάδας στηρίζεται και παρουσιάζεται σε τρεις άξονες:

1. Ως χώρα ενός ιστορικού λαού: αρχαιότητα – βυζαντινή εποχή – σύγχρονο  κράτος.

2. Ως χώρα παραγωγής και σύγχρονου τεχνικού πολιτισμού: γεωργία – βιομηχανία – εμπόριο – ναυτιλία – συγκοινωνία.

3. Ως τουριστική χώρα: φύση – λαϊκή τέχνη – συγκοινωνίες – λουτροπόλεις – αρχαιότητες.

Κατά την τελετή ύψωσης της ελληνικής σημαίας επί του περιπτέρου στις 24/04/1939, ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσαν τα αρχαιοελληνικά αγάλματα, τα οποία για πρώτη φορά μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό και ανήκαν «εις το εν Αθήναις Αρχαιολογικόν Μουσείον και εις το Μουσείον της Ακροπόλεως». Μικρά κυπαρίσσια είχαν τοποθετηθεί στον πρόδρομο του περιπτέρου και στην πρόσοψή του υπήρχαν αντίγραφα της ζωοφόρου του Παρθενώνα. Η Ελλάδα προβάλλεται ως η κατεξοχήν χώρα του πολιτισμού που πρεσβεύει την ειρήνη και την ευνομία, έτσι στην πρόσοψη του περιπτέρου χαράσσονται οι στίχοι του Πινδάρου από τον 13ο Ολυμπιακό Ύμνο «Εν τα γαρ Ευνομία ναίει, κασίγνηται τε, βάθρον πολίων ασφαλές. Δίκα και ομότροπος Ειράνα», δηλαδή Στη χώρα αυτή κατοικεί η Ευνομία και οι αδελφές της, η Δικαιοσύνη και η Ειρήνη, που αποτελούν τα ασφαλή θεμέλια κάθε ελεύθερης πολιτείας.

Η επιτυχία της ελληνικής συμμετοχής αποτυπώνεται σε πλήθος ελληνικών και αμερικανικών εφημερίδων της εποχής και σαν αποτέλεσμα της επιτυχίας αυτής το Υπουργείο αποφασίζει να προσλάβει ως μόνιμους συνεργάτες για την Τεχνική Οργάνωση των Εκθέσεων αρχικά τον Δημήτρη Μωρέτη (ΦΕΚ Γ’, 87 – 22/04/1939) και στη συνέχεια την Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη (ΦΕΚ Γ’, 143 – 04/07/1939). Ο δε υπουργός Θ. Νικολούδης στις 18/05/1940 σημειώνει: «το Ελληνκόν Περίπτερον εις την Παγκόσμιον Έκθεσιν της Νέας Υόρκης, υπήρξε το πρώτον οργανωμένον υπευθύνως περίπτερον εκθέσεως του Ελληνικού Κράτους».

Οι δύο αρχιτέκτονες στις 11 Οκτωβρίου 1939 ανακηρύσσονται Επίτιμοι Πολίτες της Πόλεως της Νέας Υόρκης από το δήμαρχο της πόλης, Fiorello La Guardia. Ύστερα από την 11μηνη παραμονή τους στις Η.Π.Α., στις 22 Δεκεμβρίου 1939 αναχωρούν με το υπερωκεάνιο «Νέα Ελλάς» και καπετάνιο τον Κώστα Καρκάρα από τη Νέα Υόρκη, ως οι μοναδικοί επιβάτες του τελευταίου δρομολογίου που εκτελεί το πλοίο, για να φτάσουν σε μια Ελλάδα που ήδη διαγράφεται η αλλαγή της εν όψει του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η έκθεση της Νέας Υόρκης, που θα αποτελέσει σταθμό στην επαγγελματική πορεία των δύο αρχιτεκτόνων, χαρακτηρίστηκε από την τόλμη και την πρωτοτυπία τους, καθώς παρά τις αντιδράσεις που αντιμετώπισαν από το Μεταξικό κατεστημένο της εποχής πρωτοτύπησαν και αποφάσισαν να εκθέσουν στο Ελληνικό Περίπτερο σουρεαλιστικό πίνακα του Νίκου Εγγονόπουλου. Η επιλογή τους δικαιώθηκε αργότερα όπως και η επιμονή τους για την προβολή του έργου καλλιτεχνών όπως οι Ν. Χατζηκυριάκος – Γκίκας, Σπ. Βασιλείου, Γ. Στέρης, Nelly’s, Βούλα Παπαϊωάννου, κ.ά.

• 1940, Η δράση κατά την περίοδο της Κατοχής

Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής διετέλεσε μέλος της Μυστικής Οργάνωσης Πληροφοριών «Αλίκη» που λειτουργούσε στην Αθήνα, όπου με τόλμη και αυτοθυσία συνέβαλλε ενεργά στον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας εμπνεόμενη από αγνά πατριωτικά αισθήματα τα οποία διατηρούσε μέχρι το τέλος της ζωής της. Μετά την απελευθέρωση τιμήθηκε για την προσφορά της.

• 1939 – 1969, Η θητεία στο δημόσιο τομέα

Η 30ετής θητεία της στο ελληνικό δημόσιο έχει την πορεία που ακολουθεί:

1939: προσλαμβάνεται στο Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού ως αρχιτέκτονας της Διεύθυνσης Ιαματικών Πηγών και Εκθέσεων.

1941: μετατάσσεται στη Γενική Διεύθυνση Τουρισμού του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας όπου και παραμένει έως το 1945.

1945-1950: μετατάσσεται ως αρχιτέκτονας και προϊσταμένη της Υπηρεσίας Εκθέσεων της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού παρά τω Πρωθυπουργώ.

1950-1952: μετατάσσεται στο Υπουργείο Εμπορίου και αποσπάται ως αρχιτέκτονας των εκθέσεων του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.

1953-1969: υπηρετεί ως Προϊσταμένη της Υπηρεσίας Αρχιτεκτονικών Μελετών της Διεύθυνσης Τεχνικής Οργάνωσης Εκθέσεων του Υπουργείου Εμπορίου με τον βαθμό της Νομομηχανικού Α’.

Εν τω μεταξύ, το 1947 γίνεται μητέρα για πρώτη φορά αποκτώντας την κόρη της Ειράνα και λίγα χρόνια αργότερα, το 1954, αποκτά τον γιό της Άγγελο.

Τον Φεβρουάριου του 1969 δηλώνει την παραίτησή της από τη Δημόσια Υπηρεσία ακολουθώντας την παραίτηση του συζύγου της, η οποία είχε προηγηθεί λίγες μέρες πριν. Λόγος της παραίτησης των δύο υψηλόβαθμων υπαλλήλων του Υπουργείου Εμπορίου ήταν η εναντίωσή τους στη Χούντα των συνταγματαρχών και στο ασφυκτικό κλίμα που είχε διαμορφωθεί στον εργασιακό τους χώρο λόγω των δημοκρατικών τους πεποιθήσεων. Η παραίτησή της έγινε αφότου είχε ολοκληρώσει με τον Δημήτρη Μωρέτη την αρχιτεκτονική μελέτη για την ελληνική συμμετοχή στην Παγκόσμια Έκθεση EXPO ’70 στην Οσάκα της Ιαπωνίας.

Επί 30 χρόνια η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη υπηρετεί ως αρχιτέκτονας τον τομέα της Τεχνικής Οργάνωσης Εκθέσεων, μιας νέας τότε τεχνικής υπηρεσίας του ελληνικού δημοσίου, την οποία στελέχωσαν από την ίδρυσή της μαζί με τον Δημήτρη Μωρέτη, ο οποίος έφτασε στον βαθμό Διευθυντή Α’ ως Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Τεχνικής Οργάνωσης Εκθέσεων του Υπουργείου Εμπορίου. Στο πλαίσιο της εργασίας αυτής, πέραν της εκπόνησης μελετών, τα καθήκοντά της περιλάμβαναν προεκτάσεις στους τομείς: προγραμματισμού και δημοπράτησης έργων, επίβλεψης και εκτέλεσης έργων, διακοσμήσεων, καθώς και ανάπτυξης δημοσίων σχέσεων για την προβολή της Ελλάδας σε διεθνές επίπεδο.

• 1969 – 1976, Η παραίτηση από το Υπουργείο και η συνταξιοδότηση

Ύστερα από την παραίτησή τους από το Υπουργείο Εμπορίου, συστήνουν με τον σύζυγό της το «Αρχιτεκτονικόν Γραφείον Δημητρίου Μωρέτη & Συνεργατών» με έδρα στο κέντρο της Αθήνας (οδός Πανεπιστημίου 56) και αργότερα στη Φιλοθέη Αττικής. Το γραφείο στελεχώνεται με μόνιμους και έκτακτους συνεργάτες τους αρχιτέκτονες: Δημήτρη Μωρέτη, Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη, Ειράνα Μωρέτη, Φαίδωνα Κυδωνιάτη και Μαργαρίτα Λεοντίδου, τους μακετίστες Αργύρη Στυλιανίδη (ζωγράφο) και Άγγελο Καμπάνη (γραφίστα) και στατικό μελετητή τον πολιτικό μηχανικό Αντώνιο Χαβιάρα.

Το 1972 το Γραφείο Μωρέτη με σύμβαση με το Υπουργείο Εσωτερικών αναλαμβάνει μελέτη στο πλαίσιο προγράμματος δημιουργίας τουριστικών δωματίων στον Νομό Κεφαλληνίας. Η μελέτη τους περιλαμβάνει έρευνα και πρόταση αξιοποίησης ιστορικών μνημείων και κατοικιών που είχαν διασωθεί μετά τους σεισμούς του 1953.

Το 1973 το Γραφείο Μωρέτη σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας μελετάει και οργανώνει την Έκθεση Έργου Πρώτων Τεχνικών Επιστημόνων της Παλιγγενεσίας.

Παράλληλα, η Αλεξάνδρα Μωρέτη μελετά και επιβλέπει πολυκατοικίες, εκκλησίες και εκπονεί μελέτες για την αρχιτεκτονική των νησιών Κεφαλονιάς, Σύρου, Τήνου, Νάξου και Πάρου. Η εργασία αυτή κατατίθεται σε δύο τόμους στη βιβλιοθήκη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος με κείμενα, σχέδια και φωτογραφίες.

Το 1976 συνταξιοδοτείται με τον βαθμό του Διευθυντού Ά Τάξεως, θέση την οποία διατηρούσε στο Υπουργείο Εμπορίου, έχοντας προγραμματίσει, μελετήσει και επιβλέψει 135 ελληνικές εκθέσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό, 2 εκκλησίες, 3 πολεοδομικές μελέτες (Φοιτητικό Κέντρο Πεντέλης, Παιδούπολις Ζηρού, οικισμός 24.000 στρεμμάτων σε Μαλεσίνα – Μαρτίνο), την ανασυγκρότηση των τουριστικών εγκαταστάσεων Ρόδου (1948-49), την ανασυγκρότηση των εγκαταστάσεων της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (1950-51), ξενοδοχεία, ιδιωτικές επαύλεις, πολυκατοικίες και το κτήριο του Εθνικού Οργανισμού Ελληνικής Χειροτεχνίας στο κέντρο της Αθήνας.

• 1976 – 2002, Η γλυπτική, η ζωγραφική και οι εκδόσεις

Δραστήρια και αεικίνητη, δεν μπορούσε να σταματήσει να παράγει μετά τη συνταξιοδότησή της. Δημοσιεύει άρθρα και μελέτες για τη Λαϊκή Τέχνη, την εσωτερική διακόσμηση, τις Διεθνείς και Παγκόσμιες Εκθέσεις. Ταξιδεύει και συνεχίζει να παρακολουθεί και να ενημερώνεται για τις διεθνείς και εθνικές εξελίξεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Διαθέτοντας πια περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ασχολείται με τη δημιουργία γλυπτών σε πηλό και σε χυτό ορείχαλκο, με τη ζωγραφική σε καμβά αλλά και σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, τον οποίο έμαθε να χειρίζεται με αξιοθαύμαστη ικανότητα στα 90 της χρόνια. Τα ψηφιακά ζωγραφικά έργα της εντυπωσιάζουν και συγκινούν μέχρι σήμερα.

Το 2000 επιμελείται και επανεκδίδει τα παραμύθια της μητέρας της Δέσποινας Παππά – Πασχαλίδου συμμετέχοντας η ίδια στην εικονογράφησή τους. Συγκεντρώνει λέξεις, φράσεις, παροιμίες, τραγούδια και παιδικά κανακέματα από την Πόλη, όπως τα θυμόταν να χρησιμοποιούνται από την οικογένειά της, και εκδίδει τον τόμο Πολίτικα : τα λεγόμενα στην καθημερινή ζωή με σκίτσα που κάνει η ίδια ειδικά για την έκδοση.

Ίσως ήσσονος σημασίας λεπτομέρεια, μα χαρακτηριστικό της διαύγειας, της ενέργειας και της δημιουργικής δύναμης που συνεχώς ανάβλυζε από μέσα της, είναι ότι στα 91 της δεν παύει να οδηγεί το αυτοκίνητό της όντας μια από τις πρώτες Ελληνίδες οδηγούς και μέλη της Ελληνικής Λέσχης Αυτοκινήτου.

• 2002 – 2010, Το Αρχείο Δημήτρη & Αλεξάνδρας Μωρέτη και η Ζάκυνθος

Μετά τον θάνατο του αγαπημένου της συζύγου και συνεργάτη Δημήτρη Μωρέτη το 2002, η Αλεξάνδρα ασχολήθηκε με το πλούσιο αρχείο που οι δύο αρχιτέκτονες συγκέντρωσαν όλα αυτά τα χρόνια. Με βάση αυτό το ογκωδέστατο πόνημα, αρθρογραφεί και δίνει πια συνεντεύξεις ως μια από τις πρώτες αρχιτεκτόνισσες της Ελλάδας. Μέσα από τη διεθνή παρουσία του ζεύγους Μωρέτη αναδεικνύονται οι πρώτες προσπάθειες της μεταπολεμικής Ελλάδας για την προβολή και διάδοση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού μέσω των επίσημων εκθέσεων του ελληνικού κράτους.

Το «Αρχείο Δημητρίου και Αλεξάνδρας Μωρέτη» συγκροτήθηκε στο σύνολό του από τον Δημήτρη Μωρέτη και την Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη και κληροδοτήθηκε στα παιδιά τους, αρχιτέκτονες, Ειράνα Μωρέτη – Αηδονοπούλου και Άγγελο Μωρέτη, οι οποίοι το κατέχουν και το φυλάσσουν. Κατά πλειονότητα περιλαμβάνει τις αυτόνομες ή μη εργασίες των δύο αρχιτεκτόνων, οι οποίες παρήχθησαν κατά την άσκηση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους, ενώ περιλαμβάνονται επίσης έργα λογοτεχνικού χαρακτήρα αλλά και εικαστικού ενδιαφέροντος των δύο παραγωγών. Σπανιότατη είναι η φωτογραφική συλλογή του εν λόγω αρχειακού συνόλου, καθώς ο Δημήτρης Μωρέτης φωτογραφίζει ήδη από τη δεκαετία του ’30 και αποτυπώνει ιστορικές στιγμές για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Το 2005 η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη αναλαμβάνει Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, θέση την οποία διατηρεί έως το 2010.

Αποβιώνει στη Φιλοθέη Αττικής στις 11 Αυγούστου 2010 και ενταφιάζεται δίπλα στο σύζυγό της στο Α΄ Νεκροταφείο Ζακύνθου, καθώς το νησί ήταν ο τόπος καταγωγής του Δημήτρη Μωρέτη. Η τελευταία μελέτη της αφορούσε τη διαμόρφωση και κατασκευή του κοινού τους τάφου, ενώ, φεύγοντας πλήρης ημερών στα 98 της χρόνια, είχε κατορθώσει να κάνει πραγματικότητα το παιδικό της όνειρο… μολονότι δεν έγινε ποτέ αεροπόρος, έκανε το γύρο του κόσμου που τόσο επιθυμούσε, με εισιτήριο και όχημά της την Αρχιτεκτονική.

ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

• Μετάλλιο Παγκόσμιας Έκθεσης Βερολίνου 1938

• Επίτιμος Πολίτης της Πόλεως της Νέας Υόρκης, 1939

• Μετάλλιο της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, 1951

• Μετάλλιο Εθνικής Αντίστασης, 1945

• Βραβείο Νομαρχίας Αθηνών για τη δράση της, 1996

• Βραβείο Ένωσης Διπλωματούχων Ελληνίδων Μηχανικών, 2000

• Βραβείο Ένωσης Διπλωματούχων Ελληνίδων Μηχανικών, 2007

ΜΕΛΟΣ

• Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας

• Συλλόγου Αρχιτεκτόνων

• Αρχιτεκτονικής Εταιρείας

• Διεθνούς Ενώσεως Αρχιτεκτόνων / UIA

• MOUVEMENT EUROPEEN / Εθνικό Συμβούλιο Ελλάδας

• SOCIETE EUROPEENNE DE CULTURE / Βενετία

• Ελληνικής Περιηγητικής Λέσχης

• Ελληνικής Λέσχης Περιηγήσεων και Αυτοκινήτου

• Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, WWF Ελλάς

ΜΕΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ

• Χ.Ε.Ν. Ελλάδας

• Συλλόγου Επιστημόνων Γυναικών

• Συλλόγου Γραμμάτων και Τεχνών

• Συλλόγου οι Φίλοι των Αθηνών

• Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος

• Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου (2005-2010)

ΑΠΜ_CV_1996.pdf

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκπαίδευση, 1918-1932

Οι εγκύκλιες σπουδές της Αλεξάνδρας ξεκινούν με τη φοίτησή της στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως. και μετά την εγκατάσταση της οικογένειας στην Ελλάδα ολοκληρώνονται με την αποφοίτησή της από το Ά Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών.

Αρχιτεκτονικές Σπουδές, 1932-1936

Το αρχικό όνειρο της Αλεξάνδρας να γίνει αεροπόρος και να κάνει τον γύρο του κόσμου και μετέπειτα το όνειρό της να ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική είναι κάτι που ξαφνιάζει τους πάντες στο οικογενειακό της περιβάλλον, διότι αν και όλοι γύρω της ήταν αρχιτέκτονες, ζωγράφοι, γλύπτες, επιχειρηματίες… ήταν άντρες. Πως θα ακολουθούσε ένα τεχνικό επάγγελμα;

Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις της οικογένειας, η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου γίνεται μια από τις πρώτες φοιτήτριες του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Το 1932 περνάει πρώτη, ανάμεσα σε 600 διαγωνιζόμενους, στην Ανωτάτη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σε έναν «ανδροκρατούμενο σπουδαστικό χώρο» καταρρίπτοντας τα κοινωνικά στερεότυπα της Ελλάδας του ’30. Είναι η μόνη γυναίκα ανάμεσα στους 25 φοιτητές του έτους της.

Ε.Μ.Π., Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, πρωτοετείς φοιτητές 1936 (αλφαβητικά):

• Βώκος Γεώργιος, Σ.

• Γιαμουγιάννης Δημήτριος, Γ.

• Γιαννουλέλλης Γεώργιος, Ν.

• Ζέρβας Δημήτριος, Α.

• Ζουλαμόπουλος Παναγιώτης, Ν.

• Καλλιαμπέτσος Αντώνιος, Μ.

• Κανδύλης Γεώργιος, Π.