Βιβλία

• Αρχιτεκτονική αναγνώριση και ταξινόμηση αγροτικών οικισμών νήσου Χίου, τυπ. ΕΜΠ, Αθήνα, 2000.

Μονογραφία, που αναφέρεται στην αρχιτεκτονική των αγροτικών οικισμών της νήσου Χίου. Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία των αγροτικών οικισμών της νήσου Χίου συγκρίνονται και αξιολογούνται σύμφωνα με τη γεωφυσική τους διάρθρωση, την ιστορική τους εξέλιξη και την ταξινόμηση που εφαρμόζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δόμησης. Έμφαση δίνεται στο κριτήριο της στέγασης, το οποίο διαφοροποιείται στις διάφορες γεωγραφικές ενότητες του νησιού και είναι αποτέλεσμα της ιστορικής εποχής ίδρυσης του κάθε οικισμού (βυζαντινή, γενουοκρατία, τουρκοκρατία, νεότερη και σύγχρονη περίοδος). Στόχος της μονογραφίας είναι η ανάδειξη θεσμικού πλαισίου για τη σύγχρονη δόμηση στους αγροτικούς οικισμούς του νησιού, σύμφωνα με την ενότητα στην οποία ανήκουν και τα αντίστοιχα μορφολογικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά που προκύπτουν από την ιστορική ταυτότητα κάθε ενότητας.

• Σε συνεργασία με Θεοδωράκη Α.Μ., Το δομημένο περιβάλλον και το κυρίαρχο στοιχείο της στέγασης στην τοπική αρχιτεκτονική της νήσου Άνδρου, Kαΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος, 2002. ISBN 960-92480-1-2.

Μονογραφία, η οποία συσχετίζει την τριμερή χωρογραφική διαίρεση του νησιού (γεωφυσική, ιστορική, διοικητική) και τα τρία γλωσσικά ιδιώματα που επικρατούν, με τη τριμερή επίσης ταξινόμηση των αρχιτεκτονικών στοιχείων των αγροτικών οικισμών, η οποία και προτείνεται. Στόχος είναι ο έλεγχος της σύγχρονης δόμησης και η διάσωση του αρχιτεκτονικού στοιχείου της στέγασης με δώμα, που κυριαρχεί στους περισσότερους οικισμούς του νησιού από τη βυζαντινή εποχή.

• Αρχιτεκτονική αναγνώριση και ταξινόμηση αγροτικών οικισμών νήσου Χίου (αυτο-έκδοση της μονογραφίας έκδ. ΕΜΠ 2000, με προσθήκη εισαγωγικού κεφαλαίου και αναδιάταξη της ύλης), Αθήνα 2004.

Αναδιάταξη της προηγούμενης έκδοσης με νέα οπτική, η οποία διατυπώνεται στην εισαγωγή. Κεντρική ιδέα είναι η τακτοποίηση και των αρχιτεκτονικών στοιχείων (της στέγασης) με κριτήριο την εξελικτική θεωρία.

• Το αποτύπωμα της νοηματικής εξέλιξης του τόπου, Ελληνική Επιστημονολογική, Αθήνα 2008, ISBN 978-960-92480-2-0, σελ. 150.

Σε κάθε ελληνική μικρο-περιοχή αποτυπώνεται η νοηματική οικιστική διατύπωση των διαφορετικής προέλευσης κατοίκων με την ιστορική συγκυρία. Η κεντρική ιδέα της σύνδεσης των αρχιτεκτονικών στοιχείων με τη νοηματική διαφορετικότητα περιγράφεται σε ελληνικές μικρο-περιοχές: στη νήσο Άνδρο, στη νήσο Χίο, στο νομό Σερρών, στα νησιά Τήλο, Σύμη, Χάλκη και τη νήσο Σαντορίνη.

• Αποσπάσματα από την αρχιτεκτονική στον αγροτικό χώρο, Ελληνική Επιστημονολογική, ISBN 978-96092480-307, Αθήνα, 2011, σελ. 129.

Το οικιστικό δίκτυο στον αγροτικό χώρο, από την αρχαιότητα, άλλοτε ακολουθεί περίκεντρες διατάξεις και άλλοτε γραμμικές ή ορθογώνιες, αποτυπώνοντας φυσικές και συστηματικές διανομές. Περιλαμβάνονται αυτοτελή κείμενα, τα οποία συμπυκνώνουν το πλαίσιο της ελληνικής αρχιτεκτονικής πορείας στον αγροτικό χώρο: την βρετανική συμβολή, τους βασικούς οικοδομικούς κανόνες, την «ανασύσταση» του παραδοσιακού χώρου για εξέλιξη τουριστική κατανάλωση  και τον ορθολογισμό σε αντιπαραβολή με την εμπειρική της οικιστικής δομής. Καταλήγοντας διαπιστώνεται το άτοπο της μίμησης και αναφέρεται ο γενικότερος θεωρητικός προβληματισμός των αρχιτεκτόνων και σύγχρονων φιλοσόφων.

• Όσον αφορά την δημιουργία του τόπου: Λάκκα Σουλίου (Θεσπρωτικού), Ελληνική Επιστημονολογική, ISBN 978-960-93-7966-3, Αθήνα, 2016, σελ. 245.

Στο πλαίσιο του προβληματισμού για την διάσωση και προβολή των «παραδοσιακών» τόπων επιλέγεται η περιοχή της Λάκκας Θεσπρωτικού στην Ήπειρο με στόχο την κατανόηση των συνισταμένων που δημιούργησαν την ιδιαιτερότητά της, δηλαδή την τοπική της ταυτότητα. Πρόκειται για αυτόν «καθευατό» τον τόπο ο οποίος αποτελεί την κωδικοποίηση των ιχνών της δημιουργίας του.

• Λίνα: Με αφορμή την αναζήτηση της απαρχής ενός οικισμού στην Ήπειρο, Ελληνική Επιστημονολογική, ISBN 978-960-93-9533-5, Αθήνα, 2018, σελ.234.

Στο παράρτημα του προηγουμένου, μετάφραση του υπομνήματος του ΧΑΡΤΗ: Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΞΙΑ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ Ή ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΩΝ ΤHΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ, ΤΗΣ ΒΟΣΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ του Στρατηγού GUILLAUME DE VAUDONCOURT, Μόναχο, 1818.

H αναζήτηση των αρχιτεκτονικών στοιχείων κάθε οικισμού προϋποθέτει την αναζήτηση της της ιστορικής του ταυτότητας. Η παλαιότερη ονομασία του ίσως προσδιορίζει και την χρονική συγκυρία ανάδυσής του. Η περιπλάνηση στην ιστορική διαδρομή της συγκεκριμένης περιοχής και στις συνθήκες δημιουργίας του οικισμού προσδιορίζεται από την ιδιαιτερότητα της αντίληψης της εποχής ίδρυσής του, η οποία τοποθετεί την περιοχή και ολόκληρη την Ήπειρο στον νότο της ελληνικής χερσονήσου. Σε παράρτημα παρατίθεται η μετάφραση του υπομνήματος του ΧΑΡΤΗ του Guillaume de Vaudoncourt (Στρατηγού του Μ. Ναπολέοντα) για την Ευρωπαϊκή Τουρκία δεξιά του Δούναβη, που περιγράφει την ονομαζόμενη Ελληνική Χερσόνησο.

Κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους

• «Hancock building comparative evaluation» (μεταπτυχιακή εργασία, Graduate School of Design, Harvard University) στο Ο. Salama – A. Tzonis, Selected exercises in programmatic analysis in architecture, Harvard University, 1972.
• (Re)construction of traditional architecture in Santorini Island, στη σειρά «Traditional Dwellings & Settlements», επιμ. Ν. AlSayyad, Univ. of California, τόμ. 166, σελ. 19-33, Berkeley 2004.

Η «μεταφορά» της θέσης της εξελικτικής θεωρίας, σύμφωνα με την οποία, όταν τελειώσει μια εποχή η (ανα)δόμηση προκύπτει με διαφορετική μορφή επάνω στη σωζόμενη υποδομή, επιβεβαιώνεται στην περίπτωση της Σαντορίνης.

Παρουσιάζεται η ιδιαιτερότητα της αρχιτεκτονικής στη Σαντορίνη, την οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από την ημικυλινδρική οροφή των υπόσκαφων. Οι υπέργειες κατασκευές ακολούθησαν τη διαδρομή των αρχιτεκτονικών στοιχείων της νεότερης ελληνικής εποχής (νεοκλασικισμός και κυβική αρχιτεκτονική), με κυρίαρχη στέγαση το δώμα. Ο ημικυλινδρικός θόλος (αναπαράσταση της υπόγειας σπηλιάς) παρέμενε ως σποραδικό στοιχείο στέγασης αποθηκευτικών χώρων στις υπέργειες δομές, κυρίως στις «σκάλες» του νησιού. Μετά τους σεισμούς του 1956, η (αν)οικοδόμηση δίνει έμφαση στο τελευταίο στοιχείο στις νέες οικοδομές, οι οποίες επεκτείνονται σε ολόκληρη την επιφάνεια του νησιού.

Λήμματα σε εγκυκλοπαίδειες

• «Βυζαντινή αρχιτεκτονική», Νέα Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος. 32, σελ. 489-492, Ελληνική Επιμορφωτική Εταιρεία, Αθήνα 1981.

Άρθρα

• «Σύγχρονη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική», περ. Νέο Σχολείο, τεύχ. 226, έτος ΙΘ΄ (Ιούλιος-Αύγουστος 1969), σελ. 381-384.
• « Τα νέα οπτικοακουστικά μέσα και η τεχνολογία στην εκπαίδευση», περ. Νέο Σχολείο, τεύχ. 230, έτος ΙΘ’ –(Δεκέμβριος 1969), σελ. 505-516.
• «Εκπαίδευση» (διπλωματική εργασία, Αρχιτεκτονική Σχολή ΑΠΘ), Αρχιτεκτονικά Θέματα, τεύχ. 3, 1969, σελ. 224-225.

Διπλωματική εργασία στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΑΠΘ Προτείνεται ένα εκπαιδευτικό δίκτυο για 20.000 κατοίκους, βασισμένο στη ψηφιακή τεχνολογία, η οποία μεταφέρει τη διδασκαλία και τις γνώσεις από το σχολείο στο σπίτι, στην εργασία και στους υπαίθριους χώρους.

• «Αγροτικοί οικισμοί νομού Σερρών», Επιστημονική Έκδοση ΤΕΕ, τεύχ. 10, τόμ. 1, 1990, σελ. 137-163.

Η εργασία βασίζεται στη διδακτορική διατριβή. Χρησιμοποιούνται τα συμπεράσματα της διερεύνησης της τρίτης υπόθεσης της διατριβής, που ερευνά τη βελτίωση των δομών (αγροτικής, οικιστικής, τεχνικού και κοινωνικού εξοπλισμού) τεσσάρων αντιπροσωπευτικών οικισμών του νομού Σερρών.

• «Περιαστική και αγροτοαστική κατοικία στον αγροτικό χώρο», Επιστημονική Έκδοση ΤΕΕ, τεύχ. 13, τόμ.1, 1993, σελ. 43-63.

Οι αγροτικές κατοικίες ταξινομούνται σε «περιαστικές» και «αγροτοαστικές», ανάλογα με την οικοδόμησή τους από αστικό πληθυσμό που αποκεντρώνεται, ή από ενδογενή πληθυσμό. Διερευνάται το ερώτημα κατά πόσον ακολουθούνται παραδοσιακά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά στις νέες κατοικίες, συγκρίνοντας τα χαρακτηριστικά αντιπροσωπευτικών κατοικιών.

• «Σχετικά με την οργάνωση των αγροτικών οικισμών», περ. Πυρφόρος, ΕΜΠ, τεύχ.13-14, 1994, σελ. 65-74.
• «Ψηφιακή αρχιτεκτονική», περ. Πυρφόρος, ΕΜΠ, τεύχ. 29, 1997, σελ. 72-73.
• «Αρχείο αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Πικιώνη, στη Χίο», περ. Αρχιτέκτονες, τεύχ. 16, περ. Β, Ιούλιος- Αύγουστος 1999, ΣΑΔΑΣ, σελ. 57-62.

Σχολιάζεται το ανέκδοτο (μέχρι το 2000) έργο του Δ. Πικιώνη για την αρχιτεκτονική της νήσου Χίου, το οποίο φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη “Κοραής” της Χίου.

• «Νεο-παραδοσιακό σχέδιο οικισμού: Μετά τις ανοικτές πόλεις», Επιστημονική έκδοση ΤΕΕ, τεύχ. 1-2, τόμ. 23, 2003, σελ. 61-68.

Η διχοτόμος μεταξύ φυσικών και συστηματικών σχεδίων καταγράφεται στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής και αργότερα κατά τη φραγκοκρατία και την οθωμανική κυριαρχία, η διανομή των εδαφών ακολούθησε φυσικές διανομές, ενώ από το 19ο αιώνα η ανασυγκρότηση του έθνους εφάρμοσε συστηματικές οργανώσεις. Οι φυσικές διανομές στην Ελλάδα προσδιορίζουν τον ορισμό «παραδοσιακό» σχέδιο, ενώ ο ορισμός «νεο-παραδοσιακό» αντιστοιχεί στις συστηματικές διανομές. Επίσης η έννοια «παραδοσιακός» ενπεριέχει την παραδοσιακή κληρονομιά, ενώ η έννοια «νεο-παραδοσικός» την αναπαράσταση. Στην Ελλάδα η ανασυγκρότηση του έθνους στα μέσα του 19ου αιώνα εφάρμοσε νεοκλασικά σχέδια (αναπαράσταση) για τις συστηματικές δομές, διατηρώντας τον παραδοσιακό (φυσικό) σχεδιασμό στις υπάρχουσες. Σήμερα στη Δύση επικαλούνται νεο-παραδοσιακές οργανώσεις για το σχεδιασμό των οικισμών, αναφερόμενοι κυρίως στις κλειστές συστηματικές οργανώσεις (αναπαραστάσεις) του 19ου αιώνα, γεγονός το οποίο δεν αντιστοιχεί με την ελληνική πραγματικότητα.

• «Οικιστική λωρίδα», περ. Αρχιτέκτονες, τεύχ. 48, περ. Β, Δεκέμβριος 2004, ΣΑΔΑΣ, σελ. 73-76.

Από τη δεκαετία του ’90 εφαρμόζεται η μεθοδολογία σχεδιασμού σε ζώνες οικιστικών ενοτήτων ακτίνας 500μ. κατά μήκος κυκλοφοριακών λωρίδων, με στόχο την πεζή εξυπηρέτηση των κατοίκων. Η ιδέα εκσυγχρονίζει τα οικιστικά πρότυπα του ’20 και ’30 των Garden cities και της American Association of America. Πρόκειται για αρχές εξωαστικής ανάπτυξης, η οποία επεκτείνει τις αρχές οργάνωσης του αγροτικού χώρου και στις αστικές περιοχές. Η διαφοροποίηση των αναδυόμενων οικιστικών λωρίδων μεταξύ αγροτικού και αστικού χώρου έγκειται στον «ενδιάμεσο χώρο» του κάνναβου λωρίδων που δημιουργείται, ο οποίος στην πρώτη περίπτωση καταλαμβάνεται από φύση, ενώ στη δεύτερη από υποχωρήσεις του αστικού χώρου (βιομηχανία, αναψυχή κ.ά.).

• «Historical origin and architectural macrostructure in rural Greece», Journal of the Humanities, Common Ground Publications, τόμ. 3, 2005.

Η ποικιλία της αρχιτεκτονικής του στοιχείου της στέγασης τοποθετείται στο πλαίσιο της κυρίαρχης άποψης, κατά την οποία τα εκσυγχρονισμένα παραδοσιακά πρότυπα αποτελούν λύση για την οικοδόμηση του σύγχρονου «παν-τοπικού» περιβάλλοντος (glocal). Η μελέτη της εξέλιξης του κυρίαρχου αρχιτεκτονικού στοιχείου σε κάθε οικισμό αξιολογεί την αρχιτεκτονική συνέχεια και μοναδικότητα της ειδικής ιστορικής του διαδρομής και των διασταυρώσεων μεταξύ πολιτισμών.

• «Αρχιτεκτονικές απόψεις: νοηματικά συστήματα», Επιστημονική Έκδοση ΤΕΕ, τεύχος 1-2, 2005.

Ο χώρος δομείται και εξελίσσεται σύμφωνα με την αντιληπτική ικανότητα του ανθρώπου. Από την αρχαιότητα υφίσταται η αντιπαράθεση των συστημάτων οργάνωσης του χώρου, τα οποία εξελίσσονται παράλληλα:

α. Οργάνωση ως αποτέλεσμα συστηματικού σχεδιασμού

β. Οργάνωση ως αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης.

Η διχοτόμος της νοηματικής αντίληψης του ανθρώπου περιγράφει μια αέναη αντιπαράθεση μεταξύ δύο μη συμβατών συστημάτων και διατυπώνεται με διάφορους προσδιορισμούς στην αρχιτεκτονική (αστική/αγροτική, παγκόσμια/τοπική, μεταπαγκόσμια/μεταπαραδοσιακή κ.ά.).

Κατά τη νεότερη και σύγχρονη εποχή, η διχοτόμος ακολούθησε τη διαφοροποίηση μεταξύ των οικιστικών δομών υψηλής και χαμηλής πυκνότητας πληθυσμού.

H διασταύρωση διαφορετικών νοηματικών αντιλήψεων, ιδιαίτερα σήμερα με τη στιγμιαία επικοινωνία και την αληθοφάνεια του διαδικτύου, αναγκάζει (επιβάλλει) τη συμβίωση διαφορετικών και ασύμβατων αντιλήψεων, με αποτέλεσμα την παραγωγή υβριδικών απόψεων, οι οποίες εκφράζονται με αποδόμηση των «επιβαλλόμενων» αρχιτεκτονικών στοιχείων (και όχι μόνο) και τελικό αποτέλεσμα χαοτικές καταστάσεις.

• «Υπεραγορά: η τυποποίηση της ψευδαίσθησης», περ. Αρχιτέκτονες, τευχ. 58, περ.Β (Ιούλιος-Αύγουστος) 2006, ΣΑΔΑΣ, σελ.75-77.

Η υπεραγορά αποτελεί μια παραλλαγή της έννοιας του θεματικού πάρκου, η οποία διέπει τη δυτική λογική και εκφράζεται με διάφορες μορφές στο σύγχρονο σχεδιασμό των οικιστικών λειτουργιών. Ο «ένθετος προγραμματισμός» της υπεραγοράς λειτουργεί με επίφαση το παράδοξο της λογικής των αισθήσεων, το οποίο συνυφαίνεται με τη λειτουργία και προβολή των εικόνων, των ειδώλων και των αντικατοπτρισμών. Πέρα από την άμεση «ικανοποίηση» των καταναλωτικών αναγκών που προσφέρει, λειτουργεί ως παιχνίδι του νοητού και του α-νόητου, του τοπικού και του ά-τοπου. Αγορές – δρώμενα – λειτουργίες παρατίθενται θεματικά σε υπερχώρους. δημιουργώντας αυτοπληρούμενα γεγονότα και αντιστρέφοντας τη θεωρία της κεντρικότητας στις οικιστικές συγκεντρώσεις και ακόμη περισσότερο αντιστρέφοντας την πλατωνική λογική.

• «Design practices in the Aegean Sea», Common Ground Publishing Pty, Ltd, vol. 3, no 1, p.p. 445-455, ISSN 1833-1874, 2009.

Πρακτικά συνεδρίων

• Προτάσεις για κατασκευές που συγκρατούν νερό, του αρχιτέκτονα Frei Otto, Πρακτικά επιστημονικής συνάντησης «Νερό, πηγή ζωής και καθαρμού» που διεξήχθη στην Αίθουσα παλιάς Βουλής, Αθήνα 1997. Εκδότης: Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, σελ. 316-319, Αθήνα, 1999.

Παρουσιάζονται οι μελέτες του αρχιτέκτονα Frei Otto για την κατασκευή δεξαμενών και φραγμάτων από ελαστικές μεμβράνες, καθώς και η διεθνής σύγχρονη εξέλιξη και εφαρμογή τους. Στη συνέχεια περιγράφεται ο σχετικός προβληματισμός για την προστασία και επαναλειτουργία των παραρεμάτιων κτισμάτων προβιομηχανικής και βιομηχανικής τεχνολογίας και γίνονται προτάσεις για την εφαρμογή της τεχνολογίας των ελαστικών μεμβρανών για τη συγκράτηση του νερού (αποθήκευση) καθώς και σε μικρά φράγματα στον ελληνικό χώρο.

• Θεματικός τουρισμός, Πρακτικά 1ου Παγκόσμιου Διεπιστημονικού Συνεδρίου «Τουρισμός και πολιτισμός στην αειφόρο ανάπτυξη», CD, εκδ. Τομέα Γεωγραφίας & Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού ΤΑΤΜ, ΕΜΠ, Αθήνα, Μάιος 1998.
• Η τοπική αρχιτεκτονική ως κυρίαρχο στοιχείο στην αναδιοργάνωση των αγροτικών οικισμών, Πρακτικά Συνεδρίου «Planning in Border Regions» που διεξήχθη στον Βόλο 2002, Σύνδεσμος Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων Σχεδιασμού (ΑESOP) – Σχολή Χωροταξίας Πανεπιστημίου Βόλου, Βόλος 2002.

Η εξελικτική θεωρία, η οποία αναφέρεται στην τοπική αρχιτεκτονική, ταξινομεί το περιβάλλον σε γεωγραφικές ενότητες, με σκοπό να διακρίνει τυπολογικές διαφορές. Η θεωρία αυτή εφαρμόζεται στη νήσο Χίο, όπου αξιολογείται συγκριτικά η αρχιτεκτονική στους αγροτικούς οικισμούς. Συμπερασματικά προτείνονται βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο δόμησης του νησιού.

• Ιδιαιτερότητες της λαϊκής αρχιτεκτονικής: Τα στοιχεία στέγασης της Σαντορίνης, Πρακτικά επιστημονικής συνάντησης Γη, μήτρα ζωής και δημιουργίας που διεξήχθη στην Αίθουσα Παλαιάς Βουλής, έκδ. Υπουργείο Πολιτισμού – Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, Αθήνα, 2004.

Η οικοδομική δραστηριότητα μετά τους σεισμούς του 1956 έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις ημικυλινδρικές θολωτές υπέργειες στεγάσεις στην αρχιτεκτονική της Σαντορίνης. Πρότυπο αποτέλεσαν οι αναδομήσεις και οι νέοι οικισμοί που οικοδομήθηκαν από την Υπηρεσία Οικισμού του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων, η οποία ίδρυσε το Γραφείο Οικισμού Θήρας. Η ανοικοδόμηση της Σαντορίνης, υπερέβαλε στη δόμηση του ημικυλινδρικού θόλου στις υπέργειες κατασκευές της Σαντορίνης, στέγαση η οποία ιστορικά κυριαρχούσε στα βοηθητικά κτίσματα στις «σκάλες» του νησιού και σε διάσπαρτες αποθήκες (κάνναβες).

Συνοψίζοντας τίθεται το ερώτημα, εάν πρόκειται για διατήρηση της αρχιτεκτονικής πολιτιστικής κληρονομιάς ή εάν πρόκειται για κατασκευή νέας

• (Re)construction of traditional architecture in Santorini island (Περίληψη) στο Ν. AlSayyad (επιμ.), Πρακτικά 9oυ Συνεδρίου του Διεθνούς Συνδέσμου για τη Μελέτη του Παραδοσιακού Περιβάλλοντος) με θέμα Post Global Post Traditional Environments, Ντουμπάι 2004, τόμ. XVI, ΙASTE, Berkeley University. Η εισήγηση δημοσιεύτηκε (ολόκληρη) στη σειρά «Traditional Dwellings & Settlements», επιμ. Ν. AlSayyad, Univ. of California, τόμ. 166, σελ. 19-33, Berkeley

Την εποχή του διαδικτύου και της παγκοσμιοποίησης, η ανάπτυξη παραδοσιακών αρχιτεκτονικών αξιών στον αγροτικό χώρο αναδύεται ως αισθητική επιλογή. Διερευνάται το ερώτημα κατά πόσον πρόκειται για τοπική βέλτιστη ανάπτυξη ή αν πρόκειται απλά για κατανάλωση της παράδοσης. Και στις δύο περιπτώσεις η αυθεντικότητα αποκτά ιδιαίτερη σημασία και για το λόγο αυτό η αρχιτεκτονική πρακτική στον αγροτικό χώρο επιλαμβάνεται στην καταγραφή και στην κωδικοποίηση των τοπικών αρχιτεκτονικών στοιχείων, τα οποία διασώθηκαν από προηγούμενες εποχές.

• H οικιστική δομή των αγροτικών οικισμών του νομού Σερρών, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Δημοτικής Επιχείρησης Πολιτιστικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης Σερρών (ΔΕΠΚΑ), με θέμα «Η Σέρρες και η περιοχή της», Σέρρες, Απρίλιος 2006, υπό έκδοσιν. Η περίληψη δημοσιεύεται στο ομότιτλο abstracts of papers, σελ.144, ISBN 960-86390-7-7/960-88960-1-0

Οι οικισμοί με πληθυσμό μικρότερο των 2000 κατοίκων του νομού Σερρών μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις κατηγορίες σύμφωνα με τις ιδιαίτερες συνθήκες ίδρυσής τους:

α. Υφιστάμενοι το 1923 (25%)

β. Σχεδιασμένοι μεταξύ 1920 και 1940 (50%)

γ. Σχεδιασμένοι μετά το 1945 (24%)

δ. «Αυθαίρετοι» μετά το 1970 (1%).

Η χωροταξική κατανομή των οικισμών αυτών αντανακλά την ιστορική τους ταυτότητα. Περιμετρικά στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές που οριοθετούν το νομό κατανέμονται οι παλιότεροι οικισμοί, ενώ κατά μήκος του ποταμού Στρυμόνα οι μεταγενέστεροι, που ακολούθησαν τα εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα της πεδιάδας. Οι πιο πρόσφατοι αναπτύσσονται κατά μήκος των οδικών αξόνων ή σε θέσεις όπου αναμένεται κάποια ειδική ανάπτυξη.

Οι οικιστική δομή των αγροτικών οικισμών του νομού Σερρών μορφοποιεί τις ιστορικές συνθήκες ίδρυσής τους, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ των υφιστάμενων «φυσικών» και των σχεδιασμένων «συστηματικών» διανομών της μεταξύ ακανόνιστων και κανονικών μορφών ή και συνδυασμού τους, οι οποίες αντιστοιχούν και στις αγροτικές δομές που περιβάλλουν κάθε οικισμό.

Στις τέσσερις διαστάσεις – στην αρχιτεκτονική – υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ των αρχιτεκτονικών στοιχείων κάθε κατηγορίας οικισμών.

Οι ιστορικές συνθήκες συγκρότησης των αγροτικών οικισμών, οι οποίες αποτυπώνονται στο δομημένο περιβάλλον, αποτελούν το υπόβαθρο αξιοποίησης και προβολής της ταυτότητας και των ιδιαίτερων πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών.

Διαλέξεις – Εισηγήσεις σε συνέδρια

• H τεχνολογία στην εκπαίδευση, διάλεξη στο Ευγενίδειο Ίδρυμα, Αθήνα 1969.
• Η οπτική αντίληψη και οι συμβολισμοί στην χαρτογραφία, εισήγηση στην Ημερίδα Τοπογράφος Μηχανικός, ΕΜΠ– ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1982.
• Με Θεοδωράκη Α. Μ., Η αγροτική σε αντιπαραβολή με την αστική αρχιτεκτονική, εισήγηση στο Third Joint Congress, Συνέδριο Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων Σχεδιασμού (ACSP-AESOP JOINT) με θέμα The network society and the new context of planning στην υποκατηγορία του Ιδρύματος «Fannie Mae Foundation», Λουβέν, Βέλγιο, 2003.

Την εποχή της παγκοσμιοποίησης και της πληροφορικής επανα-προσδιορίζεται η αξία της τοπικής αρχιτεκτονικής. Οι σύγχρονες αστικές διακυμάνσεις προτείνουν τον εκάστοτε τοπικό αρχιτεκτονικό πρότυπο για την περιφέρεια (glocalisation). Η τοπική αρχιτεκτονική διέπεται από αρχιτεκτονικά στοιχεία που εκφράζουν την εξελικτική διαδρομή κάθε οικισμού. Με περίπτωση αναφοράς τους οικισμούς της νήσου Άνδρου, εξετάζεται η «μακροδομή» των οικισμών, η οποία εμφανίζει διαφοροποίηση ως προς τη στέγαση των κατοικιών: επίπεδη στέγαση με δώμα στους οικισμούς που αναπτύχθηκαν μέχρι τον 19ον αιώνα, σε αντιδιαστολή με την κεραμοσκεπή στέγαση στους οικισμούς που αναπτύχθηκαν την περίοδο επίδρασης του νεοκλασικισμού κατά τη διάρκεια του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Σήμερα η κεραμοσκεπής στέγαση, που κυριαρχεί στους οικισμούς της κεντρικής περιοχής του νησιού καθώς και στα τρία λιμάνια, προστατεύεται από θεσμικό πλαίσιο δόμησης, σε αντίθεση με την επίπεδη στέγαση, η οποία κυριαρχεί στο υπόλοιπο νησί, αλλά δεν προστατεύεται. Εκτός από τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου δόμησης, για το οποίο γίνονται συγκεκριμένες προτάσεις, διαπιστώνεται ότι η διαφοροποίηση της στέγασης συνιστά στοιχείο διάκρισης των αγροτικών από τους αστικούς οικισμούς.

• Με Θεοδωράκη Α. Μ., Roof pattern as a characteristic architectural element for urban–rural classification of Greek settlements, εισήγηση στο 2ο Συνέδριο FIG για την Αστική-αγροτική σχέση για βιώσιμο περιβάλλον, Μαρακές, Δεκέμβριος 2003.

Η βασική διαφοροποίηση μεταξύ αγροτικής και αστικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα εμφανίζεται με την αντιπαράθεση της δεκαετίας του ’20 (CIAM), περί δόμησης μονοκατοικιών στον αγροτικό χώρο σε αντίθεση με τις πολυκατοικίες του αστικού χώρου.

Η παραδοσιακή διαφοροποίηση των ελληνικών οικισμών ως προς το στοιχείο της στέγασης βασίζεται αρχικά στην ιστορική τους εξέλιξη και στη συνέχεια στη γεωγραφική τους θέση και ορίζει δύο βασικές κατηγορίες:

α. δώμα για τη νότια και ανατολική νησιωτική Ελάδα.

β. κεραμοσκεπή για την ηπειρωτική και δυτική νησιωτική Ελλάδα.

Κατά τη νεότερη εποχή η επίδραση του νεοκλασικισμού ενσωμάτωσε την κεραμοσκεπή σε περιοχές στις οποίες δεν δικαιολογείται από τη γεωγραφική τους θέση. Η τελευταία διαπίστωση διερευνάται σε δύο νησιά του Αιγαίου, ακολουθώντας την περιγραφική μέθοδο της εξελικτικής θεωρίας και συγκρίνοντας τη διατήρηση ή όχι του παραδοσιακού τρόπου στέγασης ανά μικρο-περιοχή, κατά τη νεότερη εποχή (ερμηνευτική άποψη) σε σχέση με τις φάσεις ανάπτυξης τους.

• Η αρχιτεκτονική κληρονομιά στα όρια της νέας εποχής, εισήγηση στην Ημερίδα με θέμα Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, ΤΓΠΣ, ΣΑΤΜ, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης και του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, Φεβρουάριος 2005.

Το θέμα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ενός τόπου αναδεικνύεται κυρίαρχο στοιχείο διαμόρφωσης του δομημένου περιβάλλοντος μέσα από το διττό χαρακτήρα του: τη σημασία της παράδοσης στις επόμενες γενιές ενός συστήματος πολιτιστικών αναφορών και παράλληλα τη βελτίωση του αστικού και του αγροτικού περιβάλλοντος διαμορφώνοντας την ταυτότητά του. Η διαμόρφωση της ταυτότητας είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα που συνδέεται με τις ιστορικές διαδρομές κάθε τόπου από τις οποίες επιλέγεται η επιθυμητή συλλογική μνήμη και προβάλλεται στο δομημένο περιβάλλον, με το συμβολισμό της αντίστοιχης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Σε περιόδους κατάκτησης, το κυρίαρχο έθνος επιβάλλει την αρχιτεκτονική που το εκφράζει, με αποτέλεσμα στον ίδιο τόπο να συνυπάρχουν μνημεία, οικιστικά σύνολα και κτίσματα διαφορετικής ιστορικής προέλευσης, τα οποία συνθέτουν την αρχιτεκτονική κληρονομιά.

Ανεξάρτητα από τις ιστορικές διαδρομές και την ιδιαιτερότητα κάθε τόπου, κατά τους τελευταίους αιώνες η εξέλιξη των λαών ακολούθησε γενικά παρόμοιες νοηματικές διχοτόμους, οι οποίες εκφράστηκαν με αντιπαραθέσεις στο δομημένο περιβάλλον:

α. την αγροτική / αστική και

β. την τοπική / παγκόσμια

• “Παραδοσιακό” σε αντιπαραβολή με “Νεο-παραδοσιακό”, εισήγηση στο 43ο Συνέδριο Διεθνούς Δημιουργίας Βιώσιμων Πόλεων (IMCL, Notre Dame University) με θέμα Η αληθινή πολεοδομία και η ευρωπαϊκή πλατεία, Βενετία, Ιούνιος 2005.

Στην Ελλάδα καταγράφεται η διχοτόμος μεταξύ φυσικών και συστηματικών σχεδίων. Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής και αργότερα κατά τη φραγκοκρατία και οθωμανική κυριαρχία, η διανομή των εδαφών ακολούθησε φυσικές διανομές, ενώ από τον 19ο αιώνα η ανασύσταση του έθνους εφάρμοσε συστηματικές οργανώσεις. Οι φυσικές διανομές οριοθετούν το «παραδοσιακό σχέδιο», ενώ ο ορισμός «νέο-παραδοσιακό» αντιστοιχεί στις συστηματικές διανομές. Επίσης, η έννοια «παραδοσιακός» εμπεριέχει την «αυθεντική» αρχιτεκτονική κληρονομιά, ενώ η έννοια «νεο-παραδοσιακός» την αναπαράσταση. Οι σημαντικές αυτές έννοιες υπογραμμίζονται στη Ελλάδα και επικαλύπτονται από τον «νεοκλασικισμό».

Ο ορισμός «νεο-παραδοσιακό» έχει διαφορετική ένοια στη Δύση, όπου σήμερα αναπαράγονται αναπαραστάσεις του ρομαντισμού (νεοκλασικισμό κ.λπ.), απ’ ότι στην Ελλάδα. Εδώ το «νεο-παραδοσιακό» αναπαριστά τις υφιστάμενες αρχιτεκτονικές μορφές που κληρονόμησε η νεοσύστατη Ελλάδα από την προηγούμενη εποχή.

Γενικά ο ορισμός «νεο-παραδοσιακό» ακολούθησε τρεις εννοιολογικές φάσεις κατά τη νεότερη και σύγχρονη εποχή: νεοκλασικισμός (συστηματικό σχέδιο), τοπική ταυτότητα (φυσικό σχέδιο) και μετα-παραδοσιακό (συμβίωση των προηγουμένων με τον εκσυγχρονισμό).

• Heterogeneity in rural Greece: Hybridity, εισήγηση στο Συνέδριο Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων Σχεδιασμού (AESOP, Technical University, Wien) με θέμα The Dream of a Greater Europe, Βιέννη, Ιούλιος 2005. Περίληψη της εισήγησης στο «Book of abstracts», ISBN 3-85437-278-7.

Η αρχιτεκτονική κληρονομιά είναι σημαντική για την αναδόμηση του αγροτικού χώρου. Η τοπική ταυτότητα που αναδύεται μέσα από τις διάφορες ιστορικές διαδρομές κάθε περιοχής, συνιστά τη βασική προοπτική για την τοπική ανάπτυξη. Η τοπική ανάπτυξη αναδεικνύει την τοπική ταυτότητα και συνδέεται με το «τρίτο κύμα» ανάπτυξης, με αυτό της «πληροφορικής», το οποίο επικουρεί στα θέματα συντήρησης και αναδόμησης αλλά και «κατασκευής» αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, αναλύοντας και συστηματοποιώντας τον «υβριδισμό» και την «αυθεντικότητα».

Έννοιες, όπως η ταυτότητα και η κατανάλωση του δομημένου χώρου, γίνονται αντιληπτές ως τοπικό δυναμικό και παραδοσιακή αναπαράσταση, καθοδηγούν τις ροές στο χώρο στη μετα-παγκόσμια εποχή, οι οποίες  οδηγούνται από τη διαφορετικότητα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και την παράδοση κάθε τόπου.

Με αφορμή αυτό τον προβληματισμό διαπιστώνεται η ποικιλία των διασταυρώσεων αρχιτεκτονικών τύπων (υβρίδια) στις αγροτικές περιοχές στην Ελλάδα (οικισμοί με πληθυσμό μικρότερο των 2000 κατ.) κατά τις διάφορες ιστορικές εποχές, οι οποίοι δημιούργησαν την ιδιαιτερότητα κάθε τόπου, συντελώντας στην ταυτότητά  και στο ιδιαίτερο χρώμα του.

Το θέμα της ετερογενούς διασταύρωσης των υβριδίων είναι αέναο και σήμερα αποκτά ιδιαίτερη επιτάχυνση με την αμεσότητα των αλληλοεπιδράσεων των πολιτισμών.

• Historical origin and architectural macrostructure in rural Greece, virtual εισήγηση στο 3o Διεθνές Συνέδριο με θέμα New Directions in Humanities, Κέιμπριτζ, Αύγουστος
• Αγροτικός χώρος, εισήγηση στην ημερίδα με θέμα Στρατηγική ΣΑΤΜ, ΕΜΠ, 2005.

Η ΣΑΤΜ δίνει «παραδοσιακά» έμφαση στον αγροτικό χώρο, στα τεχνικά έργα του οποίου ειδικεύονται οι απόφοιτοι ως μηχανικοί. Στις αρχές του 21ου αιώνα η έμφαση αυτή χρειάζεται να εντατικοποιηθεί για τους παρακάτω λόγους:

α. Ο αναμενόμενος διπλασιασμός του πληθυσμού της Γης τις επόμενες δεκαετίες χρειάζεται να υποστηριχτεί πολλαπλά από τον αγροτικό χώρο, κυρίως για τη διατροφή του.

β. Το 50% του συνολικού πληθυσμού θα διαβιώνει στις αγροτικές περιοχές που θα συνεχίσουν να εποικίζονται με εντατικό ρυθμό.

γ. Η Ελλάδα (πυκνότητα 80κατ./ τετρ. χλμ.), κατατάσσεται στις αγροτικές περιοχές του πλανήτη.

Εκτός από το γεωμετρικό και επισκοπικό του ρόλο, ως μηχανικός, ο αγρονόμος τοπογράφος έχει κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα μελέτης και εφαρμογής τεχνικών και οικοδομικών έργων. Χρειάζεται μέσα από το πρόγραμμα σπουδών να τονίζεται η ιδιαιτερότητα της φυσιογνωμίας του αγροτικού χώρου και της προστασίας του, και όχι μόνο με τα εγγειοβελτιωτικά έργα. Χρειάζεται έμφαση στην τοπικότητα των χαρακτηριστικών της ιδιαιτερότητας του αγροτικού χώρου και αυτά να αποτυπώνονται στα τεχνικά και οικοδομικά έργα.

Στη μετα-παραδοσιακή / μετα-παγκόσμια εποχή εντείνεται πολλαπλά η διχοτόμος της διαφορετικότητας μεταξύ χαμηλών και υψηλών συγκεντρώσεων δομημένου χώρου, και ο αγρονόμος τοπογράφος μηχανικός ειδικεύεται στις πρώτες.

• Authenticity versus Hybridity in Rural Greece, (σε συνεργασία με Π.-Κ. Θεοδωράκη & Α.-Μ. Θεοδωράκη), εισήγηση στο Συνέδριο του Πανεπιστημίου Wessex Institute of Technology, με θέμα Sustainable Development 2007, Algarve Portugal, 2007.

Η αρχιτεκτονική απεικόνιση των αγροτικών οικισμών στη Βόρειο Ελλάδα, οι οποίοι οργανώθηκαν σε διαφορετική περίοδο της σύγχρονης ιστορίας είναι αυθεντική σε μερικές περιπτώσεις σε αντίθεση με φαινόμενα υβριδισμού και ανάπλασης πολιτιστικής κληρονομιάς σε άλλες περιπτώσεις. Η ποικιλία των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών περιγράφει τις διασταυρώσεις μεταξύ των λαών που κατοίκησαν την περιοχή, την επίδραση του νεοκλασικισμού, στη συνέχεια του μοντερνισμού και τέλος της αναζήτησης της ταυτότητας σήμερα. Η καταστροφή σε πολλές περιπτώσεις του ιδιαίτερου χρώματος, είναι αναστρέψιμη σήμερα με σύγχρονες μεθοδολογίες και κωδικοποίηση των τοπικών χαρακτηριστικών, ώστε να (ανα)δομήσει ένα βιώσιμο δομημένο περιβάλλον.

• Symbiosis-hybridism, εισήγηση στο Συνέδριο του Technion-Israel Institute of Technology, με θέμα Architecture and Phenomenology, Haifa Israel, 2007.

Ο χώρος δομείται διττά ως αποτέλεσμα της διττής ανθρώπινης οπτικής (αντίληψη & πράξη): αντιληπτός χώρος & χρηστικός χώρος. Αυτή η  διττή οπτική δόμησε την ιδιαιτερότητα της φυσιογνωμίας  κάθε τόπου. Σήμερα, η ταχύτητα της πληροφορικής και της στιγμιαίας επικοινωνίας τόπων και χώρων, οι οποίοι έχουν δομηθεί με αντίθετη κυρίαρχη οπτική, αποδομεί  την ιδιαιτερότητα τους δημιουργώντας αρχικά αναρχία  μεταξύ ασύμβατων οπτικών. Σε επόμενη φάση όμως αναμένεται η ανάδυση νέων οργανώσεων ως αποτέλεσμα αυτής της συμβίωσης. Το μοντέρνο κίνημα (αν και εμπνεύστηκε από τις αιγαιοπελαγήτικες κυβικές μορφές) αποδόμησε πολλούς οικισμούς. Σήμερα αναζητάται η αυθεντικότης, η ταυτότης και το ιδιαίτερο χρώμα κάθε οικισμού ξεχωριστά, με σκοπό να (ανα)δομηθεί και να αναπλαστεί σύμφωνα με την ιδιαιτερότητα του τοπικού ιδιώματος. Η συμβίωση αντίθετων οπτικών αντιλήψεων γεννά ποικιλία διασταυρώσεων και αρχιτεκτονικών τύπων (υβρίδια) και απαιτείται νομοθεσία ελέγχου.

• Rural architecture, tourism and architecture, εισήγηση στο Συνέδριο του Πανεπιστημίου Wessex Institute of Technology, με θέμα Sustainable Tourism III, WIT press, σ. 277-285, Μάλτα, 2008
• Tradition versus representation, εισήγηση στο 11^ο Συνέδριο IASTE του Πανεπιστημίου Berkeley, με θέμα «Interrogating tradition», Οξφόρδη, 2008.
• Aegean Sea settlement design rules evolution, εισήγηση στο Συνέδριο του Πανεπιστημίου Wessex Institute of Technology, με θέμα STREMAH XI, Πρακτικά 109 ISSN 1743-3509, Ταλλίν, Εσθονία, 2009.
• Restoration, Reconstruction and Simulacra, εισήγηση στο Συνέδριο IAPS-CSBE, Κωνσταντινούπολη, 2009.
• Rural shelter in case of disaster, εισήγηση στο Συνέδριο IAPS με θέμα Vulnerability Risk and Complexity, Λέιπζικ, 2010.

Μελέτες

• «Εκπαίδευση», σειρά ειδικών μελετών (αρ. 1), Εργαστήριο Αρχ. Εσωτ. Χώρων & Βιομηχανικής Αισθητικής (καθηγητής: Δ. Φατούρος), ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1969.
• Αποτυπώσεις εκκλησιών στο νομό Πέλλης, σχεδίαση και ταξινόμηση υλικού (κατόψεις: σελ. 119, 202, 203, 205, τέμπλα: σελ. 178, 182, φωτογραφίες: σελ. 369-394) στο Ν. Μουτσόπουλος, Οι εκκλησίες του νομού Πέλλης, έκδ. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Θεσσαλονίκη, 1969.
• σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Β. Γιαννάκη, «Πάτμος: Μελέτη των επιπτώσεων του τουρισμού στο περιβάλλον», Συγγραφή αποτελεσμάτων έρευνας, ΕΟΤ – ΟΟΣΑ – Υπουργείο Συντονισμού, σελ 1-95, Αθήνα 1978.
• «Καταγραφή, ταξινόμηση και τυπολόγηση βιομηχανικών καταστημάτων Αττικής & Βοιωτίας», Συγγραφή αποτελεσμάτων έρευνας, Έδρα Αγροτικής Αρχιτεκτονικής, ΣΑΤΜ, ΕΜΠ, 1972.
• «Πολεοδομικές μελέτες και επεκτάσεις σχεδίων οικισμών Αγιάσου, Πλωμαρίου, Πολυχνίτου, Μήθυμνας νήσου Λέσβου (Α, Β, Γ, φάση)», τεχνική περιγραφή σε 24 τομίδια για τις μελέτες ΕΠΑ, Αθήνα 1984-1989.
• «Κυκλοφοριακή μελέτη Κυψέλης Κουκακίου», τεχνική περιγραφή, Αθήνα 1984.

Διδακτικές σημειώσεις – συγγράμματα

• Αρχιτεκτονική: Μετρικός συντονισμός και Αρχές σχεδιασμού για μεσογειακό κλίμα, Σημειώσεις Αρχιτεκτονικής, ΕΜΠ, σελ. 1-34, 1999.
• Αγροτικοί οικισμοί, σημειώσεις, τυπ. ΕΜΠ, σελ. 1-99, Αθήνα 2000.
• Αρχές αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, τυπ. ΕΜΠ, 2006.

Άλλα

• «Αγροτικοί οικισμοί: Η περίπτωση του νομού Σερρών», Διδακτορική διατριβή, ΕΜΠ, 1997.

Το θέμα της διατριβής όρισε τη διερεύνηση σχετικά με τον ορισμό «αγροτικός» σε αντιπαραβολή με τον ορισμό «αστικός». Αυτή η διερεύνηση ανέδειξε το φαινόμενο της «αγροτοαστικοποίησης» και της «περιαστικοποίησης» στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας. Αγροτοαστικοποίηση ορίζεται το φαινόμενο της σύγχρονης εξέλιξης και μεταλλαγής του αγροτικού χώρου, χωρίς εισροή αστικού πληθυσμού, ως αποτέλεσμα ενδογενούς ανάπτυξης. Περιαστικοποίηση ορίζεται το φαινόμενο της μεταλλαγής του αγροτικού χώρου, το οποίο είναι αποτέλεσμα εισροής αστικού πληθυσμού (αποκέντρωση) σε οικισμούς, ανεξάρτητα από την απόστασή τους από τα αστικά κέντρα.

Τα στοιχεία αυτά προτείνεται να συμπεριληφθούν στο θεσμικό πλαίσιο ταξινόμησης των οικισμών με πληθυσμό μικρότερο των 2000κατοίκων, ώστε αυτοί οι οικισμοί (από των πληθυσμό των οποίων υπολογίζεται ο αγροτικός πληθυσμός της Ελλάδας, κατά την ΕΣΥΕ), να ταξινομούνται σε ομάδες ικανές να τους συμπεριλάβουν.

Η κεντρική ιδέα της έρευνας συνοψίζεται στη φράση: Είναι επιθυμητή η ανακατανομή του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας, παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων, η οποία μεταφράζεται σε τέσσερις αρχές επέμβασης. Οι ακόλουθες αρχές επέμβασης συνιστούν τη δομή της διατριβής που εξελίσσεται με πειραματικό χώρο τέσσερις αντιπροσωπευτικούς οικισμούς του νομού Σερρών:

α. Συμπλήρωση της νομοθεσίας, ώστε να προβλέπεται ειδική κατηγορία για οικισμούς με κύρια απασχόληση τη γεωργία.

β. Ενίσχυση της ποικιλίας απασχολήσεων στις αγροτικές περιοχές, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να δεχτούν πληθυσμό.

γ. Βελτίωση των δομών στους αγροτικούς οικισμούς και των υπηρεσιών που τις εξυπηρετούν.

δ. Εκσυγχρονισμός της αγροτικής κατοικίας και της αρχιτεκτονικής της.

Μέλος Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος

Μέλος Σύλλογου Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ελλάδος

Μέλος του Congress of New Urbanism

Μέλος ICOMOS.