ΣΠΟΥΔΕΣ
Διπλωματούχος Αρχιτέκτων, Σχολή Αρχιτεκτόνων Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) - 1948
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ
Υπουργείο Ανοικοδομήσεως 1948 - 1951
Διακοπή λόγω διαμονής στη Μέση Ανατολή 1951 - 1958
Υπουργείο Δημοσίων Έργων - Υπηρεσία Οικισμού 1959 - Tέλη της δεκαετίας του 1980
Εκπρόσωπος της Ελλάδας σε Διεθνή Συνέδρια (ως εκπρόσωπος του Υπουργείο Δημοσίων Έργων, ΤΕΕ και της UIA) για το ζήτημα της λαϊκής κατοικίας από τη δεκαετία του 1960
Η Έλλη Νικολαΐδου Βασιλικιώτη γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1923 και απεβίωσε στην Αθήνα το 2016.
Αποφοίτησε από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ το 1948 με άριστα.
Αμέσως μετά την αποφοίτησή της και μέχρι το 1951 εργάστηκε στο Υπουργείο Ανοικοδομήσεως.
Από το 1959 και μέχρι τη συνταξιοδότησή της εργάστηκε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων – Υπηρεσία Οικισμού.
Η Έλλη Βασιλικιώτη, ως αρχιτέκτων της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, είχε εξαιρετική συμβολή στην επίλυση των προβλημάτων της λαϊκής κατοικίας από πλευράς κρατικής μέριμνας. Υπήρξε πρωτοπόρος στο σχεδιασμό της με χαρακτηριστικό παράδειγμα ίσως τη σημαντικότερη και πιο αναγνωρίσιμη μοντέρνα πολυκατοικία στην Ελλάδα: την πολυκατοικία επί της περιφερειακής οδού Φιλοπάππου στα Πετράλωνα στη θέση «Ασύρματος», η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε το 1967.
Η Βασιλικιώτη εκτός από τα τακτικά υπηρεσιακά της καθήκοντα είχε αναλάβει –και λόγω γλωσσομάθειας- την εκπροσώπηση του Υπουργείου Δημοσίων Έργων στους Διεθνείς Οργανισμούς (Ηνωμένα Έθνη, Οικονομική Επιτροπή Ευρώπης, κ.ά.).
Εκπροσώπησε την Ελλάδα στις Συνόδους των Επιτροπών Κατοικίας του Ο.Η.Ε., θέτοντας τα ζητήματα της λαϊκής κατοικίας στη χώρα μας.
Για αυτό το έργο της τιμήθηκε με διάφορα βραβεία/ παράσημα, με πιο σημαντικό το μετάλλιο Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών.
Παρά τα λίγα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, θεωρήθηκε σκόπιμο να συμπεριληφθεί η ελλιπής βιογραφία της Έλλης Βασιλικιώτη στο παρόν Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων, λόγω της μεγάλης σημασίας του έργου της που είναι γνωστό, αλλά και της συμβολής της στην ανάπτυξη της κατοικίας χαμηλών εισοδημάτων στην Ελλάδα ως εκπροσώπου στα εθνικά και διεθνή φόρα αναφορικά με το ζήτημα.
Εκφράζεται η ελπίδα να διερευνηθεί περαιτέρω το έργο της και να συμπληρωθεί η εργογραφία της.
*Το σύντομο και αναλυτικό βιογραφικό καθώς και η εργογραφία βασίστηκαν στην υπάρχουσα βιβλιογραφία και τη διαδικτυακή έρευνα. Σημαντική πηγή αποτέλεσε το σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα για την Ε. Βασιλικιώτη, το οποίο απέστειλε στην Επιτροπή του Αρχείου η κόρη της, αρχιτέκτων Αλεξάνδρα Βασιλικιώτη-Βίχερτ. Σημαντική πληροφορία – διευκρίνιση παρείχε η αρχιτέκτων Όλγα Ζαβερδινού Παπαθανασίου. Ελπίζουμε να βρεθούν περισσότερα και να συμπληρωθεί η βιογραφία της πολύ σημαντικής αρχιτέκτονος Έλλης Βασιλικιώτη. Συγκέντρωση υλικού, Ελένη Φεσσά- Εμμανουήλ και Βάσω Ρούσση.
Η Έλλη Νικολαΐδου Βασιλικιώτη γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1923 και απεβίωσε στην Αθήνα το 2016.
Έπειτα από προτροπή του Γυμνασιάρχη της -στην Αθήνα πλέον- έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ από την οποία αποφοίτησε το 1948 με άριστα. Σπούδασε στα χρόνια του πολέμου με καθηγητές / επιμελητές τους: Δ. Κωνσταντινίδη επιμελητή του καθηγητή Π. Μιχελή (Ρυθμολογία), Χατζηκυριάκο Γκίκα (Ζωγραφική), Θ. Βαλεντή (Ειδ. Κτιριολογία), Κιτσίκη, Λαμέρα, κ.ά.
Αμέσως μετά την αποφοίτησή της και μέχρι το 1951 εργάστηκε στο Υπουργείο Ανοικοδομήσεως.
Σχεδόν όλη τη δεκαετία του 1950 (1951-1958), παρέμεινε στη Μέση Ανατολή, λόγω της εργασίας του συζύγου της ως πολιτικού μηχανικού στα Ηνωμένα Έθνη και στο Γραφείο Δοξιάδη. Η ίδια δεν επιτρεπόταν να εργαστεί εκεί.
Από το 1959 και μέχρι τη συνταξιοδότησή της εργάστηκε στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων – Υπηρεσία Οικισμού, φτάνοντας στο βαθμό του Τμηματάρχη της Διευθύνσεως Οικιστικής και Κατοικίας.
Είχε επιλέξει το Δημόσιο για οικογενειακούς λόγους, ενώ θα προτιμούσε το ελεύθερο επάγγελμα.
Η Έλλη Βασιλικιώτη, ως αρχιτέκτων της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, σχεδίασε μια από τις σημαντικότερες και πλέον αναγνωρίσιμες μοντέρνες πολυκατοικίες στην Ελλάδα: την πολυκατοικία επί της περιφερειακής οδού Φιλοπάππου στα Πετράλωνα στη θέση «Ασύρματος», η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε το 1967. Το έργο αυτό έχει κριθεί από τον ΣΑΔΑΣ ως ένα από τα σημαντικότερα κτήρια στην Αθήνα.
Δικό της έργο είναι και το συγκρότημα κατοικιών στον Φοίνικα – Βότση στη Θεσσαλονίκη.
Είναι επίσης η συγγραφέας του μεγαλύτερου τμήματος του σημαντικότατου μέχρι και σήμερα βιβλίου, Η Κατοικία στην Ελλάδα, II και III μέρος, εκδ. ΤΕΕ, 1975.
Η Βασιλικιώτη εκτός από τα τακτικά υπηρεσιακά της καθήκοντα είχε αναλάβει –και λόγω γλωσσομάθειας- την εκπροσώπηση του Υπουργείου Δημοσίων Έργων στους Διεθνείς Οργανισμούς (Ηνωμένα Έθνη, Οικονομική Επιτροπή Ευρώπης, κ.ά.).
Εκπροσώπησε την Ελλάδα (UΙΑ και ΤΕΕ) στις Συνόδους των Επιτροπών Κατοικίας του Ο.Η.Ε., θέτοντας τα ζητήματα της λαϊκής κατοικίας στη χώρα μας.
Για αυτό το έργο της τιμήθηκε με διάφορα βραβεία / παράσημα, με πιο σημαντικό το μετάλλιο Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών.
Παρά τα λίγα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, θεωρήθηκε σκόπιμο να συμπεριληφθεί η ελλιπής βιογραφία της Έλλης Βασιλικιώτη στο παρόν Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων, λόγω της μεγάλης σημασίας του έργου της που είναι γνωστό, αλλά και της συμβολής της στην ανάπτυξη της κατοικίας χαμηλών εισοδημάτων στην Ελλάδα ως εκπροσώπου στα εθνικά και διεθνή φόρα αναφορικά με το ζήτημα.
Εκφράζεται η ελπίδα να διερευνηθεί περαιτέρω το έργο της και να συμπληρωθεί η εργογραφία της.
1948
-
Αρχιτέκτων μηχανικός ΕΜΠ. Εγγραφή στο ΤΕΕ.
1948 – 1951
-
Υπουργείο Ανοικοδομήσεως.
1951 – 1958
-
Παραμονή στη Μέση Ανατολή για οικογενειακούς λόγους- εξαιτίας της εργασίας εκεί του συζύγου της Βασιλικιώτη ως πολιτικού μηχανικού στα Ηνωμένα Έθνη και στο Γραφείο Δοξιάδη. Η ίδια δεν επιτρεπόταν να εργαστεί εκεί.
1959 – Συνταξιοδότηση
-
Υπουργείο Δημοσίων Έργων – Υπηρεσία Οικισμού. Ήταν τμηματάρχης Διευθύνσεως Οικιστικής και Κατοικίας της Υπηρεσίας Οικισμού Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
1960 – 1962 [1]
-
Βοηθός στην έδρα Γενικής Ιστορίας της Τέχνης του ΕΜΠ με υπεύθυνο καθηγητή τον Άγγελο Προκοπίου.
1962 – 1967 (Κατασκευή)
-
Συγκρότημα κατοικιών Φοίνιξ- Βότση, Καλαμαριά Θεσσαλονίκης. [Αλεξάνδρα Βασιλικιώτη- Βίχερτ]. Το συγκρότημα το οποίο αναπτύσσεται στις δύο πλευρές της κεντρικής λεωφόρου Θεσσαλονίκης – Αεροδρομίου, θεωρείται ως ο μόνος οικισμός που αναπτύχθηκε ως αυτοτελής μονάδα μέχρι το 1975. Σήμερα έχει ενσωματωθεί στην πόλη, ενώ έχει καλυφθεί το κενό μεταξύ των δύο αρχικών τμημάτων. Αποτελείται από 67 τετραώροφα κτήρια με 1444 κατοικίες (90 κατοικίες του 1,5 δ., 390 των 2 δ., 710 των 3.δ. και 254 των 4 δ.). Περιλαμβάνει υγειονομικό σταθμό, εκκλησία, σχολεία και κτήριο καταστημάτων με γραφεία στον 1ο όροφο. Στο συγκρότημα εγκαταστάθηκαν διάφορα ευάλωτα στρώματα (Ρομά) και αργότερα οι παλλινοστήσαντες από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Στο Κρατική Δραστηριότης. Η Κατοικία στην Ελλάδα, εκδ. ΤΕΕ, 1975.
1967
-
Η Έλλη Βασιλικιώτη, με την ιδιότητα της αρχιτέκτονος της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, σχεδίασε την Προσφυγική Πολυκατοικία στα Πετράλωνα στη θέση «Ασύρματος», στις οδούς Στησικλέους (Περιφερειακός Φιλοπάππου) και Απολλωνίου (ο παράλληλος δρόμος). Η «προσφυγική» -λόγω αρμοδιότητας φορέα [Όλγα Ζαβερδινού Παπαθανασίου]- πολυκατοικία, σχεδιάστηκε για ενοίκους χαμηλών εισοδημάτων και εγκαινιάστηκε το 1967. Έχει 55 διαμερίσματα και οκτώ καταστήματα. Πρόκειται για ένα από τα πλέον δημοσιευμένα αρχιτεκτονικά έργα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, ενώ μέχρι σήμερα δημοσιεύονται σχετικά κείμενα και άρθρα αρχιτεκτόνων και δημοσιογράφων κ.ά. σχετικά. Βλ. Κεφ.του παρόντος ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ.
Δεν έχουν γίνει γνωστά άλλα έργα της Έλλης Βασιλικιώτη.
ΣΥΝΕΔΡΙΑ
1962
-
Σύνεδρος στο 2ο Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Συνέδριο του ΣΑΔΑΣ (30.11. 1962) http://library.tee.gr/digital/techr/1964/techr_1964_248_1.pdf
1963
-
Σύνεδρος στο 3ο Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Συνέδριο του ΣΑΔΑΣ (13-15 Δεκεμβρίου, Ναύπλιο). http://library.tee.gr/digital/techr/1965/techr_1965_ekt_1_1.pdf
1966
-
Εκπρόσωπος του Ελληνικού Τμήματος της U.I.A. στη διάσκεψη της Επιτροπής Κατοικίας της U.I.A. στο Βουκουρέστι. http://library.tee.gr/digital/techr/1967/techr_1967_272_101.pdf
1973
-
Εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων – μέλος της ελληνικής επιτροπής ως εμπειρογνώμων, για την 34η Συνέλευση Υποεπιτροπής Κατοικίας, Κατασκευών και Προγραμματισμού (H.B.P), στη Γενεύη, 10-14 Σεπτεμβρίου 1973.
-
Σύνταξη Δελτίου Τύπου για το πόρισμα των εργασιών της Συνέλευσης: Έλλη Βασιλικιώτου – Άννα Κωστάλα, Τεχνικά Χρονικά, Ιανουάριος 1974, σελ. 92.
1975
-
Εκπρόσωπος – μέλος της ελληνικής επιτροπής (είχε οριστεί από το ΤΕΕ), στην 36η Γενική Σύνοδο της Υποεπιτροπής Κατοικήσεως – Κτιριοδομίας και Σχεδιασμού της Οικονομικής Επιτροπής της Ευρώπης του Ο.Η.Ε. (Γενεύη, 1-5 Σεπτεμβρίου 1975). Σύνταξη Δελτίου Τύπου για το πόρισμα των εργασιών της Συνόδου. http://library.tee.gr/digital/techr/1975/techr_1975_9_12_591_594_98.pdf
ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
-
Για το έργο της εκπροσώπησης του Υπουργείου Δημοσίων Έργων στους Διεθνείς Οργανισμούς (Ηνωμένα Έθνη- εκπροσώπησε την Ελλάδα στις Συνόδους των Επιτροπών Κατοικίας του Ο.Η.Ε.-, Οικονομική Επιτροπή Ευρώπης, κ.α.). όπου έθετε τα ζητήματα της λαϊκής κατοικίας στη χώρα μας, τιμήθηκε με διάφορα βραβεία/ παράσημα, με πιο σημαντικό το μετάλλιο Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών.
2000
-
Η Έλλη Βασιλικιώτη τιμήθηκε με έπαινο ως μία από τις πρώτες ελληνίδες αρχιτέκτονες, στην εκδήλωση της ΕΔΕΜ (Ένωση Διπλωματούχων Ελληνίδων Μηχανικών) στα πλαίσια του εορτασμού της «Ημέρας της Γυναίκας», σε εκδήλωση που έγινε στις 7 Μαρτίου 2000. Το βραβείο αποδόθηκε από την κόρη της αρχιτέκτονα Αλεξάνδρα Βασιλικιώτη- Βίχερτ, τότε μέλος το Δ.Σ. της ΕΔΕΜ. «Ενημερωτικό Δελτίο», Τ.Ε.Ε., τ. 2091, 6.3.2000. http://library.tee.gr/digital/endel/2000_2082/endel_2000_2091_17.pdf
[1] Η συγκεκριμένη πληροφορία από σχόλιο-μαρτυρία του αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Ξανθόπουλου σε σχετική ανάρτηση του Πάνου Εξαρχόπουλου στη σελίδα του Facebook “Αθηναϊκός μοντερνισμός”: https://www.facebook.com/groups/24845613947/permalink/10155379053108948/ Κείμενο: Panos Exar 7 Ιουνίου 2017 – σχόλιο, Konstantinos Xanthopoulos.
A. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ
1975
-
Συλλογικό έργο (σε συνεργασία με Ι. Παπαϊωάννου, κ.ά.), Κρατική Δραστηριότης. Η Κατοικία στην Ελλάδα, εκδ. ΤΕΕ, 1975. Η Έλλη Βασιλικιώτη είναι η συγγραφέας του II και III μέρους δηλ. του μεγαλύτερου τμήματος του βιβλίου («Από το 1960 μέχρι σήμερα», σελ. 42 -64 και «Συγκροτήματα Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Ρόδου, σ. 64-138).
Β. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΤΡΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ
-
Aesopos, Y. – Simeoforidis, Y. (eds). Landscapes of Modernisation. Greek Architecture 1960s and 1990s, Metapolis Press, Athens 1999, p.124-125.
Ασύρματος
-
Τάσης Παπαϊωάννου ’Ασύρματος’, ένα συγκρότημα εργατικών πολυκατοικιών. https://www.efsyn.gr/tehnes/art-nea/91788_asyrmatos-ena-sygkrotima-ergatikon-katoikion & αναδημοσίευση: Αρχιτέκτονες / Architektones. https://www.facebook.com/954052277953034/posts/1372252179466373/
-
Πάνος Εξαρχόπουλος, Athenian modernism / Αθηναϊκός μοντερνισμός. Panos Exar 7 Ιουνίου 2017 https://www.facebook.com/groups/24845613947/permalink/10155379053108948/
-
’Πολυκατοικία στον Aσύρματο- Περιφερειακός Φιλοπάππου’, 1967. Αρχιτέκτων Έλλη Βασιλικιώτη (1923-2016) http://www.culture2000.tee.gr/ATHENS/GREEK/BUILDINGS/BUILD_TEXTS/B144_t.html
-
Κοινωνικές κατοικίες στην Αττική | ‘Αρχιτέκτονες’ ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ https://www.sadas-pea.gr/kinonikes-katikies-stin-attiki/
-
Παπαδάκη Αλεξάνδρα, Τσαπάκη Έλενα, «Νεοελληνική αρχιτεκτονική και ταυτότητα το ζήτημα της ελληνικότητας», διπλωματική εργασία. Επιβλέποντες καθηγητές, Εξαρχόπουλος Πάνος, Αγγελής Γιώργος, Παπαγιαννόπουλος Γιώργος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
-
Η πολυκατοικία στην Αθήνα, Dec 03. 2018. https://urbanlife.gr/editors/i-polykatoikia-stin-athina/
-
‘Αστικό σημάδι #6: Πολυκατοικία Ασυρμάτου, περιφερειακός Φιλοπάππου’ https://www.lifo.gr/now/athens/astiko-simadi-6-polykatoikia-asyrmatoy-perifereiakos-filopappoy
-
‘Τα σπίτια είναι ολόφωτα στην πολυκατοικία του Ασύρματου’ https://www.kefaloniapress.gr/ellada/article/265525/ta-spitia-einai-olofota-stin-polykatoikia-toy-asyrmatoy/
-
‘Μοντέρνα και Σύγχρονη Αθήνα», Δήμος Αθηναίων, ΕΣΠΑ, 2014-2020’ https://destination.thisisathens.org/el/monterna-kai-syghroni-athina
Συγκρότημα Φοίνιξ – Βότση
-
Συγκρότημα Φοίνιξ- Βότση. Υρώ Σημαιοφορίδου, ’Εργατικές κατοικίες Φοίνικα. Μακρινή Γειτονιά’, Parallaxi, 23.2.2018. https://parallaximag.gr/thessaloniki/ergatikes-katikies
-
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%AC